Kara dengizi

Kara dengizning joylashuvi koʻrsatilgan xarita.
Joylashuvi	Shimoliy Muz okeani
Koordinatalari	77°N 77°E
Okean tipi	dengiz
Havzaga aloqador oʻlkalar	Rossiya
Yuzasi	926,000 km2 (358,000 kv mi)
Oʻrtacha chuqurligi	131 m (430 ft)
Suv hajmi	121,000 km3 (98×10^9 acre⋅ft)
Manbalar

Kara dengizi (oʻzbekcha: Kara Sea; ruscha: Ка́рское мо́ре, Karskoye more) — Shimoliy Muz okeani havzasida joylashgan chekka dengiz. Novaya Zemlya, Frans Iosif Yeri orallari va Severnaya Zemlya arxipelagi oraligʻida joylashgan. Maydoni 926,000 km² (358,000 kv mi) (orollari bilan 893 ming km²).

Tavsifi

Kara dengizi, asosan, shelf zonasida joylashgan. Dengizning oʻrtacha chhuqurligi 30-100 m, maksimal chuqurligi esa 600m ni tashkil etadi, suv hajmi 112 ming km³ ga teng. Uzunligi (janubiy-gʻarbdan shimoliy-sharqqa tomon) 1500 km ni, eni (shimoliy qismida) 800 km ni tashkil etadi. Dengizda orollar koʻp. Yirik qoʻltiqlari Ob va Yenisey. Dengizga Taymir, Pyasina, Yenisey, Ob, Kara daryolarining suvi quyiladi. Dengiz unga quyiluvchi Kara daryosining nomini olgan.

Iqlimi

Dengizda arktika iqlimi hukmronlik qiladi. Qishi davomli, sovuq, yozi qisqa, salqin kechadi. Yanvarning oʻrtacha harorati — 20°, — 30°, iyulniki esa —6 dan 5° gacha boʻlishi kuzatilgan. Qishda kuchli shamol va boʻronlar, yozda esa tez-tez tumanli holatlar boʻlib, iyulda ham sovuq kunlar 6 kundan 20 kungacha davom etadi. Dengiz yilning koʻp qismida muz bilan qoplanib yotadi. Havo temperaturasi dengizning shimoliy qismida 9—10 oy, janubida 7—8 oy davomida 0°dan past boʻladi. Yiliga 3—4 oy qutb tuni, 2—3 oy qutb kuni boʻladi.

Hayvonot olami

Dengiz hududi va uning atrofidagi odamlar har xil baliqlar (treska, muksun, nelma) va dengiz hayvonlarini (nerpa, beluxa, dengiz quyoni, oq ayiq) ovlab kun kechiradi. Asosiy porti — Dikson. Dengiz kemalari Yenisey daryosiga Dudinka va Igarka portlarigacha kira oladi