Hinduiylik

Din Oʻz-oʻzini diniy anglash turlari Monoteizm  · Dualizm  · Politeizm  · Deizm · Teizm  · Itsizm · Panteizm · Pandeizm Ibtidoiy dinlar Totemizm  · Animizm  · Fetishizm  · Shomonizm Dunyo dinlari Buddizm · Bahoiylik Ibrohimiy dinlar Yahudiylik · Xristianlik · Islom Dharmik dinlar Hinduiylik · Jaynizm · Sikhizm · Buddizm Uzoq Sharqning anʼanaviy dinlari Daosizm · Konfutsiylik · Sintoizm Boshqa dinlar Tangrichilik  · Zardushtiylik Asosiy gʻoyalari Tangri · Ruh · Gunoh  · Muqaddaslik · Ruh falsafasi · Iymon  · Dogma · Muqaddas kitoblar  · Oʻlimdan keyingi hayot  · Ibodat  · Ibodatxona Dinlarning roʻyxati g · m

Hinduiy dini, hinduizm – dunyoda keng tarqalgan dinlardan biri. Hinduiy diniga eʼtiqod qiluvchilar asosan Hindistonda (83% ga yaqini) yashaydi, Pokiston, Bangladesh, Nepal, Shri Lankada, shuningdek, Janubiy Afrikada, sharqiy Osiyoda ham uchraydi. Hinduiylikka 780 mln. kishi eʼtiqod qiladi (2003). Milodning 1-ming yilligida shakllangan. Hinduiy dini Veda dini va brahmanizm rivojlanishi va unga keyinchalik xalq eʼtiqodi, urf-odatlari, marosimlari singib ketishi jarayonida paydo boʻlgan. Oʻrta asrlarda hukmron mafkuraga aylangan.

Hinduiylikning asosida jonning yangi shaklga kirishi (sansara) haqidagi taʼlimot yotadi. Unga koʻra, kishi oʻlgandan keyin joni (ruhi) yangi oʻsimlik, hayvon yoki inson tanasiga kirib oladi va qayta tugʻiladi. Yangi ruhning qay darajada boʻlishi karma qonuniga, yaʼni kishining hayot davridagi xulq-atvori, xatti-harakatiga bogʻliq. Hinduiylikning asosiy maqsadi – insonni mana shu qayta tugʻilish zanjiridan, azob-uqubatidan halos qilish, yaʼni mokshaga erishish. Hinduiylikdagi turli diniy-falsafiy taʼlimotlar mokshaga erishishning yoʻllari va vositalarini ishlab chiqdilar. Xususan, vedanta Hinduiylikka falsafiy asos boʻlib xizmat qildi. Hinduiylikka eʼtiqod qiluvchilar qaysi kastaga mansubligiga qarab diniy rasm-rusumlarni bajarishda farqlanadi. Ular vafot etganlarida yerga koʻmilmaydi, balki olovda kuydiriladi. Hinduiylikga koʻra shunday qilinsa marhum poklanadi, gunohlari bu dunyoda qoladi. Olov u dunyoga gunohlardan xoli boʻlgan jonning oʻzini olib ketadi. Bu dinning aqidalariga koʻra, odamzot yaratilishidayoq ijtimoiy jihatdan tengsiz yaratilgan. Shuning uchun bu tengsizlikni real hayotda tugatishning iloji yoʻq. Chunki unga taʼsir etishga qodir boʻlgan kuchning oʻzi yoʻq.

Hinduiylikning Muqaddas kitobi Vedalar, „Mahobxarata“ (ayniqsa uning „Bahagavadgita“ va „Ramayana“ qismlari) va boshqa.

Hinduiy diniga koʻra, Xudo – Brahma deya ataladi.

Din paygʻambari – Krishna

Halokat farishtasi- Shiva.

Hinduiylikda togʻlar, daryolar (xususan, Gang), oʻsimlik (mas, nilufar), hayvonlar (maymun, fil, ilon va ayniqsa, sigir) Muqaddas sanaladi va ular eʼzozlanadi. Diniy marosimlar ibodatxonalarda, uylardagi mehroblar yonida, muqaddas joylarda ado etiladi. Hozirgi Hinduiylik 2 oqim – vishnuizm va shivaizm shaklida mavjud.