Kontent qismiga oʻtish

Coimbra universiteti

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Coimbra Universiteti
Xalqaro nomi
 Coimbra University
Asos solingan sanasi 1290-yil
Talabalari 25 580 (2021-yil)
Bakalavriat 9896 (2021-yiil)
Aspirantura 11 180
Doktorantura 2272
Veb-sayti uc.pt

Koimbra universiteti (portugalcha: Universidade de Coimbra) — Portugaliyaning Coimbra shahridagi davlat tadqiqot universiteti hisoblanadi. Birinchi marta 1290-yilda Lissabonda tashkil etilgan boʻlib, u 1537-yilda Coimbraga doimiy ravishda koʻchib oʻtgunga qadar bir qator joylarda faoliyat yuritgan. Universitet dunyodagi uzluksiz faoliyat yurituvchi eng qadimgi universitetlar qatoriga kiradi, Portugaliyadagi eng qadimgi va portugal tilida soʻzlashuvchi dunyoda oliy taʼlimning rivojlanishida alohida hissasiga egadir[1]. 2013-yilda YuNESKO universitetni Butunjahon merosi ob’ekti deb eʼlon qilgan va uning arxitekturasi, noyob madaniyati va anʼanalari va tarixi oʻziga xos ahamiyatga ega[1].

Zamonaviy universitet sakkizta fakultetdan tashkil topgan boʻlib, deyarli barcha asosiy yoʻnalishlar boʻyicha bakalavr (litsensiado), magistr (mestre) va doktorantura (doutor) darajalarini beradi. U oʻz nomini 1985-yilda tashkil etilgan Yevropa tadqiqot universitetlarining Coimbra guruhiga bergab, guruhda ushbu universitet asoschi aʼzosi hisoblanadi. 20 000 dan ortiq talaba tahsil oladi, ularning 15% dan ortigʻi xalqaro boʻlib, Portugaliyaning eng kosmopolit universitetlaridan biri hisoblanadi[2][3].

Coimbraning asrlar davomida taxsil olgan bitiruvchilari orasida Portugaliya xalq shoiri Luis de Kamoes, matematik Pedro Nunes, ko‘plab davlat arboblari, Portugaliya bosh vazirlari va prezidentlari, Nobel mukofoti sovrindori Antonio Egaz Monizlar bor.

Tarix

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Portugaliya qiroli Deni I 1290-yilda Portugaliyadagi General Studiumni ratifikatsiya qilgan.
Coimbradagi qirol Denis haykali

Universitet 1290-yilda Lissabonda Studium Generale (Estudo Geral) nomi bilan oʻz faoliyatini boshlagan qirol Dinis tomonidan tashkil etilgan yoki ratifikatsiya qilingan[4]. Scientiae thesaurus mirabilis, universitet institutini eʼlon qiluvchi qirollik nizomi oʻsha yilning 1 martida tasdiqlangan boʻlsa-da, Portugaliyada birinchi universitetni yaratish uchun kamida 1288-yildan beri harakatlar qilingan; shunday qilib, Pireney yarim orolidagi bunday muassasalar orasida ikkinchi eng qadimgisi hisoblanadi. Papaning tasdigʻi 1290-yilda (oʻsha yilning 9-avgustida), Nikolay IV papaligi davrida ham berilgan. Papa buqasiga koʻra, ilohiyotdan tashqari barcha „qonuniy“ fakultetlar tashkil etilishi kutilgan. Shunday qilib, birinchi boʻlib Sanʼat, huquq, qonunchilik va tibbiyot fakultetlari tashkil etilgan. Biroq, Lissabonda uzoq vaqt qolmasligi zarurati tugʻilgan. Bunga sabab qilinib 1308 yilda, ehtimol, cherkovdan ozod boʻlish muammolari (ichki va siyosiy hokimiyat oʻrtasidagi munosabatlar oʻsha paytda biroz keskinlashgan) va shahar aholisi va talabalar oʻrtasidagi nizolar tufayli universitet Coimbraga koʻchib oʻtgan. Yangi makon allaqachon taʼlimning qadimgi anʼanalariga ega boʻlib, bu yerda Santa Kruz monastirining juda muvaffaqiyatli maktabi joylashgan. Oʻshanda universitet „Estudos Velhos“ nomi bilan mashhur boʻlgan joyda tashkil etilgan, bu taxminan oʻsha vaqtdagi bosh kutubxona joylashgan hududga toʻgʻri keladi.

Portugaliya qiroli Jon III Coimbrani universitetning aniq joylashuviga nisbatan muammoli vaziyatga barham bergan.

Tashkilot

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Universitetning boshqaruvi rektor, Senat va Universitet Assambleyasi tomonidan taʼminlanadi, bunda Assambleya rektor va Senatni saylash uchun asosiy mas’ul hisoblanadi. Rektor Senat bilan birgalikda va Maʼmuriy kengash yordami bilan universitetning strategik yo‘nalishi va umumiy boshqaruvi uchun asosiy mas’uliyat yuklangan.

Joanine kutubxonasi.

Universitetda ulkan markaziy kutubxona (Coimbra universiteti umumiy kutubxonasi), botanika bogʻlari (Coimbra universitetining botanika bogʻi), stadionlar va boshqa sport inshootlari (Estádio Universitário de Coimbra sport majmuasi va Campo de Santa Cruz stadioni), astronomik rasadxona, nashriyot uyi, xususiy ibodatxona (São Miguel Chapel), teatr (Teatro Académico de Gil Vicente) va ovqatlanish zallari va oʻquv xonalari kabi koʻplab yordamchi inshootlar mavjud. Bundan tashqari, universitet bir nechta muzeylarni va boshqa madaniy tashkilotlarni, jumladan, ilmiy muzeyni (Koimbra universitetining ilmiy muzeyi), muqaddas sanʼat muzeyini (Coimbra universitetining muqaddas sanʼat muzeyi) va akademik muzeyni (Coimbra universiteti akademik muzey) boshqaradi.

Asosiy darvoza oldidagi universitet muhrining mozaikasi.

Universitetda beshta asosiy kampus va boshqa binolar mavjud:

  • Polo I — (asosiy kutubxona va maʼmuriy xizmatlar, shuningdek, huquq, tibbiyot, adabiyot, psixologiya va tabiiy fanlar fakultetlariga ega boʻlgan qadimiy universitetning asosiy markazi — (XVI-asrgacha boʻlgan universitet davridan boshlab, yirik kengayish bilan faol XVIII-asr va 1940-yillardan 1960-yillargacha, Estado Novo davrida)
  • Pólo II — (muhandislik, fan va texnologiya — 1990-yil va 2000-yillarda qurilgan)
  • Pólo III — (tibbiyot, dorixona va universitet kasalxonasi — 1980-yillarda qurilgan, 2000-yillarda katta kengaytirilgan)
  • Faculdade de Economia — (iqtisod, ijtimoiy fanlar — 1970-yillarda tashkil etilgan)
  • Faculdade de Ciências do Desporto e Educação Física —(sport fanlari — 1990-yillarning oxirida universitet sport majmuasida tashkil etilgan)
Coimbra universiteti, xalat kiygan talabalar, darslarning birinchi haftasi (2019-yil)

Madaniyat, sport va anʼanalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Universitetning akademik anʼanalari va institutlari shahar hayotini rang-barang qiladi. Qadimgi baʼzi anʼanaviy bayramlar, xususan, „Queima das Fitas“ (bitiruv tugashini nishonlash, fakultetlar sakkiztasining har birining ranglari bilan lentalarni yoqish bilan ramziy maʼnoda saqlanib qolgan), „Festa das Latas“ (uyga qaytish), anʼanaviy kiyimlardan tez-tez foydalanish, „Fado de Coimbra“ (hozirda anʼanaviy koʻcha serenadalarida emas, balki uyushtirilgan shoularda kuylangan Coimbra fadosi) va akademik marosimlar (xususan, doktorlik ilmiy darajasini berish)ni oʻz ichiga oladi.

Universitetning Queima das Fitas paradi.

Coimbra universiteti fakultetlarining rasmiy ranglari:

Universitetning San-Migel cherkovi.
Universitet saroyi darvozasi.

AACning sport boʻlimlari Coimbraning sport hayotida muhim rol oʻynaydi, koʻpincha bu sohada shaharning asosiy vakili hisoblanadi. Ularga regbi, gandbol, basketbol, beysbol, jang sanʼati, yengil atletika, gimnastika, suzish va boshqalar kiradi. Madaniyat boʻlimlarida boʻlgani kabi, har bir talaba, shu jumladan professional yoki yarim professional sportchilar ham ular nomidan ishtirokchi boʻlishi mumkin.

Voqealar
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Universitetni doimiy ravishda Coimbrada asos solgan qirol João III haykali.

 

Fakultetlar roʻyxati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Universitet 8 ta fakultetga va har bir fakultet boʻlimlarga boʻlingan:

Qadimgi Qirollik saroyining hovlisi universitetga aylandi
Qadimgi Qirollik saroyining hovlisi universitetga aylandi
Qadimgi Qirollik saroyining qoʻngʻiroq minorasi tepasidan koʻrinish

Tadqiqot boʻlimlari roʻyxati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Coimbra universitetining tadqiqot va tadqiqot markazlariga quyidagilar kiradi:

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ 1,0 1,1 „University of Coimbra – Alta and Sofia“ (en). UNESCO World Heritage Centre. UNESCO World Heritage. Qaraldi: 2021-yil 24-mart.
  2. ↑ „University of Coimbra“ (en). Times Higher Education (THE) (2021-yil 20-yanvar). Qaraldi: 2021-yil 24-mart.
  3. ↑ „Shanghai Ranking-Universities“. www.shanghairanking.com. Qaraldi: 2021-yil 13-iyul.
  4. ↑ „topuniversities“. UNIVERSITY OF COIMBRA. Qaraldi: 2013-yil 21-avgust. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Coimbra_universiteti&oldid=5238931" dan olindi