Kontent qismiga oʻtish

Ibn Moja

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Turkum maqolalarning bir qismi
Islom
Eʼtiqodlar
Amaliyotlar
Tarix
Madaniyat va jamiyat
Aloqador mavzular

Abu Abdulloh Muhammad ibn Yazid Ibn Moja ar-Rabʼiy al-Qazviniy [1] ( arabcha: ابو عبد الله محمد بن يزيد بن ماجه الربعي القزويني ; (t. 209/824, 273/887) odatda Ibn Moja nomi bilan mashhur bo'lib, o'rta asrlarda forscha [2] boʻlgan hadis olimi boʻlgan. U sunniy islomning oltita kanonik hadis to'plamining oxirgisini - Sunani Ibn Mojani tuzgan. [3][4]

Biografiyasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qazvin shahri, Ibn Mojaning tug'ilgan va vafot etgan joyi ko'rsatilgan hozirgi Eron xaritasi

Ibn Moja 824-yilda hozirgi Eronning Qazvin viloyati Qazvin shahrida tug‘ilgan. CE/209 Hijriy [5] Rabiʼa qabilasidan boʻlgan ( mavlo ) oilaga. [6] Moja otasining laqabi bo'lib, bobosining laqabi emas, onasining ismi ham emas edi, buni da'vo qilganlarning aksi. Oxiridagi hāʼ talaffuzda toʻxtaganda ham, davom etishda ham unlisiz boʻladi, chunki u arabcha boʻlmagan ism. [6]

U o'z shahrini tark etib, Islom olami bo'ylab Iroq, Makka, Levant va Misrni ziyorat qildi. U Ibn Abu Shayba (u orqali as- Sunanning chorak qismi o‘tgan), Muhammad ibn Abdulloh ibn Numayr, Jubora ibn al-Mug‘allis, Ibrohim ibn al-Munzir al-Mug‘allim, Ximamibahn, Ibrohim ibn al-Munzir al-Muhamibun, Himamibahn, Muhammad ibn Abdulloh ibn Numayrdan ta’lim olgan. Ular davridan Rumh, Dovud ibn Rashid va boshqalar. Abu Yaʼlo al-Xaliliy Ibn Mojani "ishonchli ( siqah ), koʻzga koʻringan, kelishilgan, diniy obroʻli, ilm va yod olish qobiliyatiga ega", deb maqtadi. [7]

Yozgan kitoblari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Imom Ibn Moja hammasi boʻlib 32 ta kitob yozganlar. Shulardan eng mashhurlari: «Sunani Ibn Moja» (hadis kitoblari), «Tafsiri Ibn Moja» (tafsir kitoblari), «Tarixi Ibn Moja» (tarix kitoblari). U zotdan Muhammad Iso al-Abhariy, Abu Umar Ahmad ibn Muhammad al-Madaniy, Ali ibn Ibrohim al-Qatton, Sulaymon ibn Yazid al-Foliy, Abu Toyyib Ahmad ibn Ruh al-Bagʻdodiylar dars olishgan va hadis rivoyat qilishgan.

Ibn Mojaning oʻzlari va kitoblari toʻgʻrisidagi ulamolar koʻp maqtovli soʻzlarni aytishgan. Abu Yaʼlo al-Halimiy aytadilar: «Ibn Mojaga odamlar ishonib, hadis ilmida u kishiga suyanadilar». Muhammad ibn Jaʼfar al-Kattoniy oʻzlarining «Risolati al-mustatrofa» kitoblarida shunday keltiradilar: «Ulamolar Ibn Mojaning „Sunan“ kitoblarini ishonchli, kuchli va fiqh ilmida katta foyda berishini koʻrib, oltinchi sahih kitob»,- deb tan olishdi".

Ibn Tohir aytadilar: «Kimki Ibn Mojaning hadis kitoblariga qarasa, boblari koʻpligi, bir hadis qayta takrorlanmasligi va hadislarning chiroyli tartibda yozilganligini koʻrib, haqiqatda u zotni hadis jamlashda va kitob yozishda qanday yaxshi yoʻl tutganlarini biladi. Bu kitob juda mashhur boʻlmasa ham, oʻziga yarasha obroʻ-eʼtibori bordir».

Sunan 1500 bob va 4000 ga yaqin hadisdan iborat. [8] Uni tugatgandan so'ng, u o'z davrining hadis olimi Abu Zur'a ar-Roziyga o'qib berdi va u shunday dedi: "Menimcha, odamlar buni qo'llariga olishsa, boshqa to'plamlar yoki ularning ko'pchiligi ham bo'lar edi”. [8]

Shogirdlar va qilgan ba'zi ishlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ibn Moja koʻplab shogirdlar yetishtirgan boʻlib, u keng qamrovli olim boʻlgan. Ibn Moja oʻz asrigacha yashagan kishilar hamda shaharlar haqida "Kitab ut-Tarix" ("Tarix kitobi"), Qurʼon sharhi hisoblanmish "Tafsir al-Qurʼon al-Karim" ("Qurʼoni Karimga tafsir") asarlarini yozgan. Ibn Mojaning asosiy asari — "Kitab us-Sunan"ni musulmon olimlarining koʻpchiligi "Sihah as-sitta" ("Olti sahih hadislar toʻplami") ga oltinchi toʻplam sifatida kiritgan. Bu asar 32 qism, 1500 bobdan iborat boʻlib, unda 4341 ta hadis jam qilingan, ulardan 3002 tasi beshta "Sahih" toʻplamlarida berilgan hadislar bilan mos keladi. 1339 ta hadis esa qoʻshimcha hisoblanadi. Ibn Mojaning "Kitob as-Sunan" asariga Hofiz Jaloliddin as-Suyutiy (1505-yil v.e.) va Shayx as-Sindi Al-Madiniy (1725-yil v.e.) sharhlar yozishgan.[9]

Vafot etishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Zahabiyning yozishicha, Ibn Moja taxminan 887 yil 19 fevralda/ ramazon oyiga sakkiz kun qolganda, hijriy 273 yil [10] yoki al-Kattoniyning yozishicha, 887/273 yoki 889/275 yillarda vafot etgan. . [11] U Qazvin shahrida vafot etgan. [11]

Adabiyotlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Suhaib Hasan Abdul G'affor, Sunan Ibn Mojaga tayangan holda musulmonlar orasida hadis tanqidi, IFTA va targ'ibot bo'yicha Islomiy tadqiqotlar bo'yicha raisligi: Riyod 1984 yil.ISBN 0-907461-56-5ISBN 0-907461-56-5 .
  • Braun, Jonatan AC 'Ibn Mojaning kanonizatsiyasi: sunniy hadis kanonini shakllantirishda sahihlik va foydalilik'. 169–81-betlar Écriture de l'histoire et processus de canonization dans les premiers siècles de l'islam . Rejissyor Antuan Borrut. Revue des mondes musulmans et de la Méditerranée 129. Aix-en-Provence: Universitaires de Provence matbuoti, 2011 yil.
  • Robson, Jeyms. “Ibn Mojaning “Sunan” asari naql”, Semitshunoslik jurnali 3 (1958): 129–41.

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „About - Sunan Ibn Majah - Sunnah.com - Sayings and Teachings of Prophet Muhammad (صلى الله عليه و سلم)“. sunnah.com. 2021-yil 14-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 17-dekabr.
  2. ↑ The Cambridge history of Iran., Repr. Frye: , London: Cambridge U.P., 1975 — 471-bet. ISBN 978-0-521-20093-6. 
  3. ↑ al-Dhahabi, Muhammad ibn Ahmad. Tadhkirat al-Huffaz (Arabic) al-Mu`allimi: . Hyderabad: Da`irat al-Ma`arif al-`Uthmaniyyah, 1957 — 636-bet. 
  4. ↑ Ludwig W. Adamec (2009), Historical Dictionary of Islam, p.139. Scarecrow Press. ISBN 0810861615.
  5. ↑ al-Dhahabi, Muhammad ibn Ahmad. Tadhkirat al-Huffaz (Arabic) al-Mu`allimi: . Hyderabad: Da`irat al-Ma`arif al-`Uthmaniyyah, 1957 — 636-bet. 
  6. ↑ 6,0 6,1 al-Kattani, Muhammah ibn Ja`far. al-Risalah al-Mustatrafah, seventh (Arabic) Muhammad ibn Muhammad al-Kattani: , Beirut: Dar al-Bashair al-Islamiyyah, 2007 — 12-bet. 
  7. ↑ al-Dhahabi, Muhammad ibn Ahmad. Tadhkirat al-Huffaz (Arabic) al-Mu`allimi: . Hyderabad: Da`irat al-Ma`arif al-`Uthmaniyyah, 1957 — 636-bet. 
  8. ↑ 8,0 8,1 al-Dhahabi, Muhammad ibn Ahmad. Tadhkirat al-Huffaz (Arabic) al-Mu`allimi: . Hyderabad: Da`irat al-Ma`arif al-`Uthmaniyyah, 1957 — 636-bet. 
  9. ↑ OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
  10. ↑ al-Dhahabi, Muhammad ibn Ahmad. Tadhkirat al-Huffaz (Arabic) al-Mu`allimi: . Hyderabad: Da`irat al-Ma`arif al-`Uthmaniyyah, 1957 — 636-bet. 
  11. ↑ 11,0 11,1 al-Kattani, Muhammah ibn Ja`far. al-Risalah al-Mustatrafah, seventh (Arabic) Muhammad ibn Muhammad al-Kattani: , Beirut: Dar al-Bashair al-Islamiyyah, 2007 — 12-bet. 

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Ibn_Moja&oldid=5088622" dan olindi