Portal:Matematika

Mundarija: Din; Falsafa; Fan; Geografiya; Kishilar; Madaniyat; Tarix; Texnologiya; Tasodifiy portal

Matematika portali

Matematika (qadimgi yunoncha: μᾰθημᾰτικά; μάθημα — „bilim“, „fan“) — aniq mantiqiy mushohadalarga asoslangan bilimlar haqidagi fan. Dastlabki obyekti sanoq boʻlgani uchun koʻpincha unga „hisob-kitob haqidagi fan“ deb qaralgan (bugungi matematikada hisoblashlar, hatto formulalar ustidagi amallar juda kichik oʻrin egallaydi). Matematika eng qadimiy fanlardan biri boʻlib, uzoq rivojlanish tarixini bosib oʻtgan va buning barobarida „matematika nima?“ degan savolga javob ham oʻzgarib, chuqurlashib borgan. Yunonistonda matematika deganda geometriya tushunilgan. IX—XIII asrlarda matematika tushunchasini algebra va trigonometriya kengaytirgan. (Davomi...)

Yaxshi maqola

Tenglama — ikki yoki undan oshiq ifodalarning oʻzaro bogʻlanganini koʻrsatuvchi matematik tenglik. Tenglamalardan matematikaning barcha nazariy va amaliy sohalarida hamda fizika, biologiya va boshqa ijtimoiy fanlarda foydalaniladi. Tenglamada bir yoki undan koʻp nomaʼlum qiymat boʻladi va ular oʻzgaruvchilar yoki nomaʼlumlar deb ataladi. Nomaʼlumlar odatda harflar yoki boshqa belgilar bilan ifodalanadi. Tenglamalar ulardagi oʻzgaruvchilar soniga qarab nomlanadi. Masalan, bir oʻzgaruvchili tenglama, ikki oʻzgaruvchili tenglama va hokazo. Tenglamada ifodalar odatda tenglik belgisining (=) ikki tomoniga yoziladi. Masalan, x + 3 = 5 tenglamasi x+3 ifodasi 5 ga teng ekanligini taʼkidlaydi. Tenglik belgisini (=) uelslik matematik Robert Recorde oʻylab topgan. U ikki bir xil uzunlikdagi parallel toʻgʻri chiziqlardan tengroq narsa boʻlmaydi deb hisoblagan. (Davomi...)

Tanlangan tasvir

Eratosfen elagi

Eratosfen elagi — butun son $n$ gacha boʻlgan barcha tub sonlarni topish algoritmi boʻlib, qadimiy grek matematigi Eratosfen Kireniyga bagʻishlab nomlangan. Eratosfen elagi algoritmi kichik (odatda, 10 milliondan kichik boʻlgan) tub sonlar topishning eng tez uslub hisoblanadi.

Kitob Asosiy tushunchalar	Metodologiya Metodologiya	Olimlar Mashhur matematik olimlar
Matematika Matematika tarixi Son 0,(9) Pi Cheksizlik Sonlar roʻyxati Sanoq tizimi Arifmetika Toʻplam Funksiya Izomorfizm Algebraik ifoda	Rasmiy til Isbot Matematik mantiq Deduktiv nazariya Aksioma Mulohazalar hisobi Predikatlar hisobi Nazariya	Al-Xorazmiy Abu Rayhon Beruniy Aristotel Aflotun Pifagor Evklid Arximed Fermat Newton Leybnits Euler Gauss Cauchy	Nikolay Lobachevskiy Galois Karl Weierstrass Cantor Poincaré Gilbert Weyl Pavel Aleksandrov Andrey Kolmogorov John von Neumann Gödel Grothendieck

Matematikaga doir maqolalar

Algebra Algebra	Geometriya Geometriya	Analiz Matematik analiz
Algebra Kompleks sonlar Tenglama Kvadrat tenglama Algebraning asosiy teoremasi Chiziqli algebra Matritsa Tenzor Chiziqli operator Vektor fazosi Yevklid fazosi Mavhum algebra Guruh Halqa Modul Maydon Galois nazariyasi	Geometriya Planimetriya Toʻgʻri chiziq Uchburchak Aylana Yuza Stereometriya Tekislik Koʻpyoqli burchak Trigonometriya Affin geometriya Proyektiv geometriya Yevklid geometriyasi Oʻxshashlik (geometriya) Riman geometriyasi Sferik geometriya Algebraik geometriya Analitik geometriya Differensial geometriya Fraktal	Matematik analiz Limit Qatorlar Taylor qatori Fourier qatori Funksiya Doimiy funksiya Analitik funksiya Elementar funksiyalar Koʻphad Ratsional funksiya Koʻrsatkichli funksiya Logarifm Trigonometrik funksiyalar Giperbolik funksiyalar Differensial hisob Hosila Oddiy differentsial tenglama Xususiy hosilali differentsial tenglama	Integral hisob Prototip Integral Integral tenglamalar Maxsus funksiyalar Elliptik funksiya Gamma-funksiya Beta-funksiya Kompleks tahlil Kompleks sonlar Konformal xaritalash Vektor analizi Vektor maydon Tensor analizi Funksional tahlil Banach maydoni Variatsiyalar hisobi Variatsiya Funksional Operatsion hisob Garmonik analiz
son Sonlar nazariyasi	Topologiya Topologiya	Ehtimollik nazariyasi va matematik statistika Ehtimollik nazariyasi va matematik statistika	Kalkulator Amaliy matematika
Sonlar nazariyasi Arifmetika Boʻlinish alomatlari Sanoq tizimi Natural son Eratosfen elagi Arifmetikaning asosiy teoremasi Analitik sonlar nazariyasi Riman gipotezasi Diofant tenglamalari Fermaning buyuk teoremasi Euler funksiyasi Euler teoremasi Natural sonni taqqoslash moduli Bernoulli sonlari	Topologiya Topologik fazo Chiziqli vektor fazosi Normativ fazo Metrik fazo Banach fazo Umumiy topologiya Differensial geometriya Koʻpxillilik Lue guruhi Algebraik topologiya Tugun nazariyasi Gomeomorfizm	Ehtimollik nazariyasi Ehtimollik maydoni Tasodifiy miqdor Ehtimollar taqsimoti Kutilgan qiymat Matematik statistika Tanlash Nuqtalarni baholash Ishonch oraligʻi Statistik gipoteza Regressiya Informatsiya nazariyasi Axborot entropiyasi	Amaliy matematika Hisoblash matematikasi Matematik dasturlash Algoritm Matematik fizika Matemtik lingvistika Dinamik tizimlar nazariyasi Chaos nazariyasi Kriptografiya
$\forall$ Mantiq	Toʻplamlar nazariyasi Toʻplamlar nazariyasi	Diskret matematika Diskret matematika	? Tadqiqotlar va boshq.
Matematik mantiq Konstanta Oʻzgaruvchi Verifikator Negatsiya Kvantor Mulohazalar logikasi Predikat Deduktiv nazariya Rasmiy nazariya Mulohazalar hisobi Predikatlar hisobi Rasmiy arifmetika Hisoblash nazariyasi Matematik model Mantiq algebrasi Rasmiy til Piano arifmetikasi Induksiya (matematika) Aksioma	Toʻplamlar nazariyasi Toʻplamlar Toʻplamlar nazariyasining paradokslari Toʻplamlar nazariyasi aksiomatikasi Toʻplam quvvati Kontinuum-gipoteza Tartib munosabati Kategoriyalar nazariyasi Panjara	Diskret matematika Grafik nazariyasi O‘yinlar nazariyasi Kombinatorika Binom koeffitsiyenti Algoritmlar nazariyasi Algoritm Rekursiv funksiya Turing mashinasi Katakli avtomat Church–Turing tezisi	Riman gipotezasi Goldbachning muammosi P va NP sinflarining tengligi Navier–Stokes tenglamasi Yang–Mills teoriyasi Strassen gipotezasi Uch jism masalasi