Kontent qismiga oʻtish

Turkiston harbiy okrugi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Turkiston harbiy okrugi
TurkVO

Turkiston harbiy okrugi 1989-yil 1-yanvar
Faol 1867—1920; 1945—1992
Davlat Rossiya imperiyasi
Rossiya SFSR
Sovet Ittifoqi
Kimga qaram Rossiya imperiyasining harbiy vazirligi
SSSR xalq komissarligi
SSSR XMK
SSSR MV
SSSR Mudofaa vazirligi
Tip Harbiy okrug
Hajm Birlashma
Janglar Oʻrta Osiyoning Rossiya imperiyasi tomonidan bosib olinishi
Oʻrta Osiyo qoʻzgʻoloni
Rossiyada fuqarolar urushi
Bosmachilarga qarshi kurash
Afgʻon urushi (1979—1989)
Mukofotlar Order of the Red Banner Qizil Bayroq ordeni
Qoʻmondonlar
Eʼtiborga loyiq
qoʻmondonlar 		Ivan Petrov
Harbiy vazirning 1901-yilda Turkiston harbiy okrugiga qilgan rasmiy safari haqidagi hisobot, 1902-yil nashri.
Rossiya imperiyasining harbiy okruglari xaritasi. 1913-yil
Rossiya imperiyasining harbiy okruglari xaritasi. 1913-yil

Qizil bayroqli Turkiston harbiy okrugi (TurkVO) (ruscha: Туркестанский военный округ (ТуркВО); Turkestansky voyenyi okrug (TurkVO)) – Rossiya Imperator Armiyasi va Sovet Qurolli Kuchlari tarkibiga kiruvchi harbiy okrug boʻlib, shtab-kvartirasi Toshkentda joylashgan. Okrug birinchi marta 1874-yilda Rossiya imperiyasidagi harbiy islohoti paytida vazir Dmitriy Milyutin buyrugʻi bilan Rossiya imperiyasi hududida oʻn toʻrtta harbiy okrug tashkil etilgan. Turkiston harbiy okrugining birinchi qoʻmondoni Konstantin Petrovich fon Kaufman edi, u oʻsha paytda Rossiya Turkistoni general-gubernatori ham edi.

TurkVO bosh qarorgohi binosi, Toshkent, 1977-yil.

Viloyat tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Turkiston harbiy okrugi 1874-yilda Rossiyada urush vaziri Dmitriy Milyutin tomonidan olib borilgan harbiy islohot davrida, butun Rossiya hududi 14 ta harbiy okrugga boʻlingan vaqtida tashkil etilgan.

Turkiston harbiy okrugi qoʻshinlarining birinchi qoʻmondoni (1867—1882) Konstantin Petrovich fon Kaufman edi.

Okrug qoʻshinlari qoʻmondoni bir vaqtning oʻzida Turkiston general-gubernatori va Semirechensk kazak armiyasining harbiy atamani lavozimlarini egallagan. 1897-yil 26-dekabrda Zakaspiy va Semirechensk viloyatlari mos ravishda Urush vazirligi va Ichki ishlar vazirligi yurisdiksiyasidan Turkiston harbiy okrugiga oʻtkazilgan va Turkiston general-gubernatorligining asosiy nazoratiga boʻysungan[1].

Sovet davri

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bolsheviklar hokimiyat tepasiga kelib, 1918-yil 30-aprelda Rossiya tarkibida Turkiston Muxtor Respublikasi tuzilgach, 1918-yil 4-mayda Kaspiy, Sirdaryo, Semirechensk, Samarqand va Fargʻona viloyatlari hududida Turkiston harbiy okrugi qayta tashkil etilgan[2].

Harbiy okrug qayta tashkil etilgandan soʻng deyarli darhol Turkiston hududida faol jangovar harakatlar boshlangan. 1918-yil 9-iyulda bosmachilar harakatining kuchayishi munosabati bilan Fargʻona viloyatida harbiy holat eʼlon qilingan.

1918-yil 7-dekabrda P. D. Krutikov boshchiligida Fargʻona fronti[note 1]ning tezkor shtab-kvartirasi tuzilgan.

Okrug hududida boʻlayotgan faol jangovar harakatlar munosabati bilan 1920-yil 7-martda uning funksiyalari Turkiston frontiga boshqarish yuklatildi va okrug amalda tugatilgan[note 2][4]. Xuddi avvalgidek Turkiston frontining okrug shtab-kvartirasi Toshkent shahrida joylashgan edi[note 3].

SSSR Inqilobiy Harbiy Kengashining 1926-yil 4-iyundagi 304-sonli buyrugʻi bilan Turkiston fronti Oʻrta Osiyo harbiy okrugi deb oʻzgartirildi, uning tarkibiga Turkmaniston va Oʻzbekiston SSR, Qirgʻiziston va Tojikiston ASSR hududlari kirgan. Oʻrta Osiyo respublikalari va viloyatlarining maʼmuriy-hududiy boʻlinishidagi oʻzgarishlar munosabati bilan 1940-yil avgustidan boshlab okrug tarkibiga Qozogʻiston SSR, Qirgʻiziston, Tojikiston, Turkmaniston, Oʻzbekiston SSSlar kirgan. Yangilangan okrugning shtab-kvartirasi Toshkent shahrida joylashgan edi.

Turkiston harbiy okrugi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Turkiston harbiy okrugi (TurkVO) 1945-yil 9-iyulda, Oʻrta Osiyo harbiy okrugi (SAVO) Turkiston va dashtga boʻlinganda (1946-yilda TurkVO tarkibiga kiritilgan) harbiy okrug qayta tashkil etilgan. Okrug qoʻmondonligi Toshkentda joylashgan edi.

1968-yilda Turkiston harbiy okrugi Qizil Bayroq ordeni bilan taqdirlandi va Qizil Bayroqli Turkiston harbiy okrugi deb nomlandi[5][6].

Sovet davrida „Frunzevets“ tuman gazetasi nashr etilgan.

1960-yillarning birinchi yarmida Turkmaniston SSR hududida eng kuchli qoʻshinlar guruhi joylashtirildi. Bu yerda joylashgan 1-armiya korpusi (shtab-kvartirasi Ashxobodda) bitta tank va bitta motorli miltiq diviziyasini oʻz ichiga olgan. Bundan tashqari, 5-gvardiya motooʻqotar diviziyasi Kushkada joylashgan edi[7].

Oʻrta Osiyo harbiy okrugining qayta tiklanishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

SSSR va Xitoy oʻrtasidagi munosabatlarning bir qator qayta tashkil etilishidan soʻng yomonlashishi munosabati bilan 1969-yil 24-iyunda Oʻrta Osiyo harbiy okrugi qayta tashkil etildi.

Asosiy maqola: Oʻrta Osiyo harbiy okrugi

Shunday qilib, ilgari Turkiston harbiy okrugi tarkibiga kirgan hududda ikkita okrug tashkil etildi:

  • Bosh qarorgohi Toshkentda boʻlgan, Oʻzbekiston SSR va Turkmaniston SSR hududini oʻz ichiga olgan Qizil Bayroqli Turkiston harbiy okrugi.
  • Bosh qarorgohi Olmaota shahrida boʻlgan Oʻrta Osiyo harbiy okrugi Qozogʻiston SSR, Qirgʻiziston SSR va Tojikiston SSR hududining bir qismida[8].

SAVOning harbiy kuchlari qisman yangi harbiy okrug hududida joylashgan tuzilmalar va harbiy qismlarni qayta taqsimlash orqali yaratilgan. Shuningdek, baʼzi tuzilmalar TurkVOdan Shimoliy Kavkaz harbiy okrugi hududiga koʻchirilgan. Misol uchun, shunga oʻxshash qayta joylashtirilgan harbiy qismlar[9]:

Baʼzi birliklar Shimoliy-Sharqiy harbiy okrugga gʻarbiy harbiy okruglardan qayta joylashtirildi:

TurkVO Afgʻoniston urushida

[tahrir | manbasini tahrirlash]

TurkVO ning OKSVA ni joylashtirishga qoʻshgan hissasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1979-yil dekabr oyining oʻrtalarida SSSR rahbariyati Afgʻonistonga cheklangan qoʻshinlar kontingentini yuborishga qaror qildi. Shu munosabat bilan TurkVO hududi va Shimoliy-Sharqiy harbiy okrugning janubiy hududlari kirishga tayyorlanayotgan qoʻshinlar va harbiy qismlarni tayyorlash va joylashtirish uchun asosiy hududlarga aylandi.

Okrug hududida quyidagi tadbirlar amalga oshirilgan[10]:

  • Roʻyxatga olingan xodimlarni safarbar qilish uchun koʻplab punktlar yaratilgan;
  • Eng qisqa vaqt ichida Oʻrta Osiyo ittifoq respublikalari aholisi va Qozogʻiston SSR janubi aholisidan 50 mingga yaqin zahiradagi harbiy xizmatchilar safarbar etilgan;
  • Tuzilgan harbiy guruh uchun yuk tashishni amalga oshirish uchun xalq xoʻjaligi korxonalaridan avtomobil texnikasini safarbar qilish amalga oshirilgan;
  • Harbiy qismlar negizida boshqa okruglardan kelgan qoʻshinlar va harbiy qismlarni joylashtirish va jangovar muvofiqlashtirish uchun lagerlar tashkil etilgan;
  • Urush davrida TurkVO va SAVO qoʻshinlari va harbiy qismlari toʻliq kuchga kirgunga qadar;
  • TurkVO hududida, Afgʻoniston bilan chegaradosh ikkita yirik Sovet shaharlari (Termiz va Kushka) garnizonlarida 40-qoʻshma qurolli armiya tuzilgan va ular uchun OKSVAning asosini tashkil qilingan.

Okrugdan Afgʻonistonga quruqlikdagi qoʻshinlarning quyidagi tuzilmalari va harbiy qismlari kiritilgan[11]:

TurkVOning OKSVA jangovar faoliyatiga qoʻshgan hissasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jangovar rahbarlik, barcha turdagi taʼminot, hizmatga chaqiriluvchilarning rotatsiyasini taʼminlash, shuningdek, boshqa maʼmuriy va iqtisodiy masalalar boʻyicha Afgʻonistonga kiritilgan 40-qoʻshma qurolli armiya TurkVO shtab-kvartirasiga toʻliq boʻysungan[12][13].

1982-yildan TurkVO hududida oʻquv qoʻshinlari va harbiy qismlar tashkil etilgan boʻlib, ularda chaqiriluvchilar Afgʻonistondagi 40-qoʻshma qurolli armiya tarkibida keyingi xizmatga maqsadli ravishda oʻqitilgan. Harbiy xizmatchilar orasida bu oʻquv markazlari afgʻon oʻquv markazlari deb atalgan[14][15].

1980-yillarning oxirida TurkVO hududidagi oʻquv qoʻshinlari va harbiy qismlar quyidagilar edi[16][17][18]:

  • 61-oʻquv motorli miltiq diviziyasi – 209-tuman oʻquv markazi (209-oʻquv markazi, 16716-harbiy qism; Ashxobod):
    • Ashxobod:
      • 163-oʻquv motorli miltiq polki (73701-harbiy qism),
      • 173-oʻquv motorli miltiq polki (81102-harbiy qism),
      • 175-oʻquv motorli miltiq polki (95866-harbiy qism),
      • oʻquv artilleriya polki (10823- harbiy qism),
      • oʻquv zenit-artilleriya polki (03553-harbiy qism),
      • alohida oʻquv raketa diviziyasi (75209-harbiy qism),
      • tankga qarshi oʻquv boʻlinmasi,
      • 1382-alohida oʻquv-razvedka bataloni (54069-harbiy qism),
      • alohida oʻquv muhandis bataloni (74959-harbiy qism),
      • kimyoviy mudofaa boʻyicha alohida oʻquv kompaniyasi,
      • alohida oʻquv taʼmirlash-tiklash bataloni (12605-harbiy qism),
      • alohida oʻquv avtomobil bataloni (22331-harbiy qism),
      • SSSR KGB harbiy qarshi razvedka boshqarmasi (OVKR, 14779-sonli harbiy qism);
    • Tejen:
      • 232-oʻquv tank polki (10858-harbiy qism),
      • 811-alohida oʻquv aloqa bataloni (39735-harbiy qism),
      • 98-alohida oʻquv tibbiy bataloni (22330-harbiy qism);
  • 787-alohida oʻquv motorli miltiq polki – 720-oʻquv markazi (36691-harbiy qism; Chengeldi).

Okrugning tugatilishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1990-yillarning boshlarida Turkmaniston SSR hududida Sovet qoʻshinlarining asosiy guruhi Turkmanistonda joylashgan edi[7]: ikkita motorli miltiq diviziyasi, tuman oʻquv markazi (oʻquv MSD), artilleriya brigadasi, raketa, artilleriya polki, tankga qarshi artilleriya polki, shuningdek, muhandislik sapyorlar brigadasi va boshqa boʻlinmalar. Turkmaniston SSRda joylashgan harbiy texnikalar: 530 tank (T-72), 589 piyoda jangovar mashina (288 BMP-2, 250 BMP-1, 51 BRM-1K), 543 bronetransportyor (199 BTR-70), 344 BTR-60), 16 ta 2S3 Akatsiya oʻziyurar qurollari (qoʻshimcha ravishda qurollarga 76 D-1, 197 D-30), shuningdek 60 BM-21 Grad MLRS, 48 MT-12 zenit qurollari, 22 S-60 zenit qurollari, 28 ZSU-23-4 Shilka, 42 PM−38 minomyot va boshqa qurollar.

Oʻzbekiston SSR hududida quyidagilar joylashgan edi: motorli miltiq diviziyasi, 1 ta alohida parashyut polki, shuningdek, maxsus kuchlar brigadasi, artilleriya brigadasi va ikkita alohida artilleriya polki. Oʻzbekiston SSRda joylashgan qoʻshinlar quyidagilar bilan qurollangan edi: 179 tank (T-62), 97 piyoda jangovar mashina (BMP-1), 106 bronetransportyor (95 BTR-80, 11 BTR-70), 110 BMD-1, 70 BTR-D , 34 oʻziyurar qurol (18 2S1, 16 2SZ), 54 oʻziyurar qurol 2S9 Nona, 54 D-30 qurollari, shuningdek, 36 2A36, 54 D-20, 36 D-1, 15 MT-12 tankga qarshi qurol, 36 minomyot (18 PM −38, 18 2S12 Sani), 21 MLRS BM-21 „Grad“ va boshqa qurollar.

Bundan tashqari, 1991-yil oxirida sobiq Oʻzbekiston SSR hududida 1989—1991-yillarda XFK shartnomasiga muvofiq qurollarni qisqartirish zonasidan olib tashlangan 2 mingga yaqin tank, 1,2 ming zirhli jangovar mashina va 0,75 ming artilleriya tizimi saqlangan.

1989-yilda Oʻrta Osiyo harbiy okrugi tugatilishi munosabati bilan uning hududi (Qozogʻiston SSR, Qirgʻiziston SSR va Tojikiston SSR), shuningdek, u yerda joylashgan harbiy tuzilmalar „birlashgan“ Turkiston harbiy okrugiga boʻysundirilgan.

Okrug 1992-yil 30-iyunda Sovet Ittifoqi parchalanishi munosabati bilan tarqatib yuborilgan. Okrug qoʻshinlari Markaziy Osiyoning beshta yangi davlati: Qozogʻiston, Qirgʻiziston, Tojikiston, Turkmaniston va Oʻzbekistonga boʻlingan.

Turkiston harbiy okrugi tarixi muzeyi Toshkent shahridagi Gorkiy shoh koʻchasida joylashgan[19].

Tarkibi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1988-yil

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Komandirlik, shtab va 372-alohida qoʻriqlash va taʼminot bataloni (Toshkent sh.)[20];
  • 4-gvardiya mototilovli Stalingrad Qizil Bayroq diviziyasi, Suvorov va Kutuzov ordenlari (Termiz);
  • 114-motooʻqchilar diviziyasi (Samarqand);
  • 133-motorli miltiq diviziyasi (Termiz);
  • 151-motooʻqchilar diviziyasi (Qarshi);
  • 209-motorli miltiq diviziyasi kadrlari (Azadbash);
  • 237-chi shaxsiy orqa qoʻriqlash boʻlinmasi (Samarqand).
  • 353-gvardiya zambarak artilleriya brigadasi (Kattaqoʻrgʻon);
  • 304-chi kuchli artilleriya brigadasi (Qizil-Arvat);
  • 135-tankga qarshi artilleriya brigadasi (Mari);
  • 2-zenit-raketa brigadasi (Samarqand);
  • 81-moddiy-texnik taʼminot brigadasi (Toshkent);
  • 56-alohida havo mudofaasi radiotexnika brigadasi (Chimkent);
  • 148-alohida aloqa brigadasi (Toshkent);
  • 152-alohida shaxsiy aloqa brigadasi (Toshkent);
  • 230-injenerlar brigadasi (Samarqand);
  • 149-alohida OsNaz radiotexnika brigadasi (Toshkent);
  • 244-alohida orqa aloqa polki (Toshkent);
  • 162-alohida transport va jangovar vertolyot polki (Kogon)[21];
  • 399-alohida jangovar vertolyot polki (Chirchiq)[22];
  • 94-ponton-koʻprik polki (Fargʻona);
  • 845-alohida raketa diviziyasi (Kattaqoʻrgʻon);
  • 120-alohida maxsus avtomashinalarni taʼmirlash-tiklash bataloni (Toshkent);
  • 805-alohida maxsus boʻlinmasi (Fargʻona);
  • 67-aloqa punkti (Toshkent);
  • 209-tuman oʻquv markazi (Ashxobod);
  • 787-alohida oʻquv motorli miltiq polki – 720-oʻquv markazi (Chengeldi qishlogʻi);

OKSVA

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Asosiy maqola: Sovet qoʻshinlarining Afgʻonistondagi cheklangan kontingenti

36-chi armiya korpusi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1917 yilgacha Turkiston harbiy okrugi qoʻshinlari qoʻmondonligi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qoʻshin komandirlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Okrug boshliqlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Muvaqqat hukumat vakillari (04 – 11.1917)

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Turkistonda 1917-yil apreldan oktyabrgacha Turkiston oʻlkasini boshqarish boʻyicha oliy ijroiya hokimiyati Muvaqqat hukumat Turkiston qoʻmitasi raisiga tegishli edi. Bu lavozimlarni egallaganlar:

Bu vaqtda okrug qoʻshinlarining qoʻmondonlari quyidagilar edi:

Sovet davrida Turkiston harbiy okrugi qoʻshinlari qoʻmondonligi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Harbiy okrug qoʻshinlari qoʻmondonlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Ivan Petrov – Armiya generali (1945-yil iyul – 1952-yil iyul)
  • Aleksey Radzievskiy – general-leytenant (1952-yil iyul – 1953-yil aprel)
  • Aleksandr Luchinskiy – general-polkovnik, 1955-yil avgustdan armiya generali (1953-yil aprel – 1957-yil oktyabr)
  • Ivan Fedyuninskiy – armiya generali (1957-yil dekabr – 1965-yil dekabr)
  • Nikolay Lyashenko – general-polkovnik, 1968-yil fevraldan armiya generali (1965-yil dekabr – 1969-yil iyun)
  • Stepan Belonojko – general-polkovnik (1970-yil yanvar – 1978-yil dekabr)
  • Yuriy Maksimov – general-polkovnik, 1982-yil dekabr, Armiya generali (1979-yil yanvar – 1984-yil sentyabr)
  • Nikolay Popov – general-polkovnik, 1988-yil fevraldan armiya generali (1984-yil sentyabr – 1989-yil yanvar)
  • Ivan Fujenko – general-polkovnik (1989-yil yanvar – 1991-yil dekabr)
  • Georgiy Kondratiyev – general-leytenant, 1992-yildan general-polkovnik (1991-yil dekabr – 1992-yil iyun)

Harbiy okrug kengashi aʼzolari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Vladimir Uranov – general-leytenant (1945-yil iyul – 1949-yil fevral)
  • Aleksandr Muxin – general-leytenant (1949-yil fevral – 1950-yil iyul)
  • Aleksey Jeltov – general-polkovnik (1950-yil iyul – 1951-yil yanvar)
  • Ivan Susaykov – tank kuchlari general-polkovnigi (1951-yil yanvar – 1957-yil yanvar)
  • Yevdokim Maltsev – general-mayor, 1958-yil fevraldan general-leytenant (1957-yil yanvar – 1960-yil iyun)
  • Nikita Demin – general-mayor, 1961-yil maydan general-leytenant (1960-yil iyun – 1966-yil aprel)
  • Aleksandr Debaluk – general-mayor (1966-yil iyun – 1970-yil noyabr)
  • Afanasiy Kochubeyev – general-mayor (1970-yil noyabr – 1971-yil iyun)
  • Nikolay Shchukin – general-leytenant (1971-yil iyul – 1977-yil aprel)
  • Viktor Rodin – general-leytenant (1977-yil aprel – 1982-yil mart)
  • Nikolay Moiseyev – general-leytenant (1982-yil mart – 1985-yil avgust)
  • Gennadiy Stefanovskiy – general-leytenant (1985-yil avgust – 1988-yil mart)
  • Aleksandr Ovchinnikov – general-leytenant (1988-yil mart – 1989-yil iyul)
  • Aleksandr Zaxarov – general-leytenant (1989-yil iyul – 1991-yil mart)

Okrug boshliqlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Makariy Lipatov – general-mayor (1945-yil iyul – 1946-yil may)
  • Stepan Kinosyan – general-leytenant (1946-yil may – 1949-yil aprel)
  • Viktor Bogdanovich – general-mayor, 1949-yil maydan general-leytenant (1949-yil aprel – 1954-yil avgust)
  • Aleksandr Kolominov – general-leytenant (1954-yil avgust – 1957-yil iyun)
  • Pyotr Zalizyuk – general-leytenant (1958-yil dekabr – 1964-yil sentyabr)
  • Nikolay Lazebnikov – general-leytenant (1964-yil sentyabr – 1969-yil sentyabr)
  • Aleksandr Zvartsev – general-leytenant (1969-yil sentyabr – 1971-yil may)
  • Pyotr Budakovskiy – general-mayor, 1973-yil noyabrdan general-leytenant (1971-yil may – 1975-yil avgust)
  • Vladlen Mixaylov – general-mayor, 1976-yil oktyabrdan general-leytenant (1975-yil avgust – 1979-yil fevral)
  • Grigoriy Krivosheev – general-leytenant (1979-yil mart – 1984-yil iyun)
  • Yuriy Gusev – general-leytenant (1984-yil iyun – 1986-yil dekabr)
  • Vladimir Denisov – general-leytenant (1986-yil dekabr – 1989-yil yanvar)
  • Georgiy Shpak – general-leytenant (1991 – 1992-yil iyul)

Okrug qoʻshinlari qoʻmondonlarining birinchi oʻrinbosarlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Ivan Sovetnikov – general-leytenant (yanvar 1946—1950)
  • Pyotr Tertishniy – general-leytenant (1952-yil may – 1954-yil sentyabr)
  • Filipp Cherokmanov – general-leytenant (1955-yil iyul – 1957-yil avgust)
  • Nikolay Lyashenko – general-leytenant, 1961-yil maydan general-polkovnik (1957-yil dekabr – 1963-yil noyabr)
  • Leonid Baukov – general-leytenant (1964-yil iyul – 1967-yil avgust)
  • Stepan Belonojko – general-leytenant (1968—1970-yil yanvar)
  • Ivan Dudura – general-leytenant (1970-yil yanvar – 1973-yil iyun)
  • Yuriy Maksimov – general-mayor, 1974-yil may, general-leytenant (1973-yil iyun – 1979-yil yanvar, 1976—1978-yillarda tanaffus bilan)
  • Yuriy Tuxarinov – general-leytenant, 1981-yildan general-polkovnik (1979-yil sentyabr – 1983-yil noyabr)[note 4]
  • Viktor Ermakov – general-leytenant (1983-yil noyabr – 1984-yil oktyabr)
  • Lev Shustko – general-leytenant (1985—1986-yil sentyabr)
  • Eduard Vorobyov – general-leytenant (1986-yil sentyabr – 1987-yil dekabr)
  • Georgiy Kondratyev – general-leytenant (1989-yil mart – 1991-yil dekabr)

Yana qarang

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Eslatmalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Front qoʻshinlarining 1919-yil 22-noyabrdagi 11-son buyrugʻi bilan Turkiston Respublikasining mahalliy frontlari tugatilgan va ularning qoʻshinlari birlashtirilgan: Fargʻona alohida miltiq diviziyasiga (keyinchalik — 2-Turkiston miltiq diviziyasi); Shimoliy Semirechenskiy - Semirechenskiy alohida otryadiga (keyinchalik - 3-Turkiston miltiq diviziyasi); Zakaspiy - Zakaspiy armiyasi guruhiga (keyinchalik - 1-Turkiston otishma diviziyasi). Shimoli-Sharqiy (Axtyubinskiy) fronti qoʻshinlari 1-armiya qoʻshinlari bilan qoʻshilgandan soʻng (1919-yil 13-sentyabr) Turkiston qoʻshinlari guruhiga birlashtirilib, 1-armiya tarkibiga kiritildi (Turkiston qoʻshinlariga buyrugʻi). 1919-yil 16-sentyabrdagi 88-sonli front).[3]
  2. ↑ Turkiston fronti Turkiston Respublikasi RVSning 1919-yil 23-fevraldagi buyrugʻi bilan TurkVO hududida tuzilgan va 1919—1926 yillarda mavjud boʻlgan. Uning qo'shinlari Basmachi to'dalari bilan faol jangovar harakatlar olib bordi va deyarli butun hudud bo'ylab oq tanlilar otryadlarini tashkil qildi.
  3. ↑ 1920-yillarda Turkiston fronti shtab-kvartirasi Pravda Vostoka koʻchasidagi Shark mehmonxonasi binosida joylashgan edi. 1930-yillarda SAVO, keyinroq TurkVO shtab-kvartirasi Jukovskaya ko'chasida Remeslennaya, Gogol va Kuybishev ko'chalari tomonidan tashkil etilgan blokda yangi tuman shtab-kvartirasi qurilishidan oldin joylashgan edi. 1970-yillar boshida tuman shtab-kvartirasi Gorkiy shoh ko‘chasidagi yangi binoga (hozirgi Mirzo Ulug‘bek shoh ko‘chasi, sobiq Xabib Abdullaev shoh ko‘chasi) ko‘chib o‘tdi.)
  4. ↑ 1979-yil dekabridan 1980-yil sentyabriga qadar u okrug qoʻshinlari qoʻmondonining birinchi oʻrinbosari lavozimidan ozod etilmagan boʻlsa-da, Afgʻonistondagi 40-qoʻshma qurolli armiya qoʻmondoni boʻlgan.

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Cornish, Nik. The Russian Army 1914-18 — 46-bet. 
  2. ↑ Leggett, The Cheka, pg. 225.
  3. ↑ „Архивы России. «Управление армиями Туркестанского фронта»“. 2018-yil 26-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 18-avgust.
  4. ↑ „Туркестанский фронт. Новое зеркало Хроноса“. 2007-yil 16-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 4-fevral.
  5. ↑ „Николай Зенькович Была такая армия: книга-эпитафия“. 2016-yil 17-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 16-noyabr.
  6. ↑ „Новые военные округа и объединенные стратегические командования (ОСК)“. 2016-yil 10-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 16-noyabr.
  7. ↑ 7,0 7,1 Ленский 2001.
  8. ↑ Voenniy ensiklopedicheskiy slovar (VES), M., Voenizdat, 1984 g., stranitsa 701
  9. ↑ Feskov V. I., Kalashnikov K. A., Golikov V. I. Sovetskaya Armiya v godi xolodnoy voyni (1945—1991)
  10. ↑ A. Volkov – 40-ya Armiya: istoriya sozdaniya, sostav, izmenenie strukturi (Wayback Machine saytida 2014-10-25 sanasida arxivlangan)
  11. ↑ Feskov V. I., Kalashnikov K. A., Golikov V. I. Sovetskaya Armiya v godi xolodnoy voyni (1945—1991)
  12. ↑ Holm 2015.
  13. ↑ Feskov et al 2013, 537.
  14. ↑ Afganskaya kampaniya: Nevostrebovanniy opit. Yevgeniy Grigorevich Nikitenko. Jurnal „Vozdushno-kosmicheskaya oborona“. № 3, 2008 god.
  15. ↑ Michael Holm „32nd Combined Arms Army“. www.ww2.dk. Qaraldi: 2016-yil 18-mart.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 Феськов 2013.
  17. ↑ „Turkestan Military District“. www.ww2.dk. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
  18. ↑ Holm, Michael „49th Air Army“.
  19. ↑ Tel: 624-646, http://www.tashkent.org/uzland/museum.html, Aug 2007
  20. ↑ Feskov et al 2004, p.63-64
  21. ↑ „162nd independent Helicopter Regiment“.
  22. ↑ „399th Independent Helicopter Regiment“.

Adabiyotlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Kollektiv avtorov (Collective Authors). Krasnoznamyonniy Turkestanskiy / Pod obщ. red. generala armii N. I. Popova. – 2-e izd., ispr. i dop. – M.: Voenizdat, 1988. – 414 s. – 35 tis, ekz. – ISBN 5-203-00036-0
  • Коллектив авторов. . 
  • Коллектив авторов РФ „Туркестанский военный округ“, . Военная энциклопедия, 10000 экз, М.: Воениздат, 2004 — 151—152-bet. ISBN 5-203-01875-8. 
  • Басханов М. К.. «У ворот английского могущества». А. Е. Снесарев в Туркестане, 1899—1904. СПб.: Нестор-История, 2015. ISBN 978-5-4469-0728-1. 

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Turkiston_harbiy_okrugi&oldid=5181623" dan olindi