Korrupsiyani idrok etish indeksi

Korrupsiyani idrok etish indeksi (CPI) „mutaxassislar baholashlari va fikr soʻrovlari asosida aniqlangan davlat sektoridagi^[1] korrupsiya darajasi boʻyicha“ mamlakatlar reytingini belgilovchi indeksdir^[2]. CPI odatda korrupsiyani „shaxsiy manfaatlar uchun ishonib topshirilgan vakolatni suiisteʼmol qilish“ deb taʼriflaydi^[3]. Indeks 1995-yildan beri Transparency International nohukumat tashkiloti tomonidan har yili chop etiladi^[4].

2022-yil yanvar oyida chop etilgan 2021-yilgi CPI 2020-yil 1-maydan 2021-yil 30-aprelgacha boʻlgan vaqt oraligʻidagi vaziyat asosida 180 ta davlatga „100 (juda toza) dan 0 (oʻta korrupsiyalashgan) shkalasi boʻyicha“ oʻrin berib chiqqan^[5]. Daniya, Yangi Zelandiya, Finlandiya, Singapur hamda Shvetsiya dunyodagi eng kam korrupsiyaga uchragan davlatlar sifatida qabul qilinadi va xalqaro moliyaviy shaffoflik reytingida doimiy ravishda yuqori oʻrinlarda turadi, eng yuqori korrupsiyaga uchragan davlatlar esa Suriya, Somali (ikkalasi 13 ball) va Janubiy Sudandir (11 ball)^[6].

Yoʻnalishlari

Transparency International Passau universiteti Johann Graf Lambsdorffga CPIni ishlab chiqarishni topshirdi^[7]. 2012-yilgi CPI 12 ta turli institutlarning 16 ta soʻrovlari va baholashlarini oʻz ichiga oladi^[8]. 13 ta soʻrovlar/baholar ishbilarmonlar fikri soʻrovi yoki bir guruh tahlilchilarning baholashlari boʻyicha olib borilgan^[3]. Dastlabki CPIlar jamoatchilik fikrini oʻrganishdan foydalanib belgilangan^[9]. Muassasalar^[10]:

Afrika taraqqiyot banki (Kot-d’Ivuarda joylashgan)
Bertelsmann jamgʻarmasi (Germaniyada joylashgan)
Economist Intelligence Unit (Buyuk Britaniyada joylashgan)
Freedom House (AQShda joylashgan)
Global Insight (dunyoda asoslangan)
Xalqaro menejmentni rivojlantirish instituti (Shveysariyada joylashgan)
Siyosiy va iqtisodiy tavakkalchilik boʻyicha maslahat xizmati (Gonkongda joylashgan)
PRS Group, Inc., (AQShda joylashgan)
Jahon iqtisodiy forumi
Jahon banki
Jahon adolat loyihasi (AQShda joylashgan)

CPIda qatnashish uchun mamlakatlar kamida uchta manba tomonidan baholanishi kerak^[9]. CPI korrupsiyaning mutlaq darajasini oʻlchash qiyinligi sababli korrupsiyani qabul qilish haqidagi fikrlarga tayanib uni ishlab chiqadi^[11].

Yaroqlilik

2002-yilda chop etilgan tadqiqot korrupsiyani idrok etish indeksi va korrupsiyaning boshqa ikkita ishonchli vakili: qora bozor faoliyati va tartibga solishning yuqoriligi oʻrtasida „juda kuchli muhim korrelyatsiya“ borligini aniqladi.

Har uchala koʻrsatkich ham aholi jon boshiga real yalpi ichki mahsulot (RYaIM/Ah) bilan juda muhim korrelyatsiyaga ega edi; Korrupsiyani idrok etish indeksining RYaIM/Ah bilan bogʻliqligi eng kuchlisi edi^[12]. (Eʼtibor bering, ushbu shkala boʻyicha pastroq reyting koʻproq korrupsiyani aks ettiradi, shuning uchun RYaIM yuqori boʻlgan mamlakatlarda korrupsiya kamroq boʻlgan).

Global taraqqiyot markazidan Alex Cobham 2013-yilda korrupsiyani idrok etish indeksini nashr etuvchi Transparency International tashkilotining „koʻplab xodimlari va boʻlimlari“ indeks bilan bogʻliq xavotirlarga „ichki norozilik“ bildirishini maʼlum qildi. Indeksning asl yaratuvchisi Johann Graf Lambsdorff 2009-yilda indeks ustida ishlashdan voz kechib: „1995-yilda men korrupsiyani idrok etish indeksini ixtiro qildim va oʻshandan beri uni tuzib kelmoqdaman, bu esa TIni xalqaro eʼtibor markaziga qoʻygan. 2009-yil avgust oyida men TI boshqaruvchi direktori Cobus de Swardtga korrupsiyani idrok etish indeksini oʻtkazishga endi tayyor emasligim haqida xabar berdim“, — deydi^[13].

Iqtisodiy oqibatlari

2007- va 2008-yillarda chop etilgan ilmiy maqolalar CPI tomonidan belgilangan korrupsiyani idrok etishning iqtisodiy oqibatlarini oʻrganib chiqdi. Tadqiqotchilar yuqori CPI va yuqori uzoq muddatli iqtisodiy oʻsish oʻrtasidagi bogʻliqlikni^[14], shuningdek, mamlakatning CPI ballidagi har bir birlik oʻsishi uchun YaIM darajasining 1,7 % ga oʻsishi kerakligini aniqladilar^[15]. Bundan tashqari, yuqori CPI ballini mamlakatdagi xorijiy investitsiyalarning yuqori sur’atlari bilan bogʻlaydigan hokimiyat qonuniga bogʻliqligi ham koʻrsatilgan.

Reytinglar

Izoh:

Ballar	Kamroq korrupsiyalashgan deb qabul qilinadi					Koʻproq korrupsiyalashgan deb qabul qilinadi
Ballar	99-90	89-80	79-70	69-60	59-50	49-40	39-30	29-20	19-10	9-0

2012—2021-yillar

Korrupsiyani idrok etish indeksi jadvali^[16]:

#	Mamlakat yoki mintaqa	2021		2020^[17]		2019^[18]		2018^[19]		2017^[20]		2016^[21]		2015^[22]		2014^[23]		2013^[24]		2012^[25]
#	Mamlakat yoki mintaqa	Ball	Δ	Ball	Δ	Ball	Δ	Ball	Δ	Ball	Δ	Ball	Δ	Ball	Δ	Ball	Δ	Ball	Δ	Ball
1	Daniya	88	▬	88	1	87	1	88	▬	88	2	90	1	91	1	92	1	91	1	90
1	Yangi Zelandiya	88	▬	88	1	87	▬	87	2	89	1	90	1	91	▬	91	▬	91	1	90
1	Finlandiya	88	3	85	1	86	1	85	▬	85	4	89	1	90	1	89	▬	89	1	90
4	Singapur	85	▬	85	▬	85	▬	85	1	84	▬	84	1	85	1	84	2	86	1	87
4	Shvetsiya	85	▬	85	▬	85	▬	85	1	84	4	88	1	89	2	87	2	89	1	88
4	Norvegiya	85	1	84	▬	84	▬	84	1	85	▬	85	2	87	1	86	▬	86	1	85
7	Shveysariya	84	1	85	▬	85	▬	85	▬	85	1	86	▬	86	▬	86	1	85	1	86
8	Niderlandiya	82	▬	82	▬	82	▬	82	▬	82	1	83	4	87	4	83	▬	83	1	84
10	Olmoniya	80	▬	80	▬	80	▬	80	1	81	▬	81	▬	81	2	79	1	78	1	79
9	Lyuksemburg	81	1	80	▬	80	1	81	1	82	1	81	▬	81	1	82	2	80	▬	80
18	Avstraliya	73	4	77	▬	77	▬	77	▬	77	2	79	▬	79	1	80	1	81	4	85
13	Kanada	74	3	77	▬	77	4	81	1	82	▬	82	1	83	2	81	▬	81	3	84
12	Gonkong	76	1	77	1	76	▬	76	1	77	▬	77	2	75	1	74	1	75	2	77
11	Birlashgan Qirollik	78	1	77	▬	77	3	80	2	82	1	81	▬	81	3	78	2	76	2	74
13	Avstriya	74	2	76	1	77	1	76	1	75	▬	75	1	76	4	72	3	69	▬	69
18	Belgiya	73	3	76	1	75	▬	75	▬	75	2	77	▬	77	1	76	1	75	▬	75
13	Estoniya	74	1	75	1	74	1	73	2	71	1	70	▬	70	1	69	1	68	4	64
13	Islandiya	74	1	75	3	78	2	76	1	77	1	78	1	79	▬	79	1	78	4	82
18	Yaponiya	73	1	74	1	73	▬	73	▬	73	1	72	3	75	1	76	2	74	▬	74
13	Irlandiya	74	2	72	2	74	1	73	1	74	1	73	2	75	1	74	2	72	3	69
24	Birlashgan Arab Amirliklari	69	2	71	▬	71	1	70	1	71	5	66	4	70	▬	70	1	69	1	68
18	Urugvay	73	2	71	▬	71	1	70	▬	70	1	71	3	74	1	73	▬	73	1	72
22	Fransiya	71	1	69	▬	69	3	72	2	70	1	69	1	70	1	69	2	71	▬	71
25	Butan	68	▬	68	▬	68	▬	68	1	67	2	65	▬	65	▬	65	2	63	▬	63
27	Chili	67	▬	67	▬	67	▬	67	▬	67	1	66	4	70	3	73	2	71	1	72
27	AQSh	67	▬	67	2	69	2	71	4	75	1	74	2	76	2	74	1	73	▬	73
23	Seyshell orollari	70	4	66	▬	66	▬	66	6	60	5		▬	55	▬	55	1	54	2	52
25	Tayvan	68	2	65	▬	65	2	63	▬	63	2	61	1	62	1	61	▬	61	▬	61
29	Barbados	65	1	64	2	62	6	68	▬	68	7	61	▬		▬	74	1	75	1	76
30	Bagam orollari	64	1	63	1	64	1	65	▬	65	1	66	▬		▬	71	▬	71	▬	71
31	Qatar	63	▬	63	1	62	▬	62	1	63	2	61	10	71	2	69	1	68	▬	68
32	Koreya Respublikasi	62	1	61	2	59	2	57	3	54	1	53	3	56	1	55	▬	55	1	56
32	Portugaliya	62	1	61	1	62	2	64	1	63	1	62	1	63	▬	63	1	62	1	63
34	Litva	61	1	60	▬	60	1	59	▬	59	▬	59	2	61	3	58	1	57	3	54
34	Ispaniya	61	1	62	▬	62	4	58	1	57	1	58	▬	58	2	60	1	59	6	65
45	Botsvana	55	5	60	1	61	▬	61	▬	61	1	60	3	63	▬	63	1	64	1	65
35	Bruney		▬	60	▬	60	3	63	1	62	4	58	▬		▬		▬	60	5	55
36	Isroil	59	1	60	▬	60	1	61	1	62	2	64	3	61	1	60	1	61	1	60
41	Sloveniya	57	3	60	▬	60	▬	60	1	61	▬	61	1	60	2	58	1	57	4	61
36	Sent Vinsent va Grenadinlar	59	▬	59	▬	59	1	58	▬	58	2	60	▬		▬	67	5	62	▬	62
39	Kabo-Verde	58	▬	58	▬	58	1	57	2	55	4	59	4	55	2	57	1	58	2	60
39	Kosta Rika	58	1	57	1	56	▬	56	3	59	1	58	3	55	1	54	1	53	1	54
52	Kipr	53	4	57	1	58	1	59	2	57	2	55	6	61	2	63	▬	63	3	66
36	Latviya	59	2	57	1	56	2	58	▬	58	1	57	2	55	▬	55	2	53	4	49
45	Gruziya	55	1	56	▬	56	2	58	2	56	1	57	5	52	▬	52	3	49	3	52
42	Polsha	56	▬	56	2	58	2	60	▬	60	2	62	▬	62	1	61	1	60	2	58
42	Sent Lusiya	56	▬	56	1	55	▬	55	▬	55	5	60	▬		▬		▬	71	▬	71
45	Dominika	55	▬	55	▬	55	2	57	▬	57	2	59	▬		▬	58	▬	58	▬	58
49	Chexiya	54	▬	54	2	56	3	59	2	57	2	55	1	56	5	51	3	48	1	49
56	Ummon	52	2	54	2	52	▬	52	8	44	1	45	▬	45	▬	45	2	47	▬	47
52	Ruanda	53	1	54	1	53	3	56	1	55	1	54	▬	54	5	49	4	53	▬	53
52	Grenada	53	▬	53	▬	53	1	52	▬	52	4	56	▬		▬		▬		▬
42	Italiya	56	3	53	▬	53	1	52	2	50	3	47	3	44	1	43	▬	43	1	42
49	Malta	54	1	53	1	54	▬	54	2	56	1	55	1	56	1	55	1	56	1	57
49	Mavrikiy	54	1	53	1	52	1	51	1	50	4	54	1	53	1	54	2	52	5	57
52	Saudiya Arabistoni	53	▬	53	▬	53	4	49	▬	49	3	46	6	52	3	49	3	46	2	44
62	Malayziya	48	3	51	2	53	6	47	▬	47	2	49	1	50	2	52	2	50	1	49
58	Namibiya	49	2	51	1	52	1	53	2	51	1	52	1	53	4	49	1	48	▬	48
58	Gretsiya	49	1	50	2	48	3	45	3	48	4	44	2	46	3	43	3	40	4	36
58	Armaniston	49	▬	49	7	42	7	35	▬	35	2	33	2	35	2	37	1	36	2	34
58	Iordaniya	49	▬	49	1	48	1	49	1	48	▬	48	5	53	4	49	4	45	3	48
56	Slovakiya	52	2	49	1	50	▬	50	▬	50	1	51	▬	51	1	50	3	47	1	46
82	Belarus	41	6	47	2	45	1	44	▬	44	4	40	8	32	1	31	2	29	2	31
63	Xorvatiya	47	▬	47	▬	47	1	48	1	49	▬	49	2	51	3	48	▬	48	2	46
64	Kuba	46	1	47	1	48	1	47	▬	47	▬	47	▬	47	1	46	▬	46	2	48
66	San Tome va Prinsipi	45	2	47	1	46	▬	46	▬	46	▬	46	4	42	▬	42	▬	42	▬	42
64	Chernogoriya	46	1	45	▬	45	▬	45	1	46	1	45	1	44	2	42	2	44	3	41
73	Senegal	43	2	45	▬	45	▬	45	▬	45	▬	45	1	44	1	43	2	41	5	36
78	Bolgariya	42	2	44	1	43	1	42	1	43	2	41	▬	41	2	43	2	41	▬	41
73	Vengriya	43	1	44	▬	44	2	46	1	45	3	48	3	51	3	54	▬	54	1	55
70	Yamayka	44	▬	44	1	43	1	44	▬	44	5	39	2	41	3	38	▬	38	▬	38
66	Ruminiya	45	1	44	▬	44	3	47	1	48	▬	48	2	46	3	43	▬	43	1	44
70	Janubiy Afrika Respublikasi	44	▬	44	▬	44	1	43	▬	43	2	45	1	44	▬	44	2	42	1	43
70	Tunis	44	▬	44	1	43	▬	43	1	42	1	41	3	38	2	40	1	41	▬	41
73	Gana	43	▬	43	2	41	▬	41	1	40	3	43	4	47	1	48	2	46	1	45
85	Maldiv	40	3	43	14	29	2	31	2	33	3	36	▬		▬		▬		▬
66	Vanuatu	45	2	43	3	46	▬	46	3	43	▬		▬		▬		▬		▬
96	Argentina	38	4	42	3	45	5	40	1	39	3	36	4	32	2	34	▬	34	1	35
78	Bahrayn	42	▬	42	▬	42	6	36	▬	36	7	43	8	51	2	49	1	48	3	51
66	Xitoy	45	3	42	1	41	2	39	2	41	1	40	3	37	1	36	4	40	1	39
73	Quvayt	43	1	42	2	40	1	41	2	39	2	41	8	49	5	44	1	43	1	44
73	Solomon Orollari	43	1	42	▬	42	2	44	5	39	3	42	▬		▬		▬		▬
78	Benin	42	1	41	▬	41	1	40	1	39	3	36	1	37	2	39	3	36	▬	36
87	Gayana	39	2	41	1	40	3	37	1	38	4	34	5	29	1	30	3	27	1	28
96	Lesoto	38	3	41	1	40	1	41	1	42	3	39	5	44	5	49	▬	49	4	45
78	Burkina Faso	42	2	40	▬	40	1	41	1	42	▬	42	4	38	▬	38	▬	38	▬	38
85	Hindiston	40	▬	40	1	41	▬	41	1	40	▬	40	2	38	▬	38	2	36	▬	36
87	Marokash	39	1	40	1	41	2	43	3	40	3	37	1	36	3	39	2	37	▬	37
82	Sharqiy Timor	41	1	40	2	38	3	35	3	38	3	35	7	28	▬	28	2	30	3	33
82	Trinidad va Tobago	41	1	40	▬	40	1	41	▬	41	6	35	4	39	1	38	▬	38	1	39
96	Turkiya	38	2	40	1	39	2	41	1	40	1	41	1	42	3	45	5	50	1	49
87	Kolumbiya	39	▬	39	2	37	1	36	1	37	▬	37	▬	37	▬	37	1	36	▬	36
105	Ekvador	36	3	39	1	38	4	34	2	32	1	31	1	32	1	33	2	35	3	32
96	Braziliya	38	▬	38	3	35	▬	35	2	37	3	40	2	38	5	43	1	42	1	43
87	Efiopiya	39	1	38	1	37	3	34	1	35	1	34	1	33	▬	33	▬	33	▬	33
102	Qozogʻiston	37	1	38	4	34	3	31	▬	31	2	29	1	28	1	29	3	26	2	28
105	Peru	36	2	38	2	36	1	35	2	37	2	35	1	36	2	38	▬	38	▬	38
96	Serbiya	38	▬	38	1	39	▬	39	2	41	1	42	2	40	1	41	1	42	3	39
102	Shri Lanka	37	1	38	▬	38	▬	38	▬	38	2	36	1	37	1	38	1	37	3	40
87	Surinam	39	1	38	6	44	1	43	2	41	4	45	9	36	▬	36	▬	36	1	37
87	Tanzaniya	39	1	38	1	37	1	36	▬	36	4	32	2	30	1	31	2	33	2	35
102	Gambiya	37	▬	37	▬	37	▬	37	7	30	4	26	2	28	1	29	1	28	6	34
96	Indoneziya	38	1	37	3	40	2	38	1	37	▬	37	1	36	2	34	2	32	▬	32
110	Albaniya	35	1	36	1	35	1	36	2	38	1	39	3	36	3	33	2	31	2	33
117	Jazoir	33	3	36	1	35	▬	35	2	33	1	34	2	36	▬	36	▬	36	2	34
105	Kot-d'Ivuar	36	▬	36	1	35	▬	35	1	36	2	34	2	32	▬	32	5	27	2	29
115	Salvador	34	2	36	2	34	1	35	2	33	3	36	3	39	▬	39	1	38	▬	38
87	Kosovo	39	3	36	▬	36	1	37	2	39	3	36	3	33	▬	33	▬	33	1	34
110	Tailand	35	1	36	▬	36	▬	36	1	37	2	35	3	38	▬	38	3	35	2	37
87	Vyetnam	39	3	36	1	37	4	33	2	35	2	33	2	31	▬	31	▬	31	▬	31
110	Bosniya va Gertsogovina	35	▬	35	1	36	2	38	▬	38	1	39	1	38	1	39	3	42	▬	42
110	Mongoliya	35	▬	35	▬	35	2	37	1	36	2	38	1	39	▬	39	1	38	2	36
87	Shimoliy Makedoniya	39	4	35	▬	35	2	37	2	35	2	37	5	42	3	45	1	44	1	43
105	Panama	36	1	35	1	36	1	37	▬	37	1	38	1	39	2	37	2	35	3	38
105	Moldova	36	2	34	2	32	1	33	2	31	1	30	3	33	2	35	▬	35	1	36
117	Filippin	33	1	34	▬	34	2	36	2	34	1	35	▬	35	3	38	2	36	2	34
117	Misr	33	▬	33	2	35	▬	35	3	32	2	34	2	36	1	37	5	32	▬	32
122	Esvatini	32	1	33	1	34	4	38	1	39	4		▬		▬	43	4	39	2	37
117	Nepal	33	▬	33	1	34	3	31	▬	31	2	29	2	27	2	29	2	31	4	27
115	Syerra Leone	34	1	33	▬	33	3	30	▬	30	▬	30	1	29	2	31	1	30	1	31
122	Ukraina	32	1	33	3	30	2	32	2	30	1	29	2	27	1	26	1	25	1	26
117	Zambiya	33	▬	33	1	34	1	35	2	37	1	38	▬	38	▬	38	▬	38	1	37
124	Niger	31	1	32	▬	32	2	34	1	33	2	35	1	34	1	35	1	34	1	33
128	Boliviya	30	1	31	▬	31	2	29	4	33	▬	33	1	34	1	35	1	34	▬	34
128	Keniya	30	1	31	3	28	1	27	1	28	2	26	1	25	▬	25	2	27	▬	27
144	Qirgʻiziston	27	4	31	1	30	1	29	▬	29	1	28	▬	28	1	27	3	24	▬	24
124	Meksika	31	▬	31	2	29	1	28	1	29	1	30	5	35	▬	35	1	34	▬	34
140	Pokiston	28	3	31	1	32	1	33	1	32	▬	32	2	30	1	29	1	28	1	27
128	Ozarbayjon	30	▬	30	▬	30	5	25	6	31	1	30	1	29	▬	29	1	28	1	27
124	Gabon	31	1	30	1	31	▬	31	1	32	3	35	1	34	3	37	3	34	1	35
110	Malavi	35	5	30	1	31	1	32	1	31	▬	31	▬	31	2	33	4	37	▬	37
136	Mali	29	1	30	1	29	3	32	1	31	1	32	3	35	3	32	4	28	6	34
136	Rossiya	29	1	30	2	28	▬	28	1	29	▬	29	▬	29	2	27	1	28	▬	28
128	Laos	30	1	29	▬	29	▬	29	▬	29	1	30	5	25	▬	25	1	26	5	21
140	Mavritaniya	28	1	29	1	28	1	27	1	28	1	27	4	31	1	30	▬	30	1	31
128	Togo	30	1	29	▬	29	1	30	2	32	▬	32	▬	32	3	29	▬	29	1	30
128	Dominikan Respublikasi	30	2	28	▬	28	2	30	1	29	2	31	2	33	1	32	3	29	3	32
136	Liberiya	29	1	28	▬	28	4	32	1	31	6	37	▬	37	▬	37	1	38	3	41
140	Myanma	28	▬	28	1	29	▬	29	1	30	2	28	6	22	1	21	▬	21	6	15
128	Paragvay	30	2	28	▬	28	1	29	▬	29	1	30	3	27	3	24	▬	24	1	25
136	Angola	29	2	27	1	26	7	19	▬	19	1	18	3	15	4	19	4	23	1	22
128	Jibuti	30	3	27	3	30	1	31	▬	31	1	30	4	34	▬	34	2	36	▬	36
124	Papua Yangi Gvineya	31	4	27	1	28	▬	28	1	29	1	28	3	25	▬	25	▬	25	▬	25
140	Oʻzbekiston	28	2	26	1	25	2	23	1	22	1	21	2	19	1	18	1	17	▬	17
144	Uganda	27	▬	27	1	28	2	26	▬	26	1	25	▬	25	1	26	▬	26	3	29
144	Kamerun	27	2	25	▬	25	▬	25	▬	25	1	26	1	27	▬	27	2	25	1	26
147	Bangladesh	26	▬	26	▬	26	▬	26	2	28	2	26	1	25	▬	25	2	27	1	26
147	Madagaskar	26	1	25	1	24	1	25	1	24	2	26	2	28	▬	28	▬	28	4	32
147	Mozambik	26	1	25	1	26	3	23	2	25	2	27	4	31	▬	31	1	30	1	31
150	Gvineya	25	3	28	1	29	1	28	1	27	▬	27	2	25	▬	25	1	24	▬	24
150	Gvatemala	25	▬	25	1	26	1	27	1	28	▬	28	▬	28	4	32	3	29	4	33
150	Eron	25	▬	25	1	26	2	28	2	30	1	29	2	27	▬	27	2	25	3	28
150	Tojikiston	25	▬	25	▬	25	▬	25	4	21	4	25	1	26	3	23	1	22	▬	22
154	Markaziy Afrika Respublikasi	24	2	26	1	25	1	26	3	23	3	20	4	24	▬	24	1	25	1	26
154	Livan	24	1	25	3	28	▬	28	▬	28	▬	28	▬	28	1	27	1	28	2	30
154	Nigeriya	24	1	25	1	26	1	27	▬	27	1	28	2	26	1	27	2	25	2	27
157	Gonduras	23	1	24	2	26	3	29	▬	29	1	30	1	31	2	29	3	26	2	28
157	Iroq	23	2	21	1	20	2	18	▬	18	1	17	1	16	▬	16	▬	16	2	18
157	Kambodja	23	2	21	1	20	▬	20	1	21	▬	21	▬	21	▬	21	1	20	2	22
157	Zimbabve	23	1	24	▬	24	2	22	▬	22	▬	22	1	21	▬	21	▬	21	1	20
161	Eritreya	22	1	21	2	23	1	24	4	20	2	18	▬	18	▬	18	2	20	5	25
162	Kongo Respublikasi	21	2	19	▬	19	▬	19	2	21	1	20	3	23	▬	23	1	22	4	26
162	Gvineya-Bisau	21	2	19	1	18	9	28	1	27	11	16	1	17	2	19	▬	19	6	25
164	Komor orollari	20	1	21	4	25	2	27	▬	27	3	24	2	26	▬	26	2	28	▬	28
164	Gaiti	20	2	18	▬	18	2	20	2	22	2	20	3	17	2	19	▬	19	▬	19
164	Nikaragua	20	2	22	▬	22	3	25	1	26	▬	26	1	27	1	28	▬	28	1	29
164	Sudan	20	2	16	▬	16	▬	16	▬	16	2	14	2	12	1	11	▬	11	2	13
164	Chad	20	1	21	1	20	1	19	1	20	▬	20	2	22	▬	22	3	19	▬	19
165	Burundi	19	▬	19	▬	19	2	17	5	22	2	20	1	21	1	20	1	21	2	19
162	Kongo DR	21	3	18	▬	18	1	19	2	21	▬	21	1	22	▬	22	▬	22	1	21
169	Turkmaniston	19	▬	19	▬	19	1	20	1	19	3	22	4	18	1	17	▬	17	▬	17
172	Ekvatorial Gvineya	17	1	16	▬	16	▬	16	1	17	2		▬		▬		▬	19	1	20
172	Liviya	17	▬	17	1	18	1	17	▬	17	3	14	2	16	2	18	3	15	6	21
174	Afgʻoniston	16	3	19	3	16	▬	16	1	15	▬	15	4	11	1	12	4	8	▬	8
174	KXDR	16	2	18	1	17	3	14	3	17	9	8	▬	8	▬	8	▬	8	▬	8
174	Yaman	16	1	15	▬	15	1	14	2	16	2	14	4	18	1	19	1	18	5	23
177	Venesuela	14	1	15	1	16	2	18	▬	18	1	17	▬	17	2	19	1	20	1	19
178	Somali	13	1	12	3	9	1	10	1	9	1	10	2	8	▬	8	▬	8	▬	8
178	Suriya	13	1	14	1	13	▬	13	1	14	1	13	5	18	2	20	3	17	9	26
180	Janubiy Sudan	11	1	12	▬	12	1	13	1	12	1	11	4	15	▬	15	1	14	▬

2011-yil

Korrupsiya darajasi eng past deb topilgan 20 ta eng yaxshi mamlakat yoki mintaqalar (10 dan 1 gacha boʻlgan shkala):

#	Mamlakat	Hisob	#	Mamlakat/mintaqa	Hisob
1	Yangi Zelandiya	9.5	11	Lyuksemburg	8.5
2	Daniya	9.4	12	Gonkong	8.4
2	Finlandiya	9.4	13	Islandiya	8.3
4	Shvetsiya	9.3	14	Olmoniya	8.0
5	Singapur	9.2	14	Yaponiya	8.0
6	Norvegiya	9.0	16	Avstriya	7.8
7	Niderlandiya	8.9		Ispaniya
8	Avstraliya	8.8		Birlashgan Qirollik
8	Shveysariya	8.8	19	Belgiya	7.5
10	Kanada	8.7	19	Irlandiya	7.5
Manba:

Korrupsiya darajasi eng yuqori deb topilgan 20 ta eng yomon mamlakatlar:

#	Mamlakat	Hisob	#	Mamlakat	Hisob
182	Somali	1.0	172	Ekvatorial Gvineya	1.9
182	Shimoliy Koreya	1.0	172	Burundi	1.9
180	Myanma	1.5	168	Liviya	2.0
180	Afgʻoniston	1.5		Kongo DR
177	Oʻzbekiston	1.6		Chad
	Turkmaniston			Angola
	Sudan		164	Yaman	2.1
175	Iroq	1.8		Qirgʻiziston
175	Gaiti	1.8		Gvineya
172	Venesuela	1.9		Kambodja
Manba:

2010-yil

Korrupsiya darajasi eng past deb topilgan 20 ta eng yaxshi mamlakat yoki mintaqalar (10 dan 1 gacha boʻlgan shkala):

#	Mamlakat	Hisob	#	Mamlakat/mintaqa	Hisob
1	Daniya	9.3	11	Islandiya	8.5
	Yangi Zelandiya		11	Lyuksemburg	8.5
	Singapur		13	Gonkong	8.4
4	Finlandiya	9.2	14	Irlandiya	8.0
4	Shvetsiya	9.2	15	Avstriya	7.9
6	Kanada	8.9	15	Olmoniya	7.9
7	Niderlandiya	8.8	17	Ispaniya	7.8
8	Avstraliya	8.7	17	Yaponiya	7.8
8	Shveysariya	8.7	19	Qatar	7.7
10	Shveysariya	8.6	20	Birlashgan Qirollik	7.6
Manba:

Korrupsiya darajasi eng yuqori deb topilgan 20 ta eng yomon mamlakat:

#	Mamlakat	Hisob	#	Mamlakat	Hisob
178	Somali	1.1	168	Angola	1.9
176	Myanma	1.4	164	Venesuela	2.0
176	Afgʻoniston	1.4		Qirgʻiziston
175	Iroq	1.5		Gvineya
172	Oʻzbekiston	1.6		Kongo DR
	Turkmaniston		159	Tojikiston	2.1
	Sudan			Rossiya
171	Chad	1.7		Papua Yangi Gvineya
170	Burundi	1.8		Laos
168	Ekvatorial Gvineya	1.9		Keniya
Manba:

Baholar

Indeks oʻtmishda uslubiy jihatdan tanqid qilingan^[26], yaʼni uning metodologiyasi soʻroq ostida qolgan.

Siyosatshunos Den Houghning fikricha, indeksdagi uchta kamchilikka quyidagilar kiradi^[27]:

Korrupsiya juda murakkab tushuncha boʻlib, uni bitta ball bilan tushunish mumkin emas. Masalan, Kanzas qishloqlaridagi korrupsiya tabiati Nyu-York shahar maʼmuriyatidagidan farq qiladi, ammo indeks ularni bir xil oʻlchaydi.
Korrupsiyaning oʻzidan farqli oʻlaroq, korrupsiya haqidagi tasavvurlarni oʻlchash orqali indeks mavjud stereotiplarni kuchaytirishi mumkin.
Indeks faqat xususiy sektorni hisobga olmasdan, davlat sektoridagi korrupsiyani oʻlchaydi. Bu esa Libor janjali yoki VW emissiya janjali kabi korrupsion harakatlar hisoblanmasligini anglatadi.

Ommaviy axborot vositalari koʻpincha raqamlar nimani anglatishini aniqlamay turib, hukumat faoliyatining mezoni sifatida xom raqamlardan foydalanadilar. Bangladeshdagi mahalliy Transparency International boʻlimi metodologiyaning oʻzgarishi mamlakat ballarining oshishiga olib kelganidan keyin indeks natijalarini rad etdi; OAV buni „yaxshilanish“ deb xabar qildi^[28].

2013-yilda Foreign Policy jurnalida chop etilgan maqolada Alex Cobham Transparency International manfaati uchun CPIni olib tashlashni taklif qilgan. Uning taʼkidlashicha, CPI kuchli va notoʻgʻri elitaning korrupsiya haqidagi ommabop qarashlarini oʻz ichiga oladi, bu yovuz siklga hissa qoʻshishi va shu bilan birga nomaqbul siyosat javoblarini ragʻbatlantirishi mumkin. Cobhem shunday deb yozadi: „indeks idroklarni shu darajada buzadiki, natijada buning asosini koʻrish qiyinlashadi“^[29].

Korrupsiya darajasi boʻyicha tabiiy eksperimentlarning mavjudligidan foydalangan va CPIni boshqa subyektiv koʻrsatkichlar bilan taqqoslagan soʻnggi ekonometrik tahlillar shuni koʻrsatdiki, CPI mukammal boʻlmasa-da, korrupsiyaning bir oʻlchovli shkalasiga mos keladi^[30].

Qoʻshma Shtatlarda koʻplab advokatlar turli davlatlarda xorijiy korrupsiya amaliyoti qonunining buzilishi xavfini oʻlchashga urinayotgan xalqaro biznes yurituvchilarga CPI bilan maslahatlashishni maslahat berishadi. Ushbu amaliyot Minnesota Journal of International Law tomonidan tanqid qilindi, u CPI idrok etishda notoʻgʻri munosabatda boʻlishi mumkinligi sababli, advokatlar tomonidan haqiqiy milliy korrupsiya xavfining oʻlchovi sifatida koʻrilmasligi kerakligini yozgan^[31].

Transparency International, shuningdek, qudratli elitaning jiddiy tarafkashligi uchun tanqid ostiga olingan ekspert xulosalari oʻrniga toʻgʻridan-toʻgʻri soʻrovlar yordamida mamlakatlarni korrupsiya darajasi boʻyicha tartiblovchi „Global korrupsiya barometri“ni nashr etadi^[29]

Transparency International xalqaro miqyosda CPI balli toza boʻlgan mamlakat hali ham korrupsiya bilan bogʻliq boʻlishi mumkinligi haqida ogohlantirdi. Masalan, Shvetsiya 2015-yilda CPI boʻyicha 3-eng yaxshi ballga ega boʻlgan boʻlsa, uning davlat kompaniyalaridan biri TeliaSonera Oʻzbekistonda poraxoʻrlik ayblovlariga duch kelgan^[32].

Yana qarang

Manbalar

↑ „Corruption Perception Index“. transparency.org. Qaraldi: 28-yanvar 2020-yil.
↑ Transparency International. „Corruption Perceptions Index“. Transparency International. Transparency International (2011). 2011-yil 13-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 1-dekabr 2011-yil.
↑ ^3,0 ^3,1 CPI 2010: Long methodological brief, p. 2
↑ „1995 - CPI“ (inglizcha). Transparency.org. Qaraldi: 7-iyul 2022-yil.
↑ „Corruption Perceptions Index 2021“. Transparency International.
↑ „CPI 2021“. Transparency International. Qaraldi: 25-yanvar 2022-yil.
↑ „Frequently Asked Questions: TI Corruption Perceptions Index (CPI 2005)“. 2020-yil 6-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-noyabr 2005-yil.
↑ CPI 2010: Long methodological brief, p. 1
↑ ^9,0 ^9,1 CPI 2010: Long methodological brief, p. 7
↑ Transparency International (2010). Corruption Perceptions Index 2010: Sources of information (Report). Transparency International. Archived from the original on 3-dekabr 2010-yil. https://web.archive.org/web/20101203043501/http://www.transparency.org/content/download/55815/891318/CPI2010_sources_EN.pdf. Qaraldi: 24-avgust 2011-yil.
↑ Transparency International. „Frequently asked questions (FAQs)“. Corruption Perceptions Index 2010. Transparency International (2010). 2011-yil 2-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-avgust 2011-yil.
↑ Wilhelm, Paul G. (2002). „International Validation of the Corruption Perceptions Index: Implications for Business Ethics and Entrepreneurship Education“. Journal of Business Ethics. 35-jild, № 3. Springer Netherlands. 177–189-bet. doi:10.1023/A:1013882225402.
↑ Cobham. „Corrupting Perceptions: Why Transparency International's Flagship Corruption Index Falls Short“. www.cgdev.org (23-iyul 2013-yil).
↑ Shao, J.; Ivanov, P. C.; Podobnik, B.; Stanley, H. E. (2007). „Quantitative relations between corruption and economic factors“. The European Physical Journal B. 56-jild, № 2. 157-bet. arXiv:0705.0161. Bibcode:2007EPJB...56..157S. doi:10.1140/epjb/e2007-00098-2.
↑ Podobnik, B.; Shao, J.; Njavro, D.; Ivanov, P. C.; Stanley, H. E. (2008). „Influence of corruption on economic growth rate and foreign investment“. The European Physical Journal B. 63-jild, № 4. 547-bet. arXiv:0710.1995. Bibcode:2008EPJB...63..547P. doi:10.1140/epjb/e2008-00210-2.
↑ „Corruption Perceptions Index (latest)“. Transparency International. Qaraldi: 25-yanvar 2022-yil.
↑ „CPI 2020“. Transparency International. Qaraldi: 28-yanvar 2021-yil.
↑ „CPI 2019“. Transparency International. Qaraldi: 24-yanvar 2020-yil.
↑ „CPI 2018“. Transparency International. Qaraldi: 29-yanvar 2017-yil.
↑ „CPI 2017“. Transparency International. Qaraldi: 29-yanvar 2017-yil.
↑ „CPI 2016“. Transparency International. Qaraldi: 29-yanvar 2017-yil.
↑ „CPI 2015“. Transparency International. Qaraldi: 28-yanvar 2016-yil.
↑ „CPI 2014“. Transparency International. Qaraldi: 16-dekabr 2014-yil.
↑ „CPI 2013“. Transparency International. Qaraldi: 16-dekabr 2014-yil.
↑ „CPI 2012“. Transparency International. Qaraldi: 16-dekabr 2014-yil.
↑ „Transparency International's Corruption Perceptions Index: Whose Perceptions Are They Anyway?“ (2005). 2020-yil 19-aprelda asl nusxadan arxivlangan.
↑ Hough, Dan. „Here's this year's (flawed) Corruption Perception Index. Those flaws are useful.“ (inglizcha). The Washington Post (27-yanvar 2016-yil). Qaraldi: 27-yanvar 2016-yil.
↑ Werve, Jonathan. „TI's Index: Local Chapter Not Having It“. Global Integrity (23-sentabr 2008-yil). 14-may 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan.
↑ ^29,0 ^29,1 Cobham, Alex (22-iyul 2013-yil). „Corrupting Perceptions“. Foreign Policy. 2014-12-04da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2022-11-04.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
↑ Hamilton. „Can We Measure the Power of the Grabbing Hand? A Comparative Analysis of Different Indicators of Corruption“. World Bank Policy Research Working Paper Series (2017).
↑ Campbell, Stuart Vincent. „Perception is Not Reality: The FCPA, Brazil, and the Mismeasurement of Corruption“ 22 Minnesota Journal of International Law 1, p. 247 (2013).
↑ CPI index 2015 (Wayback Machine saytida 2019-11-13 sanasida arxivlangan). Accessed 3 February 2016.

Havolalar

Rasmiy sayt
Korruptsiyani idrok etish indeksi 2021^{[sayt ishlamaydi]}
Korrupsiyani idrok etish indeksining interaktiv dunyo xaritasi: 2000—2008 (Wayback Machine saytida 2010-04-12 sanasida arxivlangan)
Korrupsiyani oʻlchash boʻyicha foydalanuvchi qoʻllanmasi CPI va shunga oʻxshash indekslarni tanqid qiladi
Global yaxlitlik indeksi
Global rivojlanish indekslari va reytinglari roʻyxati

[1] „Corruption Perception Index“. transparency.org. Qaraldi: 28-yanvar 2020-yil.

[cpi-2] Transparency International. „Corruption Perceptions Index“. Transparency International. Transparency International (2011). 2011-yil 13-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 1-dekabr 2011-yil.

[cpilong2-3] 3,0 ^3,1 CPI 2010: Long methodological brief, p. 2

[4] „1995 - CPI“ (inglizcha). Transparency.org. Qaraldi: 7-iyul 2022-yil.

[5] „Corruption Perceptions Index 2021“. Transparency International.

[ti_2021-6] „CPI 2021“. Transparency International. Qaraldi: 25-yanvar 2022-yil.

[2005FAQ-7] „Frequently Asked Questions: TI Corruption Perceptions Index (CPI 2005)“. 2020-yil 6-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-noyabr 2005-yil.

[cpilong1-8] CPI 2010: Long methodological brief, p. 1

[cpilong7-9] 9,0 ^9,1 CPI 2010: Long methodological brief, p. 7

[cpisources-10] Transparency International (2010). Corruption Perceptions Index 2010: Sources of information (Report). Transparency International. Archived from the original on 3-dekabr 2010-yil. https://web.archive.org/web/20101203043501/http://www.transparency.org/content/download/55815/891318/CPI2010_sources_EN.pdf. Qaraldi: 24-avgust 2011-yil.

[cpifaq-11] Transparency International. „Frequently asked questions (FAQs)“. Corruption Perceptions Index 2010. Transparency International (2010). 2011-yil 2-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-avgust 2011-yil.

[ivcp-12] Wilhelm, Paul G. (2002). „International Validation of the Corruption Perceptions Index: Implications for Business Ethics and Entrepreneurship Education“. Journal of Business Ethics. 35-jild, № 3. Springer Netherlands. 177–189-bet. doi:10.1023/A:1013882225402.

[13] Cobham. „Corrupting Perceptions: Why Transparency International's Flagship Corruption Index Falls Short“. www.cgdev.org (23-iyul 2013-yil).

[14] Shao, J.; Ivanov, P. C.; Podobnik, B.; Stanley, H. E. (2007). „Quantitative relations between corruption and economic factors“. The European Physical Journal B. 56-jild, № 2. 157-bet. arXiv:0705.0161. Bibcode:2007EPJB...56..157S. doi:10.1140/epjb/e2007-00098-2.

[15] Podobnik, B.; Shao, J.; Njavro, D.; Ivanov, P. C.; Stanley, H. E. (2008). „Influence of corruption on economic growth rate and foreign investment“. The European Physical Journal B. 63-jild, № 4. 547-bet. arXiv:0710.1995. Bibcode:2008EPJB...63..547P. doi:10.1140/epjb/e2008-00210-2.

[16] „Corruption Perceptions Index (latest)“. Transparency International. Qaraldi: 25-yanvar 2022-yil.

[ti_2020-17] „CPI 2020“. Transparency International. Qaraldi: 28-yanvar 2021-yil.

[ti_2019-18] „CPI 2019“. Transparency International. Qaraldi: 24-yanvar 2020-yil.

[ti_2018-19] „CPI 2018“. Transparency International. Qaraldi: 29-yanvar 2017-yil.

[ti_2017-20] „CPI 2017“. Transparency International. Qaraldi: 29-yanvar 2017-yil.

[ti_2016-21] „CPI 2016“. Transparency International. Qaraldi: 29-yanvar 2017-yil.

[ti_2015-22] „CPI 2015“. Transparency International. Qaraldi: 28-yanvar 2016-yil.

[ti_2014-23] „CPI 2014“. Transparency International. Qaraldi: 16-dekabr 2014-yil.

[ti_2013-24] „CPI 2013“. Transparency International. Qaraldi: 16-dekabr 2014-yil.

[ti_2012-25] „CPI 2012“. Transparency International. Qaraldi: 16-dekabr 2014-yil.

[26] „Transparency International's Corruption Perceptions Index: Whose Perceptions Are They Anyway?“ (2005). 2020-yil 19-aprelda asl nusxadan arxivlangan.

[27] Hough, Dan. „Here's this year's (flawed) Corruption Perception Index. Those flaws are useful.“ (inglizcha). The Washington Post (27-yanvar 2016-yil). Qaraldi: 27-yanvar 2016-yil.

[28] Werve, Jonathan. „TI's Index: Local Chapter Not Having It“. Global Integrity (23-sentabr 2008-yil). 14-may 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan.

[Cobham,_Alex-29] 29,0 ^29,1 Cobham, Alex (22-iyul 2013-yil). „Corrupting Perceptions“. Foreign Policy. 2014-12-04da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2022-11-04.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()

[30] Hamilton. „Can We Measure the Power of the Grabbing Hand? A Comparative Analysis of Different Indicators of Corruption“. World Bank Policy Research Working Paper Series (2017).

[ssrn.com-31] Campbell, Stuart Vincent. „Perception is Not Reality: The FCPA, Brazil, and the Mismeasurement of Corruption“ 22 Minnesota Journal of International Law 1, p. 247 (2013).

[cpi2015-32] CPI index 2015 (Wayback Machine saytida 2019-11-13 sanasida arxivlangan). Accessed 3 February 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]