Chor Minor

Chor Minor
	Madrasa
	Chor Minor
	Chor Minor madrasasi
Mamlakat	Oʻzbekiston
Shahar	Buxoro
Maktab yoʻnalishi	sunniy
Mulkdor	Davlat mulki
Madrasa turi	Oʻrta
Meʼmoriy uslub	Islom meʼmorchiligi
Binokorlik tashabbuschisi	Xalifa Niyozquli
	Asosiy sana:; 1807-yil
Maqomi	Davlat himoyasida
	UNESCOning Butun jahon yodgorliklari
	Chor Minor Vikiomborda

36°46′29″N 64°25′39″E / 36.77472°N 64.42750°E / 36.77472; 64.42750

Chor Minor (fors. — toʻrt minora) — Buxorodagi meʼmoriy yodgorlik (1807). Xalifa Niyozquli qurdirgan. Chor Minor anʼanaviy usulda qurilgan masjid hamda madrasa, atrofi bir qavatli hujralar bilan oʻralgan hovlidan iborat^[2].

Tarixi

Madrasa XIX asrda Buxoroda yashab oʻtgan boy turkman Xalifa Niyozqul tomonidan bunyod etilgan^[3]. Toʻrt minorali binoni baʼzan bir vaqtlar orqa tomonida mavjud boʻlgan madrasalarning eshik qismi boʻlgani taxmin qilinadi. Chor Minor aslida yashash va ibodat qilish uchun moʻljallangan kompleks bino hisoblanadi. Madrasa avval boshda mavjud boʻlib, keyinchalik yiqilgan koʻhna madrasaning bir parchasi boʻlgan. Niyozqul madrasani nimaning yoki kimning sharafiga bunyod ettirgani nomaʼlum^[4].

Meʼmorchiligi

Bino bir vaqtning oʻzida masjid sanaladi. Oʻrta Osiyo meʼmorchiligida koʻrinishi jihatdan ajralib turuvchi bino zikrxonasi bilan ahamiyatga ega. Markaziy binoning har ikki tomonida mavjud boʻlgan hujralarning baʼzilari qulab tushgan va faqatgina poydevor oʻrni qolgan. Hujralar talabalar uchun yotoqxona vazifasini oʻtab kelgani taxmin qilinadi^[5].

Sinchli peshayvon tipidagi masjid hovlining janubi-gʻarbiy burchagida joylashgan. Madrasaga 2 qavatli, gumbaz tomli darvozaxona orqali kiriladi. Murabba tarhli darvozaxona oʻziga xos mujassamot yechimiga ega: oldi peshtoqli, toʻrt burchagida toʻrtta minora joylashgan (nomi ham shundan), minoralarning tepa qismi gumbaz shaklida yakunlangan boʻlib, ular sirkori koshinlar bilan bezatilgan. 2 qavatli xonaning 1-qavati miyonsaroy koʻrinishida boʻlib, izoralari toshlar bilan qoplangan, tomi gumbazli, 2-qavati kutubxona, kutubxonaning shifti pastak gumbazli boʻlib, sodda muqarnaslar halqasi bilan toʻldirilgan. 2-qavatga minoralarning biridagi zina orqali chiqiladi.

Chor Minor madrasasining oʻng tomonida bino bilan yoshi tengligi taxmin qilinadigan hovuz mavjud. Bugungi kunda madrasa atrofi kichik rastalar va aholi yashaydigan xususiy uylar bilan oʻralgan.

1995-yilda Chor Minor madrasasi UNESCO tashkiloti tomonidan „Butun Jahon madaniy yodgorliklari“ ro‘yxatiga kiritilgan^[6]. 2000-yil 30-avgustda O‘zbekiston Respublikasining Oliy Majlisi qabul qilgan „Madaniy meros obyektlarini muhofaza qilish va ulardan foydalanish“ hamda 2008-yil 12-sentyabr „Muzeylar to‘g‘risida“gi qonunlarining ijrosi oʻlaroq meʼmoriy obidaning taʼmirtalab qismlari qayta tiklangan^[7].

Galereya

Manbalar

↑ „Моддий маданий мероснинг кўчмас мулк объектлари миллий рўйхатини тасдиқлаш тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 846-сон 04.10.2019 й. қарори“. Lex.uz. Qaraldi: 2020-yil 22-sentyabr.
↑ „Chor Minor Mosque (Four Minarets)“. UNESCO. Qaraldi: 2016-yil 4-iyul.
↑ Кудряшов, Андрей „ru:Чор-Минор: Путешествие четырех башен во времени и пространстве“ (Russian). Информационное агентство «Фергана.Ру» (2007-yil 10-aprel). Qaraldi: 2016-yil 5-iyul.
↑ „ru:Чор-Минор“ (Russian). Всемирная история, история народов и государств. 2016-yil 16-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 4-iyul.
↑ O. A. Suxareva, Kvartalnaya obщina pozdnefeodalnogo goroda Buxari (v svyazi s istoriey kvartalov), Akademiya nauk SSSR, Institut etnografii im. N. N. Mikluxo-Maklaya, Izdatelstvo Nauka; Glavnaya redaksiya vostochnoy literaturi Moskva 1976
↑ UNESCO World Heritage Centre - State of Conservation (SOC 1997) Historic Centre of Bukhara (Uzbekistan)
↑ „Chor Minor“. 2023-yil 27-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 27-iyun.

Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan.

Ushbu maqola chaladir. Siz uni boyitib, Vikipediyaga yordam berishingiz mumkin.
Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak.

[Lex-1] „Моддий маданий мероснинг кўчмас мулк объектлари миллий рўйхатини тасдиқлаш тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 846-сон 04.10.2019 й. қарори“. Lex.uz. Qaraldi: 2020-yil 22-sentyabr.

[2] „Chor Minor Mosque (Four Minarets)“. UNESCO. Qaraldi: 2016-yil 4-iyul.

[fergana-3] Кудряшов, Андрей „ru:Чор-Минор: Путешествие четырех башен во времени и пространстве“ (Russian). Информационное агентство «Фергана.Ру» (2007-yil 10-aprel). Qaraldi: 2016-yil 5-iyul.

[vi-4] „ru:Чор-Минор“ (Russian). Всемирная история, история народов и государств. 2016-yil 16-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 4-iyul.

[5] O. A. Suxareva, Kvartalnaya obщina pozdnefeodalnogo goroda Buxari (v svyazi s istoriey kvartalov), Akademiya nauk SSSR, Institut etnografii im. N. N. Mikluxo-Maklaya, Izdatelstvo Nauka; Glavnaya redaksiya vostochnoy literaturi Moskva 1976

[6] UNESCO World Heritage Centre - State of Conservation (SOC 1997) Historic Centre of Bukhara (Uzbekistan)

[7] „Chor Minor“. 2023-yil 27-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 27-iyun.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

k m t Buxorodagi diqqatga sazovor joylar
Minorai Kalon	Qal’alar	Ark • Buxoro qalʼasi • Buxoro darvozalari	Chor minor
	Ansambllar va komplekslar	Bahouddin majmuasi • Chor Bakr • Govkushon majmuasi • Xoʻja Zaynuddin majmuasi • Labihovuz ansambli (Koʻkaldosh madrasasi, Nodir devonbegi madrasasi, Nodir devonbegi xonaqohi) • Poyi kalon ansambli (Minorai kalon, Masjidi kalon, Mir Arab madrasasi • ) • Xalfa Xudoydod majmuasi
	Maqbaralar	Sayfiddin Boharziy maqbarasi • Bayonqulixon maqbarasi • Somoniylar maqbarasi • Chashmai Ayyub
	Madrasalar	Abdulazizxon madrasasi • Volidayi Abdulazizxon madrasasi • Gʻoziyon madrasasi • Koʻkaldosh madrasasi • Domullo Tursunjon madrasasi • Ulugʻbek madrasasi • Nodir devonbegi madrasasi • Qoʻshmadrasa (Modarixon madrasasi, Abdullaxon madrasasi) • Jubbori Kalon madrasasi • Chor minor
	Masjidlar	Baland masjid • Magʻoki koʻrpa masjidi • Boloi Hovuz masjidi • Magʻoki Attori masjidi • Buxoro namozgohi • Fayzobod xonaqohi • Nodir devonbegi xonaqohi
	Boshqa diqqatga sazovor joylar	Buxoro zindoni • Buxoro davlat meʼmoriy-badiiy muzey qoʻriqxonasi • Sitorai mohi xosa • Timlar: Toqi sarrofon • Toqi zargaron • Toqi telpakfurushon • Abdullaxon timi