Taxtakoʻpir

Taxtakoʻpir
shahar
43°01′21″N 60°17′19″E
Mamlakat	Oʻzbekiston
viloyat	Qoraqalpogʻiston
tuman	Taxtakoʻpir tumani
Aholisi	17 110
Vaqt mintaqasi	UTC+5

Taxtakoʻpir — Qoraqalpogʻiston Respublikasi Taxtakoʻpir tumanidagi shaharcha (1984-yildan). Shaharcha Nukus shahridan 107 km. uzoqlikda, Chimboy temir yoʻl vokzalidan 53 km shimoli-sharqda Naymankoʻl — Chimboy yoʻnalishida joylashgan. Yaqin temir yoʻl stansiyasi Chimboy (55 km). Aholisi 17,1 ming kishi (2004). Xoʻjaliklari Quvonchyorma kanalidan suv oladi. „Taxtakoʻpir“ atamasining kelib chiqishini 20-asrning boshlarida Quvonchyorma kanalining davomi boʻlgan Bosay kanali ustida hashar yoʻli bilan taxta (yogʻoch)dan qurilgan koʻprik (shevada „koʻpir“) bilan bogʻlaydilar.

Taxtakoʻporda tuman hokimiyati binosi, maʼmuriy, davlat va qurilish tashkilotlari, „Taxtakoʻpirdon“ aksiyadorlik jamiyati, avtokorxona, taʼmirlash ustaxonasi, MTP, „Taxtaqishloqmash“ (Qozogʻiston bilan) qoʻshma korxonasi, supermarket, avtovokzal mavjud. 6 umumiy taʼlim maktabi, musiqa maktabi, 2 kasbhunar kolleji, kutubxona, madaniyat saroyi, „Otalar choyxonasi“, savdo markazi, madaniy va maishiy xizmat koʻrsatish shoxobchalari ishlab turibdi. Tennis korti, stadion, sport klubi bor. „Doridarmon“ aksiyadorlik jamiyati, tuman markaziy kasalxonasi, shoshilinch tibbiy yordam markazi, yuqumli kasalliklar kasalxonasi, 3 poliklinika, ayollar konsultatsiyasi, 7 dorixona va boshqa tibbiy muassasalar aholiga xizmat koʻrsatadi. Taxtakoʻpir – Nukus yoʻnalishida avtobuslar qatnovi yoʻlga qoʻyilgan.

Yodgorliklari

Qoʻrgʻoncha shahar xarobasi Taxtakoʻpir shahridan 17 km sharqda joylashgan.

Bu yodgorlik „Qublandi qalʼa“ nomi bilan ham mashhur, yodgorlik nomi afsonaviy qahramon Qublan nomi bilan bogʻliq. Qoʻrgʻoncha hududida joylashgan. Shimol, sharq va gʻarbdan oʻsimliklar bilan mustahkamlangan kuchli qumli massiv bilan oʻralgan. Tashlab ketilgan dalalar janubdan yodgorlikka tutashgan. Qoʻrgʻonchdan 750—1000 m shimolda kenglik yoʻnalishida vaqti-vaqti bilan oqava suvlar bilan toʻlib toshgan va relyefida quruq boʻlgan Qorakoʻl daryosi oʻtadi. Yana bir quruq kanal Qargʻabay janubga 2000 m choʻzilgan boʻlib, u ham umumiy kenglik yoʻnalishi boʻyicha boradi, lekin yuqorida tilga olingan Qorakoʻl kanaliga qaraganda relyefida aniqroq ifodalangan. Ikkala kanal ham Amudaryoning Orol deltasining qurib qolgan sharqiy kanallari tizimiga kiradi.

1960 va 2007-yillarda Amudaryoning Orol deltasi sharqiy chekkasidagi quruq kanallarning butun tizimi boʻyicha oʻtkazilgan marshrut tadqiqotlari shuni koʻrsatadiki, yuqoridagi tizimga koʻplab quruq kanallar kiradi: Qamishli-Qandim-Uzyak, Qorakoʻl va undan kichikroq kanallar. ularni bogʻlovchi – Qargʻabay, Sazsoy, Louzan va boshqalar.

Bu kanallarning barchasi yulgʻunlar bilan zich oʻsgan va bir qator joylarda yulgʻunlar tor chiziq boʻylab choʻzilgan hamda nisbatan yaqinda joylashgan suv chizigʻini belgilaydi. Daryo oʻzanlari qirgʻoqlari, qoida tariqasida, tik, daryo oʻzanlari deyarli boʻlinmagan. Ularning barchasi Amudaryoning Orol deltasi Quvanishjarma oqimi yoʻnalishi tizimiga kiradi.

Yodgorlik umumiy maydoni taxminan 18 gektarni tashkil qiladi.

Aholisi

1989	2004	2018
15 022	17 100	16 700