Kontent qismiga oʻtish

Tinchliksevarlik indeksi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
2023-yilgi global tinchlik indeksi (yashil rang chuqurroq koʻrinadigan mamlakatlar tinchroq, qizilroq koʻrinadigan davlatlar notinchroq).

Global tinchliksevarlik indeksi (GPI) – Iqtisodiy va tinchlik tadqiqotlari instituti (IEP) tomonidan ishlab chiqilgan hisobot boʻlib, davlatlar va mintaqalar tinchligining nisbiy pozitsiyasini oʻlchaydi[1]. GPI 163 mustaqil davlat va hududlarni (jamoa dunyo aholisining 99,7 foizini tashkil qiladi) tinchlik darajasiga koʻra tartiblaydi. Soʻnggi oʻn yil ichida GPI global zoʻravonlikning kuchayishi va tinchlikning kamayishi tendensiyalarini taqdim etdi[2][3][4].

GPI Economist Intelligence Unit tomonidan toʻplangan maʼlumotlar hamda tinchlik tahlili markazlarining xalqaro ekspertlar guruhi bilan kelishgan holda ishlab chiqilgan. Indeks birinchi marta 2008-yil may oyida ishga tushirilgan, keyingi hisobotlar har yili beriladi. 2015-yilda 165 mamlakat hisobotini oʻz ichiga olgan. Tadqiqot texnologiyalar boʻyicha avstraliyalik tadbirkor Steve Killea tomonidan ishlab chiqilgan va BMTning sobiq Bosh kotibi Kofi Annan, Dalay Lama, arxiyepiskop Desmond Tutu, 2008-yilgi Nobel tinchlik mukofoti laureatlari – Muhammad Yunus, Martti Ahtisaari, iqtisodchi Jeffrey Sachs, Irlandiyaning sobiq prezidenti Mary Robinson, Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibining sobiq oʻrinbosari Jan Eliasson va AQShning sobiq prezidenti Jimmy Carter kabi shaxslar tomonidan tasdiqlangan. Yangilangan indeks har yili London, Vashington va Nyu-Yorkdagi Birlashgan Millatlar Tashkiloti Kotibiyatida oʻtkaziladigan tadbirlarda eʼlon qilinadi.

2017-yilgi Global tinchliksevarlik indeksining asosiy natijalari[5]:

  • 2017-yilgi GPI uchun umumiy ball bu yil taqdim etilgan toʻqqiz geografik mintaqadan oltitasida erishilgan yutuqlar tufayli biroz yaxshilandi. Tinchlik darajasi: 68 foizdan 93 foizga chiqdi.
  • Tinchlik oʻrnatish boʻyicha tadbirlar yuqori iqtisodiy samaradorlikka olib keldi, bu esa 16 barobar koʻproq mablagʻni tejash imkonini berdi.
  • Zoʻravonlikning global iqtisodiy qiymati 2016-yilda 14,3 trillion dollarni tashkil etdi, bu global yalpi ichki mahsulotning 12,6 foiziga yoki kishi boshiga 1953 dollarga teng.
  • Tinchlik darajasi past boʻlgan muhitda eng muhim omillar – yaxshi ishlaydigan hukumat, korrupsiyaning past darajasi, boshqalarning huquqlarini qabul qilish va qoʻshnilar bilan yaxshi munosabatlar bilan bogʻliq.
  • Oʻrta Sharq va Shimoliy Amerikadagi qurolli toʻqnashuvlar tufayli yuzaga kelgan ichki mojarolar kabi koʻplab tegishli koʻrsatkichlar yuqori darajada.
  • Xavfsizlik koʻplab mamlakatlarda qotillik darajasi pastligi va siyosiy terror darajasining pastligi tufayli yaxshilandi.

Baholash uslubi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tinchlikni baholashda GPI mamlakatlarning ichki va xalqaro mojarolarda qay darajada ishtirok etayotganini oʻrganadi, millat ichidagi uygʻunlik yoki kelishmovchilik darajasini baholaydi. Oʻnta koʻrsatkich boʻyicha baholanadi. Mezonga koʻra, jinoyatchilik darajasining pastligi, terrorchilik holatlari va norozilik namoyishlarining kamligi, qoʻshni davlatlar bilan uygʻun munosabatlar, barqaror siyosiy sahna, aholi ichki migratsiyasining va siyosiy qochqinlarning kamligi tinchlikdan dalolat beradi.

2017-yilda har bir mamlakat uchun tinchlikparvarlik reytingini aniqlash uchun 23 ta koʻrsatkichdan foydalanilgan. Koʻrsatkichlar dastlab 2007-yilda ekspertlar guruhi yordami bilan tanlangan va har yili ekspertlar guruhi tomonidan koʻrib chiqiladi. Har bir koʻrsatkich boʻyicha ballar 1 dan 5 gacha boʻlgan shkala boʻyicha belgilanadi. Bunda sifat koʻrsatkichlari beshta guruhga boʻlinadi va miqdoriy koʻrsatkichlar 1 dan 5 gacha boʻladi. Koʻrsatkichlar jadvali quyida keltirilgan[6]. Jadvalda Shvetsiyaning Uppsala universiteti tomonidan yuritiladigan Uppsala maʼlumotlar dasturi, The Economist Intelligence Unit, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Jinoyatchilikka qarshi kurash tizimlarini oʻrganish boʻyicha xalqaro markazlari, London Qirollik kolleji qamoqxona tadqiqotlari markazi, Xalqaro strategik tadqiqotlar institutining „The Military Balance“ nashri hisobotlari, Stokgolm xalqaro tinchlik tadqiqot instituti hisobotlari keltirilgan.

Ko'rsatkich Manba Baholash
1 Ichki mojarolar soni va davomiyligi [lower-alpha 1] UCDP, IEP Umumiy soni
2 Tashqi uyushgan to'qnashuvlardan o'lganlar soni UCDP qurolli mojarolar ma'lumotlari to'plami Umumiy soni
3 Ichki uyushgan mojarolardan o'lganlar soni Xalqaro strategik tadqiqotlar instituti, qurolli mojarolar bazasi Umumiy soni
4 Tashqi ziddiyatlarda soni, davomiyligi va roli UCDP Jang bilan bog'liq o'limlar ma'lumotlari to'plami (IEP) Umumiy soni
5 Uyushtirilgan ichki ziddiyatning intensivligi EIU Sifat shkalasi, 1 dan 5 gacha
6 Qo'shni davlatlar bilan munosabatlar EIU Sifat shkalasi, 1 dan 5 gacha
7 Jamiyatda qabul qilingan jinoyatchilik darajasi EIU Sifat shkalasi, 1 dan 5 gacha
8 Qochqinlar va ko'chirilganlar soni aholiga nisbatan foizda UNHCR va IDMC Qochqinlar kelib chiqishi mamlakati yoki hududi boʻyicha, shuningdek, mamlakatdagi ichki koʻchirilganlar soni (IDP) mamlakat umumiy aholisiga nisbatan foizda
9 Siyosiy beqarorlik EIU Sifat shkalasi, 1 dan 5 gacha
10 Terrorizmning ta'siri Global terrorizm indeksi (IEP) Miqdoriy shkala, 1 dan 5 gacha
11 Siyosiy terror Amnesty International va AQSh Davlat departamenti Sifat shkalasi, 1 dan 5 gacha
12 100 000 kishiga to'g'ri keladigan qotilliklar soni UNODC Jinoyatchilikka qarshi kurash tizimlarining faoliyati (CTS) bo'yicha tadqiqotlari; EIU taxminlari Umumiy soni
13 Zoʻravonlik jinoyati darajasi EIU Sifat shkalasi, 1 dan 5 gacha
14 Norozilik namoyishlari ehtimoli EIU Sifat shkalasi, 1 dan 5 gacha
15 Har 100 000 kishiga qamoqqa olinganlar soni Jahon qamoqxonalari haqida qisqacha ma'lumotlar, Birkbekdagi Jinoyatchilikka qarshi kurash siyosatni o'rganish instituti, London universiteti Umumiy soni
16 Har 100 000 kishiga ichki xavfsizlik xodimlari va militsiya xodimlari soni UNODC CTS; EIU taxminlari Umumiy soni; Fuqarolik politsiyasi milliy gvardiya yoki mahalliy militsiyadan ajralib turadi[lower-alpha 2]
17 Harbiy xarajatlar YaIMga nisbatan foiz sifatida Harbiy balans va IISS Milliy qurolli kuchlar xarajatlarini qoplash uchun markaziy yoki federal hukumatning naqd xarajatlari, YaIMga nisbatan 1 dan 5 gacha, foizlar asosida[lower-alpha 3]
18 Har 100 000 kishiga qurolli xizmat xodimlari soni Harbiy balans va IISS Barcha to'liq vaqtli faol qurolli xizmat xodimlari
19 100 000 kishiga asosiy an'anaviy qurollarni qabul qiluvchi (import) sifatida o'tkazish hajmi SIPRI qurol uzatish ma'lumotlar bazasi 100 000 kishiga asosiy an'anaviy qurollar importi[lower-alpha 4]
20 100 000 kishiga asosiy an'anaviy qurollarni yetkazib berish (eksport) sifatida o'tkazish hajmi SIPRI qurol uzatish ma'lumotlar bazasi 100 000 kishiga asosiy oddiy qurollar eksporti
21 BMT tinchlikparvar missiyalariga moliyaviy hissa Birlashgan Millatlar Tashkilotining Hissalar bo'yicha qoʻmitasi va IEP Mamlakatlarning o‘rtacha uch yil davomidagi “hozirgi tinchlikparvarlik missiyalari byudjetiga yillik bahosiga nisbatan to‘lanmagan to‘lovlari” ulushi, va’da qilingan badallar ulushi asosida 1-5 shkaladan iborat.
22 Yadro va ogʻir qurollar qobiliyati Harbiy balans, IISS, SIPRI, BMTning oddiy qurollar reestri va IEP Toʻplangan ballar asosida 1-5 shkalali baholash; Zirhli transport vositalari va artilleriya qismlari uchun 1 ball, tank uchun 5 ball, jangovar samolyot uchun 20 ball, harbiy kema uchun 100 ball, samolyot tashuvchi va yadro suv osti kemasi uchun 1000 ball[lower-alpha 5]
23 Oʻt ochish va yengil qurollarga kirish qulayligi EIU Sifat shkalasi, 1 dan 5 gacha

Global tinchliksevarlik indeksi (GPI) roʻyxatlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2022—2023-yillar uchun tinchliksevarlik indeksi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Davlat 2022[7] 2023[8]
Oʻrin Koʻrsatkich Oʻzgarish Oʻrin Koʻrsatkich Oʻzgarish
 Islandiya 1 1.107 ▬ 1 1.124 ▬
 Daniya 4 1.296 Decrease 1 2 1.31 1
 Ireland 3 1.288 3 3 1.312 Decrease 1
 Yangi Zelandiya 2 1.269 ▬ 4 1.313 2
 Avstriya 5 1.3 2 5 1.316 Decrease 1
 Singapur 9 1.326 1 6 1.332 4
 Portugaliya 6 1.301 Decrease 1 7 1.333 1
 Sloveniya 7 1.316 Decrease 3 8 1.334 Decrease 4
 Yaponiya 10 1.336 1 9 1.336 ▬
 Shveysariya 11 1.357 1 10 1.339 1
 Kanada 12 1.389 Decrease 4 11 1.35 2
 Chexiya 8 1.318 1 12 1.379 Decrease 5
 Finlandiya 14 1.439 Decrease 1 13 1.399 3
Xorvatiya bayrogʻi Xorvatiya 15 1.44 Decrease 1 14 1.45 1
 Germaniya 16 1.462 3 15 1.456 2
 Niderlandiya 21 1.522 2 16 1.49 5
 Butan 19 1.481 Decrease 3 17 1.496 Decrease 5
 Vengriya 13 1.411 2 18 1.508 Decrease 4
 Malayziya 18 1.471 4 19 1.513 ▬
 Belgiya 22 1.526 2 20 1.523 4
 Qatar 23 1.533 6 21 1.524 1
 Avstraliya 27 1.565 Decrease 9 22 1.525 4
 Mavrikiy 28 1.57 2 23 1.546 5
 Norvegiya 17 1.465 ▬ 24 1.55 Decrease 6
 Estoniya 33 1.662 Decrease 5 25 1.563 1
 Slovakiya 20 1.499 5 26 1.578 Decrease 6
 Latviya 35 1.673 Decrease 4 27 1.582 3
 Shvetsiya 26 1.564 Decrease 6 28 1.625 1
 Polsha 25 1.552 Decrease 4 29 1.634 Decrease 6
 Bolgariya 24 1.541 3 30 1.643 Decrease 5
 Ruminiya 31 1.64 Decrease 5 31= 1.649 4
 Ispaniya 29 1.603 3 31= 1.649 ▬
Tayvan bayrogʻi Tayvan 30 1.618 3 31= 1.649 2
 Italiya 32 1.643 2 34 1.662 Decrease 2
 Quvayt 39 1.739 Decrease 1 35 1.669 3
 Litva 37 1.724 Decrease 2 36 1.671 Decrease 2
 Buyuk Britaniya 34 1.667 2 37 1.693 Decrease 1
 Shimoliy Makedoniya 36 1.704 1 38 1.713 Decrease 1
 Kosta Rika 38 1.732 1 39 1.731 2
 Albaniya 41 1.761 3 40 1.745 ▬
 Vietnam 44 1.786 6 40= 1.745 4
 Botsvana 48= 1.801 Decrease 5 42 1.762 6
 Janubiy Koreya 43 1.779 8 43 1.763 2
 Moʻgʻuliston 42 1.775 Decrease 2 44 1.765 Decrease 5
 Chernogoriya 48= 1.801 ▬ 45 1.772 5
 Laos 46 1.779 3
 Sierra Leone 50 1.803 2 47 1.792 ▬
 Ummon 48 1.794 18
 Sharqiy Timor 49 1.796 3
 Urugvay 46 1.795 Decrease 4 50 1.798 Decrease 5
 Gana 40 1.759 1 51 1.799 Decrease 8
 Senegal 52 1.827 4
 Indoneziya 47 1.8 Decrease 2 53 1.829 Decrease 12
 Argentina 54 1.837 10
Madagaskar bayrogʻi Madagaskar 55 1.846 ▬
 Namibiya 56 1.859 6
 Moldova 57 1.873 4
 Chili 58 1.874 Decrease 5
Gambiya bayrogʻi Gambiya 45 1.792 59 1.888 Decrease 8
 Gretsiya 60 1.89 Decrease 6
 Bosniya va Gersegovina 61 1.892 Decrease 4
 Iordaniya 62 1.895 6
 Zambia 63 1.898 Decrease 4
 Kipr Respublikasi 64 1.904 1
 Serbiya 65 1.921 Decrease 7
 Armaniston 66 1.929 3
 Fransiya 67 1.939 ▬
 Panama 68= 1.942 Decrease 8
 Paragvay 68= 1.942 12
 Kosovo 70= 1.946 5
 Liberiya 70= 1.946 8
 Trinidad va Tobago 70= 1.946 1
 Kambodja 73 1.947 Decrease 1
 Malavi 74 1.97 Decrease 4
 Birlashgan Arab Amirliklari 75 1.979 3
 Qozogʻiston 76 1.98 21
 Yamayka 77 1.986 3
 Boliviya 78 2.001 Decrease 1
   Nepal 79 2.006 Decrease 5
 Xitoy 80 2.009 6
 Tunis 81 2.01 1
Ekvatorial Gvineya bayrogʻi Ekvatorial Gvineya 82 2.013 Decrease 19
 Dominikan Respublikasi 83 2.019 5
 Angola 84= 2.02 Decrease 9
 Marokash 84= 2.02 Decrease 1
 Oʻzbekiston 86 2.033 Decrease 2
 Gvineya-Bisau 87 2.045 12
 Bangladesh 88= 2.051 8
 Ruanda 88= 2.051 3
 Kot-dʼIvuar 90 2.053 18
 Tanzania 91 2.058 2
 Tailand 92 2.061 13
 Gabon 93 2.068 Decrease 6
 Gruziya 94 2.071 1
 Ozarbayjon 95 2.09 15
 Jazoir 96 2.094 8
 Ekvador 97= 2.095 Decrease 24
 Papua Yangi Gvineya 97= 2.095 Decrease 8
 Kuba 99 2.103 1
 Turkmaniston 100 2.107 3
 Qirgʻiziston 101 2.11 Decrease 16
 Tojikiston 102 2.114 Decrease 8
 Gvatemala 103= 2.13 2
 Peru 103= 2.13 Decrease 1
 Togo 103= 2.13 4
 Gayana 106 2.134 Decrease 5
 Shri Lanka 107 2.136 Decrease 18
 Bahrayn 108 2.145 1
 Eswatini 109 2.168 Decrease 17
 Benin 110 2.177 1
 Lesoto 111 2.191 Decrease 13
 Jibuti 112 2.196 1
 Kongo 113 2.21 1
 Mavritaniya 114 2.228 4
 Filippin 115 2.229 6
 Belarus 116 2.248 4
 Keniya 117 2.254 2
 Mozambik 118 2.259 Decrease 2
 Saudiya Arabistoni 119 2.26 5
 Honduras 120 2.265 Decrease 5
 Misr 121 2.267 5
 El Salvador 122 2.279 Decrease 6
 Nikaragua 123 2.294 ▬
 Uganda 124= 2.3 1
 Zimbabve 124= 2.3 3
 Hindiston 126 2.314 2
 Gvineya 127 2.359 2
 Burundi 128 2.393 6
 Gaiti 129 2.395 Decrease 17
 Janubiy Afrika 130 2.405 Decrease 8
AQSH bayrogʻi AQSh 131 2.448 ▬
 Braziliya 132 2.462 ▬
 Eritrea 133 2.505 ▬
 Falastin 134 2.538 Decrease 4
 Livan 135 2.581 1
 Meksika 136 2.599 3
 Liviya 137 2.605 14
 Niger 138 2.625 2
Kamerun bayrogʻi Kamerun 139 2.66 5
Kolumbiya bayrogʻi Kolumbiya 140= 2.693 2
 Venesuela 140= 2.693 5
 Chad 142 2.699 Decrease 5
 Isroil 143 2.706 Decrease 8
Nigeriya bayrogʻi Nigeriya 144 2.713 Decrease 3
 Myanmar 145 2.741 Decrease 7
 Pokiston 146 2.745 2
 Eron 147= 2.8 Decrease 1
 Turkiya 147= 2.8 5
 Shimoliy Koreya 149 2.848 4
 Burkina Faso 150 2.868 Decrease 3
Efiopiya bayrogʻi Efiopiya 151 2.872 Decrease 2
 Markaziy Afrika Respublikasi 152 2.934 2
 Mali 153 2.963 Decrease 4
 Iroq 154 3.006 3
 Sudan 155 3.023 ▬
 Somaliya 156 3.036 2
 Ukraina 157 3.043 Decrease 14
 Rossiya 158 3.142 Decrease 3
 Kongo Demokratik Respublikasi 159 3.214 ▬
 Janubiy Sudan 160 3.221 ▬
 Suriya 161 3.294 ▬
 Yaman 162 3.35 ▬
 Afgʻoniston 163 3.448 ▬

Izoh: GPI metodologiyasi muntazam yangilanadi va eng soʻnggi maʼlumotlarni aks ettirish uchun takomillashtiriladi. Har yili GPI hisobotida foydalanilgan metodologiyaning batafsil tavsifi mavjud. Shuningdek, maʼlumotlar vaqti-vaqti bilan qayta koʻrib chiqiladi. Oʻtgan yillardagi qiymatlar mos ravishda oʻzgarishi mumkin.
Ushbu jadvallar rasmiy yillik hisobotlarda eʼlon qilingan ballar va reytinglarni oʻz ichiga oladi, soʻnggi „qayta koʻrib chiqilgan maʼlumotlar“ uchun qarang: Interactive world map of the Global Peace Index.

2008—2015-yillar uchun tinchliksevarlik indeksi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Mamlakat 2015-yilgi oʻrin[9] 2015-yilgi koʻrsatkich[9] 2014-yilgi oʻrin[10] 2014-yilgi koʻrsatkich[10] 2013-yilgi oʻrin[11] 2013-yilgi koʻrsatkich[11] 2012-yilgi oʻrin[12][13] 2012-yilgi koʻrsatkich[12] 2011-yilgi oʻrin[13][14] 2011-yilgi koʻrsatkich[14] 2010-yilgi oʻrin[15] 2010-yilgi koʻrsatkich[15] 2009-yilgi oʻrin 2009-yilgi koʻrsatkich 2008-yilgi oʻrin 2008-yilgi koʻrsatkich
 Islandiya 1 1.148 1 1.189 1 1.162 1 1.113 1 1.148 2 1.212 1 1.203 1 1.107
 Daniya 2 1.150 2 1.193 2 1.207 2 1.239 4 1.289 7 1.341 6 1.263 5 1.238
 Avstriya 3 1.198 3 1.200 4 1.250 6 1.328 6 1.337 4 1.290 3 1.240 10 1.291
 Yangi Zelandiya 4 1.221 4 1.236 3 1.237 2 1.239 2 1.279 1 1.188 2 1.227 2 1.190
 Shveysariya 5 1.275 5 1.258 5 1.272 10 1.349 16 1.421 18 1.424 11 1.349 4 1.234
 Finlandiya 6 1.277 6 1.297 7 1.297 9 1.348 7 1.352 9 1.352 7 1.297 7 1.273
 Kanada 7 1.287 7 1.306 8 1.306 4 1.317 8 1.355 14 1.392 9 1.324 6 1.264
 Yaponiya 8 1.323 8 1.316 6 1.293 5 1.326 3 1.287 3 1.247 4 1.243 3 1.230
 Avstraliya 9 1.329 15 1.414 16 1.438 22 1.494 18 1.455 19 1.467 19 1.440 16 1.421
 Chexiya 10 1.341 11 1.381 14 1.404 13 1.396 5 1.320 12 1.360 16 1.430 18 1.435
 Portugaliya 11 1.344 18 1.425 18 1.467 16 1.470 17 1.453 13 1.366 15 1.426 14 1.385
 Ireland 12 1.354 13 1.384 12 1.370 6 1.328 11 1.370 6 1.337 14 1.393 11 1.310
 Shvetsiya 13 1.360 11 1.381 9 1.319 14 1.419 13 1.401 10 1.354 5 1.253 8 1.282
 Belgiya 14 1.365 9 1.354 10 1.339 11 1.376 14 1.413 17 1.400 13 1.365 13 1.368
 Sloveniya 15 1.378 14 1.398 13 1.374 8 1.330 10 1.358 11 1.358 10 1.343 13 1.370
 Germaniya 16 1.379 17 1.423 15 1.431 15 1.424 15 1.416 16 1.398 17 1.443 15 1.406
 Norvegiya 17 1.393 10 1.371 11 1.359 18 1.480 9 1.356 5 1.322 8 1.324 9 1.288
 Butan 18 1.416 16 1.422 20 1.487 19 1.481 34 1.693 36 1.665 43 1.722 19 1.440
 Polsha 19 1.430 23 1.532 25 1.530 24 1.524 22 1.545 29 1.618 28 1.597 33 1.610
 Niderlandiya 20 1.432 20 1.475 22 1.508 28 1.606 25 1.628 27 1.610 29 1.609 28 1.555
 Ispaniya 21 1.451 26 1.548 27 1.563 25 1.548 28 1.641 25 1.588 32 1.640 27 1.550
 Vengriya 22 1.463 21 1.482 23 1.520 17 1.476 20 1.495 20 1.495 25 1.574 20 1.452
 Slovakiya 23 1.478 19 1.467 33 1.622 26 1.590 23 1.576 21 1.536 23 1.532 25 1.533
 Singapur 24 1.490 25 1.545 16 1.438 23 1.521 24 1.585 30 1.624 18 1.439 21 1.465
Mavrikiy 25 1.503 24 1.544 21 1.497 21 1.487
 Ruminiya 26 1.542 35 1.677 30 1.584 32 1.627 40 1.742 45 1.749 26 1.580 26 1.537
Xorvatiya 27 1.550 26 1.548 28 1.571 35 1.648 37 1.699 41 1.707 40 1.669 52 1.760
 Malayziya 28 1.561 33 1.659 29 1.574 20 1.590 20 1.485 22 1.539 22 1.520 23 1.517
 Chili 29 1.563 30 1.591 31 1.589 30 1.616 38 1.710 28 1.616 20 1.468 17 1.431
 Qatar 30 1.568 22 1.491 19 1.480 12 1.395 12 1.398 15 1.394 12 1.357 30 1.561
 Botsvana 31 1.597 36 1.678 32 1.598 31 1.621 35 1.695 33 1.641 31 1.634 37 1.650
 Bolgariya 32 1.607 32 1.637 35 1.663 39 1.699 53 1.845 50 1.785 46 1.738 46 1.720
 Quvayt 33 1.626 37 1.679 37 1.705 47 1.792 29 1.667 39 1.693 38 1.691 42 1.670
 Kosta Rika 34 1.654 42 1.755 40 1.755 36 1.659 31 1.681 26 1.590 27 1.595 31 1.570
Tayvan bayrogʻi Tayvan 35 1.657 28 1.558 26 1.538 27 1.602 27 1.638 35 1.664 33 1.644 40 1.660
 Italiya 36 1.669 34 1.675 34 1.663 38 1.690 45 1.775 40 1.701 39 1.693 34 1.620
 Litva 37 1.674 46 1.797 43 1.784 43 1.741 43 1.760 42 1.713 36 1.675 48 1.670
 Estoniya 38 1.677 31 1.635 38 1.710 41 1.715 47 1.798 46 1.751 41 1.720 32 1.650
 Buyuk Britaniya 39 1.685 47 1.798 44 1.787 29 1.609 26 1.631 31 1.631 41 1.710 48 1.740
 Latviya 40 1.695 39 1.745 41 1.772 45 1.774 46 1.793 54 1.827 50 1.774 45 1.700
 Laos 41 1.700 38 1.723 39 1.724 37 1.662 32 1.687 34 1.661 49 1.767 55 1.770
 Janubiy Koreya 42 1.701 52 1.849 47 1.822 42 1.734 50 1.829 43 1.715 42 1.716 40 1.660
 Moʻgʻuliston 43 1.706 41 1.778 64 1.921 58 1.884 57 1.880 92 2.101 88 2.060 89 2.060
 Urugvay 44 1.721 29 1.565 24 1.528 33 1.628 21 1.521 24 1.568 24 1.573 24 1.524
 Fransiya 45 1.742 48 1.808 53 1.863 40 1.710 36 1.697 32 1.636 52 1.779 50 1.750
 Indoneziya 46 1.768 54 1.853 54 1.879 63 1.913 68 1.979 67 1.946 60 1.843 64 1.860
 Serbiya 46 1.768 52 1.849 62 1.912 64 1.920 84 2.071 90 2.071 71 1.906 80 2.020
 Namibiya 48 1.784 48 1.808 46 1.807 49 1.804 54 1.850 59 1.864 59 1.837 60 1.820
 Senegal 49 1.805 72 1.974 85 2.061 78 1.994 77 2.047 79 2.031 75 1.969 74 1.950
 Birlashgan Arab Amirliklari 49 1.805 40 1.748 36 1.679 46 1.785 33 1.690 44 1.739 30 1.619 29 1.557
 Malavi 51 1.814 77 1.995 74 1.984 60 1.894 39 1.740 51 1.813 51 1.776 62 1.840
 Albaniya 52 1.821 65 1.939 69 1.961 66 1.927 63 1.912 65 1.925 70 1.890 71 1.910
 Bosniya va Gersegovina 53 1.839 61 1.902 71 1.967 65 1.923 60 1.893 60 1.873 45 1.735 69 1.900
 Gana 54 1.840 61 1.902 58 1.899 50 1.807 42 1.752 48 1.781 55 1.795 55 1.770
 Zambia 55 1.846 44 1.791 48 1.832 51 1.830 52 1.833 51 1.813 58 1.824 52 1.760
 Vietnam 56 1.848 45 1.792 41 1.772 34 1.641 30 1.670 38 1.691 48 1.764 42 1.730
 Chernogoriya 57 1.854 55 1.860 73 1.976 81 2.006 89 2.113 88 2.060 80 2.005
 Sharqiy Timor 58 1.860 69 1.947 51 1.854
 Sierra Leone 59 1.864 66 1.942 59 1.904 52 1.855 61 1.904 53 1.818
 Argentina 60 1.865 43 1.789 60 1.907 44 1.763 55 1.852 71 1.962 61 1.846 55 1.770
 Gretsiya 61 1.878 86 2.052 68 1.957 77 1.976 65 1.947 62 1.887 62 1.850 58 1.810
   Nepal 62 1.878 76 1.989 82 2.058 80 2.001 95 2.152 82 2.044 76 1.967
 Lesoto 63 1.891 50 1.839 50 1.840 53 1.864
 Panama 64 1.903 57 1.877 56 1.893 61 1.899 49 1.812 61 1.878 66 1.862 43 1.680
 Tanzania 64 1.903 59 1.889 55 1.887 55 1.873 56 1.858 55 1.832 53 1.782 56 1.790
 Gabon 66 1.904 68 1.945 76 1.995 75 1.972 81 2.059 74 1.981 44 1.730 50 1.750
Madagaskar bayrogʻi Madagaskar 67 1.911 66 1.942 90 2.074 99 2.124 105 2.239 77 2.019 69 1.886 35 1.630
 Kipr Respublikasi 68 1.924 51 1.844 49 1.840 73 1.957 71 2.013 76 2.013 34 1.64 37 1.650
 Kosovo 69 1.938 64 1.929 72 1.969
 Moldova 70 1.942 71 1.971 74 1.984 66 1.927 59 1.892 66 1.938 74 1.965 78 2.000
 Iordaniya 71 1.944 56 1.861 52 1.858 62 1.905 64 1.918 68 1.948 67 1.864 61 1.830
 Togo 71 1.944 80 2.003 67 1.954
 Shimoliy Makedoniya 71 1.944 87 2.056 79 2.044 68 1.935 78 2.048 83 2.048 86 2.052 76 1.960
 Nikaragua 74 1.947 58 1.882 66 1.931 81 2.006 72 2.021 64 1.924 72 1.911 71 1.910
 Ummon 74 1.947 59 1.889 45 1.806 59 1.887 41 1.743 23 1.561 21 1.438 22 1.467
 Tunis 76 1.952 79 2.001 77 2.005 72 1.955 44 1.765 37 1.678 37 1.686 40 1.660
 Benin 77 1.958 100 2.129 104 2.156 114 2.231
 Liberiya 78 1.963 84 2.014 80 2.048 101 2.131 96 2.159 99 2.148
 Gruziya 79 1.973 111 2.225 139 2.511 141 2.541 134 2.558 142 2.970 134 2.842
 Mozambik 80 1.976 82 2.004 61 1.910 48 1.796 48 1.809 47 1.779 47 1.762 45 1.700
Ekvatorial Gvineya bayrogʻi Ekvatorial Gvineya 81 1.987 93 2.079 89 2.072 87 2.039 75 2.041 68 1.948 56 1.808 69 1.900
 Kuba 82 1.988 75 1.986 65 1.922 70 1.951 67 1.964 72 1.964 64 1.858 64 1.860
 Burkina Faso 83 1.994 78 1.998 87 2.064 56 1.881 51 1.832 57 1.852 65 1.860 72 1.930
 Bangladesh 84 1.997 98 2.106 105 2.159 91 2.071 83 2.070 87 2.058 93 2.082 93 2.100
 Ekvador 84 1.997 85 2.042 83 2.059 85 2.028 90 2.116 101 2.185 105 2.197 100 2.170
 Marokash 86 2.002 63 1.915 57 1.897 54 1.867 58 1.887 58 1.861 63 1.856 60 1.820
 Qozogʻiston 87 2.008 103 2.150 78 2.031 105 2.151 93 2.137 95 2.113 97 2.141 82 2.030
 Angola 88 2.020 102 2.143 102 2.148 95 2.105 87 2.109 86 2.057 84 2.045 100 2.170
 Paragvay 89 2.023 73 1.976 84 2.060 76 1.973 66 1.954 77 2.019 73 1.950 69 1.900
 Boliviya 90 2.025 70 1.969 86 2.062 84 2.021 76 2.045 81 2.037 82 2.041 76 1.960
 Armaniston 91 2.028 97 2.097 98 2.123 115 2.238 109 2.260 113 2.266
 Gayana 92 2.029 83 2.013 70 1.962 69 1.937 88 2.112 91 2.095 94 2.082
 Peru 92 2.029 119 2.304 114 2.258 79 1.995 85 2.077 89 2.067 78 2.000 89 2.060
AQSH bayrogʻi AQSh 94 2.038 101 2.137 100 2.126 88 2.058 82 2.063 85 2.056 104 2.195 100
 Saudiya Arabistoni 95 2.042 80 2.003 97 2.119 106 2.178 101 2.192 107 2.216 108 2.251 105 2.250
 Papua Yangi Gvineya 96 2.064 90 2.066 99 2.126 93 2.076 94 2.139 95 2.113 91 2.075 96 2.130
 Trinidad va Tobago 97 2.070 89 2.065 90 2.074 94 2.082 79 2.051 94 2.107 77 1.985 89 2.060
 Gaiti 98 2.074 99 2.127 92 2.075 107 2.179 113 2.288 114 2.270 120 2.406 114 2.350
Gambiya bayrogʻi Gambiya 99 2.086 94 2.085 93 2.091 74 1.961 62 1.910 63 1.890
 Dominikan Respublikasi 100 2.089 95 2.093 94 2.103 90 2.068 91 2.125 93 2.103 79 2.004 83 2.040
Eswatini bayrogʻi Esvatini 101 2.102 87 2.056 88 2.069 85 2.028 69 1.995 73 1.966
 Jibuti 102 2.113 74 1.979 63 1.917 56 1.881
 Braziliya 103 2.122 91 2.073 81 2.051 83 2.017 74 2.040 83 2.048 87 2.058 93 2.100
 Jazoir 104 2.131 114 2.239 119 2.284 121 2.255 129 2.423 116 2.277 110 2.276 108 2.290
Kot d'Ivuar bayrogʻi Kot-d'Ivuar 105 2.133 140 2.546 151 2.732 134 2.419 128 2.417 118 2.297 113 2.320 109 2.300
 Turkmaniston 106 2.135 95 2.093 103 2.154 117 2.242 108 2.248 117 2.295 90 2.075 97 2.160
 Bahrayn 107 2.142 111 2.225 95 2.109 118 2.247 123 2.398 70 1.956 57 1.815 57 1.800
 Tojikiston 108 2.152 126 2.395 118 2.282 99 2.124 103 2.225
 Yamayka 109 2.153 107 2.203 117 2.274 113 2.222 106 2.244 98 2.138 89 2.065 89 2.060
 Belarus 110 2.163 92 2.078 96 2.117 109 2.208 112 2.283 105 2.204 85 2.046 89 2.060
 Kambodja 111 2.179 106 2.201 115 2.263 108 2.207 115 2.301 111 2.252 101 2.178 95 2.120
 Uganda 111 2.179 110 2.221 106 2.180 98 2.121 96 2.159 100 2.165 103 2.188 110 2.300
 Oʻzbekiston 113 2.187 104 2.179 124 2.333 110 2.219 109 2.260 110 2.242 109 2.274 113 2.325
 Shri Lanka 114 2.188 105 2.197 110 2.230 103 2.145 126 2.407 133 2.621 126 2.571 120 2.450
 Kongo 115 2.196 109 2.211 107 2.183 104 2.148 98 2.165 102 2.192 99 2.161 101 2.180
 Honduras 116 2.210 117 2.281 123 2.332 129 2.339 117 2.327 125 2.395 116 2.379 116 2.370
 Gvineya 117 2.214 118 2.296 116 2.272 92 2.073 92 2.126
 Gvatemala 118 2.215 115 2.248 109 2.221 124 2.287 125 2.405 112 2.258 102 2.187 102 2.210
Efiopiya bayrogʻi Efiopiya 119 2.234 139 2.502 146 2.630 137 2.504 131 2.468 127 2.444 130 2.635 126 2.460
 Gvineya-Bisau 120 2.235 145 2.591 132 2.431 95 2.105
 Qirgʻiziston 121 2.249 125 2.382 131 2.391 131 2.359 114 2.296
 Mavritaniya 122 2.262 120 2.350 122 2.326 125 2.301 130 2.425 123 2.389 117 2.388 105 2.250
 El Salvador 123 2.263 116 2.280 112 2.240 111 2.220 102 2.215 103 2.195 92 2.080 93 2.100
Xitoy bayrogʻi Xitoy 124 2.267 108 2.207 101 2.142 89 2.061 80 2.054 80 2.034 83 2.045 82 2.030
 Zimbabve 125 2.294 148 2.662 149 2.696 140 2.538 140 2.722 135 2.678 131 2.700 134 2.380
 Tailand 126 2.303 126 2.395 130 2.378 126 2.303 107 2.247 124 2.393 119 2.399 111 2.324
 Eritrea 127 2.309 124 2.377 120 2.288 122 2.264 104 2.227
 Mali 128 2.310 135 2.465 125 2.346 102 2.132 100 2.188 109 2.240 107 2.250 108 2.290
 Niger 129 2.320 121 2.351 127 2.362 116 2.241 119 2.356
 Burundi 130 2.323 130 2.418 144 2.593 138 2.524 132 2.532 131 2.577 123 2.536
 Myanmar 130 2.323 136 2.473 140 2.528 139 2.525 133 2.538 132 2.580 122 2.495 124 2.540
 Ozarbayjon 132 2.325 123 2.365 126 2.350 132 2.360 122 2.379 119 2.367 114 2.342 108 2.290
 Keniya 133 2.342 132 2.452 136 2.466 120 2.252 111 2.276 120 2.369 111 2.297 118 2.380
Kamerun bayrogʻi Kamerun 134 2.349 113 2.235 108 2.191 97 2.113 86 2.104 106 2.210 95 2.111 93 2.100
 Turkiya 135 2.363 128 2.402 134 2.437 130 2.344 127 2.411 126 2.420 124 2.538 119 2.430
 Janubiy Afrika 136 2.376 122 2.364 121 2.292 127 2.321 118 121 2.380 112 2.317 95 2.120
 Misr 137 2.382 143 2.571 113 2.258 111 2.220 73 2.023 49 1.784 68 1.872 74 1.950
 Eron 138 2.409 131 2.437 137 2.473 128 2.324 119 2.356 104 2.202 106 2.241 106 2.241
 Ruanda 139 2.420 137 2.494 135 2.444 119 2.250 99 2.185 75 2.012 81 2.025 66 1.870
 Chad 140 2.429 142 2.558 138 2.493 145 2.671 141 2.740 141 2.964 135 2.959 134 2.970
 Filippin 141 2.462 134 2.456 129 2.374 133 2.415 136 2.574 130 2.574 118 2.397 116 2.370
 Venesuela 142 2.493 129 2.410 128 2.370 123 2.278 124 2.403 122 2.387 115 2.348 103 2.240
 Hindiston 143 2.504 144 2.571 141 2.570 142 2.549 135 2.570 128 2.516 125 2.554 123 2.490
 Meksika 144 2.530 138 2.500 133 2.434 135 2.445 121 2.362 107 2.216 98 2.158 89 2.060
 Livan 145 2.623 146 2.620 142 2.575 136 2.459 137 2.597 134 2.639 128 2.606 127 2.670
Kolumbiya bayrogʻi Kolumbiya 146 2.720 150 2.701 147 2.634 144 2.625 139 2.700 138 2.787 129 2.625 125 2.610
 Yaman 147 2.751 147 2.629 152 2.747 143 2.601 138 2.670 129 2.573 121 2.416 111 2.324
 Isroil 148 2.781 149 2.689 150 2.730 150 2.842 145 2.901 149 3.019 137 3.012 134 2.970
 Liviya 149 2.819 133 2.453 145 2.604 147 2.830 143 2.816 56 1.839 54 1.790 65 1.870
 Ukraina 150 2.845 141 2.546 111 2.238 71 1.953 69 1.995 97 2.115 100 2.166 80 2.020
Nigeriya bayrogʻi Nigeriya 151 2.910 151 2.710 148 2.693 146 2.801 142 2.743 137 2.756 127 2.599 118 2.570
 Rossiya 152 2.954 152 3.039 155 3.060 153 2.938 147 2.966 143 3.013 138 3.064 131 2.870
 Shimoliy Koreya 153 2.977 153 3.071 154 3.044 152 2.932 149 3.092 139 2.855 133 2.771 129 2.750
 Pokiston 154 3.049 154 3.107 157 3.106 149 2.833 146 2.905 145 3.050 140 3.087 132 2.890
 Kongo Demokratik Respublikasi 155 3.085 155 3.213 156 3.085 154 3.073 148 3.016 140 2.925 136 2.988 128 2.690
 Sudan 156 3.295 157 3.362 158 3.242 156 3.193 151 3.223 146 3.125 139 3.086 136 3.150
 Somaliya 157 3.307 158 3.368 161 3.394 158 3.392 153 3.379 148 3.390 141 3.269 137 3.320
 Markaziy Afrika Respublikasi 158 3.332 156 3.331 153 3.031 151 2.872 144 2.869 136 2.753 132 2.706 130 2.810
 Janubiy Sudan 159 3.383 160 3.397 143 2.576
 Afgʻoniston 160 3.427 161 3.416 162 3.440 157 3.252 150 3.212 147 3.252 142 3.358 135 3.000
 Iroq 161 3.444 159 3.377 159 3.245 155 3.192 152 3.296 149 3.406 143 3.370 138 3.370
 Suriya 162 3.645 162 3.650 160 3.393 147 2.830 116 2.322 115 2.274 96 2.112 77 1.990

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Institute for Economics and Peace. „Global Peace Index 2017“. visionofhumanity.org. 2019-yil 1-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 27-noyabr.
  2. ↑ Wang, Monica. „The World's Most And Least Peaceful Countries In 2016“ (en). Forbes. Qaraldi: 2017-yil 26-noyabr.
  3. ↑ Global Peace Index (Wayback Machine saytida 2013-12-10 sanasida arxivlangan) – Methodology and Data Sources
  4. ↑ „Global Peace Index Map » The Most & Least Peaceful Countries“ (en-US). Vision of Humanity (2023-yil iyun). Qaraldi: 2023-yil 2-iyul.
  5. ↑ Institute for Economics and Peace. „Global Peace Index 2017“. visionofhumanity.org. 2019-yil 1-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 27-noyabr.
  6. ↑ Information about indicators and methodology „2013 Global Peace Index“(PDF). Institute for Economics and Peace. Archived from the original (PDF) on 2013-12-10. Retrieved 2013-06-24.
  7. ↑ https://www.economicsandpeace.org/wp-content/uploads/2022/06/GPI-2022-web.pdf (PDF) (Report). Sydney: Institute for Economics & Peace. June 2022.
  8. ↑ (PDF) Global Peace Index 2023: Measuring Peace in a Complex World (Report). Sydney: Institute for Economics & Peace. June 2023. ISBN 978-0-6451494-9-4. https://www.visionofhumanity.org/wp-content/uploads/2023/06/GPI-2023-Web.pdf. Qaraldi: 2024-02-18. 
  9. ↑ 9,0 9,1 Institute for Economics and Peace (2015). Global Peace Index 2015. (Wayback Machine saytida 2015-10-06 sanasida arxivlangan) Retrieved 5-oktabr 2015-yil
  10. ↑ 10,0 10,1 Institute for Economics and Peace (2014). Global Peace Index 2014. (Wayback Machine saytida 2016-03-04 sanasida arxivlangan) Retrieved 16-iyul 2015-yil
  11. ↑ 11,0 11,1 Institute for Economics and Peace (2013). Global Peace Index 2013. (Wayback Machine saytida 2013-12-10 sanasida arxivlangan) Retrieved 16-iyul 2015-yil
  12. ↑ 12,0 12,1 Institute for Economics and Peace (2012). „Global Peace Index 2012“ (2014-yil 2-iyul). 2014-yil 11-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 26-yanvar. (Wayback Machine saytida 2014-02-11 sanasida arxivlangan)
  13. ↑ 13,0 13,1 The Guardian (2012). Global peace index 2012: the full list. Retrieved 16-iyul 2015-yil.
  14. ↑ 14,0 14,1 Institute for Economics and Peace (2011). Global Peace Index 2011. (Wayback Machine saytida 2022-01-22 sanasida arxivlangan) Retrieved 16-iyul 2015-yil
  15. ↑ 15,0 15,1 Institute for Economics and Peace (2010). Global Peace Index 2010. Retrieved 16-iyul 2015-yil

Izohlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Bu holda, mojaro hukumat va/yoki hududni oʻz ichiga olgan bahsli nomuvofiqlik sifatida taʼriflanadi, bunda ikki tomon oʻrtasida qurolli kuch qoʻllanishi, kamida bittasi davlat hukumati boʻlib, yil davomida kamida 25 ta harbiy harakatga va bog'liq o'limlarga olib keladi.
  2. ↑ Militsiya va milliy gvardiya kuchlari bundan mustasno.
  3. ↑ Bunga mamlakat qurolli kuchlari, shu jumladan strategik, quruqlik, dengiz, havo, qo'mondonlik, boshqaruv va qo'llab-quvvatlash kuchlari, harbiylashtirilgan kuchlar, bojxona kuchlari va chegara qo'shinlari xarajatlarni qoplash uchun markaziy yoki federal hukumatning naqd xarajatlari kiradi.
  4. ↑ Bunga samolyotlar, zirhli transport vositalari, artilleriya, radar tizimlari, raketalar, kemalar, dvigatellarni o'tkazish, sotib olish yoki sovg'a qilish kiradi.
  5. ↑ Tasniflangan tizim orqali mamlakatning ogʻir qurollari zaxirasining qobiliyatini baholanadi. 2013-yil holatiga ko'ra, yadroviy salohiyatga ega davlatlar besh ball oladi, bu mumkin boʻlgan eng yuqori balldir. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Tinchliksevarlik_indeksi&oldid=5189260" dan olindi