Shvetsiyada Ahmadiya ta'limoti
.jpg)
Ahmadiya — Londondagi xalifaning boshchiligidagi Shvetsiyadagi islomiy jamoa. Jamiyatning mamlakatdagi eng qadimgi tarixi 1956-yilda, Ikkinchi xalifalik davrida, Kamol Yusuf Shvetsiyadagi missiya rahbari etib tayinlanganida boshlanadi. Biroq, 1970-yildagina hamjamiyat birinchi marta rasmiy roʻyxatga olingan. Bugungi kunda ikkita maqsadli qurilgan masjidlar mavjud boʻlib, ulardan biri mamlakatdagi eng qadimiy masjid hisoblanadi. Shuningdek, mamlakatda oʻrtacha 1200 nafar Ahmadiy musulmonni ifodalovchi bir qator boshqa islom markazlari mavjud.
Shvetsiya Qirolligi Konungariket Sverige
| |
|---|---|
|
Shior: För Sverige i tiden (Shvedcha: Shvetsiya uchun - Vaqtlar bilan) | |
| Madhiya: Civil: Du gamla, Du fria | |
 | |
| Poytaxt | Stokgolm |
| Rasmiy til(lar) | Shved tili |
| Hukumat | Konstitutsion Rohiblik |
• Rohib |
Qirol Karl XVI Gustaf |
| Ulf kristersson | |
| Mustaqillik | |
| Maydon | |
• Butun |
449,964 km2 (55-oʻrin) |
• Suv (%) |
8.7 |
| Aholi | |
• 2024-yilgi roʻyxat |
10.56533 (83-oʻrin) |
| • Zichlik | 20/km2 |
| YIM (XQT) | 2024-yil roʻyxati |
• Butun |
AQSh$765,300 mil. (27-oʻrin) |
• Jon boshiga |
AQSh$55,805 |
| Pul birligi | Swedish Krona (SEK) |
| Vaqt mintaqasi | UTC+1 |
• Yoz (DST) |
UTC+2 |
| Qisqartma | SW |
| Telefon prefiksi | 46 |
| Internet domeni | .se |
|
| |
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Shvetsiyadagi hamjamiyatning eng qadimgi tarixi 1956-yilga borib taqaladi, oʻshanda Ikkinchi xalifalik davrida Kamol Yusuf Gaagadagi Xalqaro Adliya sudida joylashgan Ahmadiy musulmon qozisi Muhammad Zafarulloh Xon tomonidan Ahmadiya missiyasini ochishga yuborilgan. Kamol Yusuf Shvetsiyadagi harakat rahbari etib tayinlandi. Yusuf 1956-yil 14-iyunda Stokgolmga koʻchib oʻtishdan oldin Gothenburgga keldi.[1]
Shvetsiyaning Ahmadiya Musulmonlar Jamiyati ilk bor 1970-yilda rasman roʻyxatga olingan.[1]
Hamjamiyat 1981-yildan buyon mamlakatda diniy nikohlar qilish uchun qonuniy ruxsatga ega.[2]
Ilk faoliyat
[tahrir | manbasini tahrirlash]
1958-yildan boshlab Jamiyat ismini Sayf-ul-Islom Mahmud ismiga oʻzgartirgan ilk dinga oʻtgan Gunnar X. Eriksson tomonidan tahrir qilingan „Activ Islam“ diniy jurnalini nashr etdi. Nashr 1972-yilda toʻxtatildi va 1979-yilda qayta tiklandi. 1986-yildan jurnalda Daniya va boshqa Skandinaviya tillarida maqolalar nashr etila boshlandi.[3]
Qanita Sadiqa ismini olgan shved dinini qabul qilgan Kristina Gustavsson 1988-yilda Qur’onni shved tiliga tarjima qilgan, uning nashr etilishi Ahmadiyaning 100 yilligi bayramiga toʻgʻri kelgan.[3]
Xalifalar sayohatlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Shvetsiyaga tashrif buyurgan birinchi xalifa Mirzo Nosir Ahmad edi. U birinchi marta 1973-yilda Shvetsiyaga tashrif buyurgan, keyin esa 1975-yilda 27-sentabr kuni Gyotborgdagi Nosir masjidiga tamal toshini qoʻyish uchun yana tashrif buyurgan. Masjid bir yil oʻtib, 1976-yil 17-avgustda xuddi shu xalifa tomonidan ochilgan.[4][5]
Xalifa 1978-yilda Stokgolmga tashrif buyurgan, keyin esa oxirgi marta 1980-yilda mamlakatga tashrif buyurgan. Toʻrtinchi xalifa Mirzo Tohir Ahmad 1982-yilda Malmyoda Ahmadiya missiyasini ochish uchun, keyinroq 1986-yilda yana bir bor mamlakatga tashrif buyurdi.[6]
2017-yilgi bahs
[tahrir | manbasini tahrirlash]2017-yil sentabr oyida Bulltoftaskolan maktab oʻquvchilari Malmyo shahridagi Mahmudmosken Ahmadiya masjidiga tashrif buyurganlarida, imom ularni „choʻchqalar -gomoseksuallar“ deb aytgan.[7][8]
Demografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Shvetsiyadagi Ahmadiy musulmonlar soni hisob-kitoblar boʻyicha 500 dan 1100 gacha[9] ni tashkil qiladi, bu oʻrtacha 800 kishiga toʻgʻri keladi. Xususan, Malmyoda 300 ga yaqin[10] va Lulea shahrida 50 ga yaqin Ahmadiy bor.[11] Ahmadiy aholining aksariyati Pokistondan kelgan muhojirlar. Biroq, oz sonli arablar, afrikaliklar va shvedlar ham bor. Mamlakatda toʻrtta imom bor, ular mamlakatning turli hududlarida joylashgan.[9]
Ibodat joylari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Mamlakatda ikkita maqsadli masjidlar qurilgan. 1976-yilda Gyotborgda ochilgan Nosir masjidi mamlakatdagi eng qadimgi masjid boʻlib, unda hamjamiyatning milliy shtab-kvartirasi joylashgan.[9] Mahmoodmoskén 2016-yil may oyida ochilgan. Stokgolm va Lulea shaharlarida Ahmadiya markazlari mavjud boʻlib, u yerlarda kelajakda masjidlar qurilishi rejalashtirilgan. 2016-yildan boshlab Pokistonda tugʻilgan Rizvan Ahmad Afzal, ilgari Lulea shahrida imom boʻlgan, Mahmud masjidining imomi hisoblanadi.[12][13]
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Shvetsiyada Islom
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Havolalar
- ↑ 1,0 1,1 Lewis 2015, s. 361
- ↑ „Ahmadiyyat i Sverige“ (sv). Qaraldi: 20-dekabr 2015-yil.
- ↑ 3,0 3,1 Lewis 2015, s. 363
- ↑ Göteborgs-Posten, (in Swedish), September 28, 1975.
- ↑ Göteborgs-Posten, (in Swedish), August 21, 1976.
- ↑ „Ahmadiyyat i Sverige“ (sv). Qaraldi: 20-dekabr 2015-yil.
- ↑ „Skola ställer in moskébesök efter uttalande om "homosexuella grisar"“ (sv-SE). Sydsvenskan. 15-sentabr 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 13-dekabr.
- ↑ „Gaytenoren träffade imamen efter uttalande om homosexuella grisar“ (sv-SE). Sydsvenskan. Qaraldi: 2017-yil 13-dekabr.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 Lewis 2015, s. 362
- ↑ „Moskén vid Jägersro börjar ta form“ (sv). Qaraldi: 19-dekabr 2015-yil.
- ↑ „Luleå är en trygg plats för muslimer“ (sv) (3-fevral 2014-yil). Qaraldi: 19-dekabr 2015-yil.
- ↑ „Inviger med fullsatt fredagsbön“ (sv-SE). Skånska Dagbladet (2016-yil 11-may). 2017-yil 16-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 13-dekabr.
- ↑ Radio. „Luleå är en trygg plats för muslimer - P4 Norrbotten“. Qaraldi: 2017-yil 13-dekabr.
Bibliografiya
- Lewis, James R.. Handbook of Nordic New Religions. Brill, 2015. ISBN 9789004292468.