Kontent qismiga oʻtish

Birinchi xonim

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Misrning birinchi xonimi Jehan Sadat amerikalik hamkasbi Rozalin Karter xonimni qabul qilmoqda. Qohira. 1979-yil 8-mart
Bir guruh birinchi xonimlar Nyu-Yorkdagi Metropolitan sanʼat muzeyida yigʻilishdi. 2008-yil 22-sentabr
Birinchi xonimlar, Pitsburg, Pensilvaniya, 2009-yil 25-sentyabr

Birinchi xonim – bu norasmiy unvon boʻlib, odatda davlat boshligʻining rafiqasi uchun ishlatiladi va vaqti-vaqti bilan monarxiyadan tashqari davlat rahbari yoki bosh ijrochining qizi yoki boshqa ayol qarindoshi uchun foydalanish mumkin[1][2][3]. Bu atama oʻz kasbi yoki sanʼatining eng yuqori pogʻonasida boʻlgan ayolni tasvirlash uchun ham ishlatiladi[4].

Unvon, shuningdek, davlat boshligʻi boʻlmagan hukumat boshligʻining xotini uchun ham ishlatilgan[5][6][7][8]. Bundan tashqari, mamlakat ichidagi maʼmuriy boʻlinmalar rahbarlarining rafiqalariga nisbatan ishlatilishi mumkin[9].

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qayd etilishicha, „birinchi xonim“ atamasi eng avvalo yuqori martabali yoki oʻz sohasida koʻzga koʻringan shaxsga nisbatan qoʻllanilgan[10] va bu atama prezidentning turmush oʻrtogʻini tasvirlash uchun ishlatilgan. Qoʻshma Shtatlar 1838-yilda uning birinchi hujjatlashtirilgan qoʻllanilishini Marta Vashingtonga nisbatan koʻrilgan, u Jorj Vashingtonning prezidentlik davrida bunday deb atalmagan, oʻsha paytda hali unvon taʼsis etilmagan edi[10].

Bu lavozimda ishlagan vaqtlarida muntazam ravishda „birinchi xonim“ deb atalgan birinchi shaxs Xarriet Leyn edi, u aslida Jeyms Byukenanning jiyani edi[10].

Variantlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Belgiya qirolichasi Mathilde 2017-yil 25-may kuni Laeken qirollik qasrida NATO aʼzolarining birinchi xonimlari va birinchi janoblari bilan uchrashdi.

Filippin yoki Malta kabi davlat rahbarining turmush oʻrtogʻi erkak boʻlgan mamlakatlarda unvonning erkak ekvivalenti birinchi jentlmen hisoblanadi. AQSh prezidentining turmush oʻrtogʻi hech qachon erkak kishi boʻlmagan boʻlsa-da, „birinchi jentlmen“ nomi a AQShda mer yoki gubernatorning erkak turmush oʻrtogʻi uchun ishlatiladi.

Birinchi turmush oʻrtogʻi va birinchi sherigi, unvonning nodir oʻzgarishlari, siyosiy rahbarning turmush oʻrtogʻi har qanday jinsdan boʻlgan har qanday holatda ham ishlatilishi mumkin. Bu atama gender tengligi va gender betarafligini targʻib qilish uchun ishlatiladi[11].

Qoʻshma Shtatlarda rahbar oila birgalikda Qoʻshma Shtatlar prezidenti va uning turmush oʻrtogʻi birinchi er-xotin[12] sifatida tanilgan va agar ularning farzandlari boʻlsa, ular odatda birinchi oila deb ataladi.

Ingliz tilida soʻzlashmaydigan mamlakatlarda foydalanish

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Fransuz tilida soʻzlashuvchi mamlakatlar birinchi xonimlar uchun[13] birinchi xonim qayerdan boʻlishidan qatʼi nazar, première dame atamasini ishlatgan[14]. 2017-yilda nashr etilgan bir maqolada birinchi janob uchun premer monsieur atamasi ishlatilgan. Ushbu maqola uchun, agar 2022-yilgi prezidentlik saylovlarida Marin Le Pen gʻalaba qozonsa, uning turmush oʻrtogʻi Lui Aliotning birinchi jentlmen boʻlish imkoniyatiga ega boʻlgan boʻlardi[15] Emmanuel Makron oʻsha saylovda Le Penni magʻlub etgan.

Portugal tilida soʻzlashuvchi mamlakatlar birinchi xonimlar uchun primeira-dama[16] yoki „Primeira Dama“[17] atamalarini ishlatgan. Bu atama odam qayerdan boʻlishidan qatʼiy nazar ishlatiladi[18]. Primeiro-cavalheiro atamasi birinchi janoblar uchun ishlatiladi[19].

Ispan tilida soʻzlashadigan mamlakatlarda primera dama atamasi birinchi xonimlar uchun ishlatiladi[20][21][22], qaysi mamlakatdan boʻlishidan qatʼi nazar bu unvon bilan ataladi[23]. Primer cabalero atamasi birinchi janoblar uchun foydalaniladi[24].

Sinofon mamlakatlari birinchi xonimlar uchun atama sifatida 第一夫人 (dìyī fūrén) atamasini[8][25] birinchi xonimning qayerdan ekanligini hisobga olmagan holda ishlatgan[26].

Yevropa

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Xorvatiya

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Supruga predsjednika republike (respublika prezidentining rafiqasi) yoki suprug predsjednice republike (respublika prezidentining eri) atamalari Xorvatiyada, prva dama (birinchi xonim) va prvi gospodin (birinchi janob) atamalari koʻproq qoʻllanadi. Chet el manbalari bundan mustasno, kamdan-kam qoʻllanadi. Xorvatiya prezidentining hozirgi rafiqasi Sanya Musich-Milanovich.

Bosh vazirning rafiqasi vaqti-vaqti bilan, juda kamdan-kam hollarda, Xorvatiyaning „birinchi xonimi“ deb ham atalgan, ammo bosh vazirlarning turmush oʻrtoqlari koʻpincha quyi oʻrinni saqlab qolishgan va deyarli hech qachon jamoat ishlarida qatnashmaganlar, supruga predsjednika vlade (bosh vazirning rafiqasi) bunday maʼlumotnoma zarur boʻlgan hollarda qoʻllangan. Bosh vazirning hozirgi rafiqasi Ana Maslać Plenkovich.

Chex Respublikasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

První dáma atamasi Chexiya prezidentining rafiqasi uchun ishlatiladi. 

Hozirgi birinchi xonim – Ivana Zemanova.

První dáma atamasi boshqa mamlakatlarning birinchi xonimlari uchun ham qoʻllanadi[27].

Polsha

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Pierwsza dama atamasi (soʻzma-soʻz maʼnosi: „birinchi xonim“) Polshaning amaldagi prezidentining rafiqasi uchun qoʻllanadi[28]. Pani prezydentowa (prezident xonimi) unvoni ham odatda, norasmiy boʻlsa ham, ishlatiladi.

Rossiya

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Xorijiy matbuotda Rossiya prezidentining rafiqasi birinchi xonim sifatida tilga olingan[29]. Bu atama xorijiy matbuotda ham Aleksey Navalniyning rafiqasi Yuliya Navalnayaga nisbatan ishlatilgan[30].

Rossiyaning birinchi xonimlari tarixiy sabablarga koʻra gʻarbiy hamkasblariga qaraganda kamroq koʻrinishadi va siyosiy faoliyat bilan shugʻullanmaydilar[29].

Sovet Ittifoqi
[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qayd etilishicha, sovet rahbarlari odatda oʻz xotinlari va oilalarini eʼtibordan chetda qoldirishni afzal koʻrgan, shuning uchun „koʻrinmas birinchi xonimlar“ paydo boʻlgan. Natijada, postsovet mamlakatlarida past darajadagi birinchi xonimlar keng tarqalgan boʻlib qolmoqda, chunki bu davlatlar rahbarlari Sovet davrida oʻsib ulgʻaygan[29].

Mixail Gorbachyovning rafiqasi Raisa Gorbachevni Sovet Ittifoqining birinchi xonimi deb atashgan[31][32].

Ukraina

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mamlakat prezidentining rafiqasi mamlakat hukumati tomonidan pershaledi (persha ledi) deb ataladi[33]. „Birinchi xonim“ atamasi hukumat tomonidan ingliz tilidagi yangiliklarda ham qoʻllangan[34].

Marina Poroshenko[35][36] va Olena Zelenska[34] kabi baʼzi birinchi xonimlar ijtimoiy faollikda rol oʻynagan boʻlsa-da, Lyudmila Yanukovich kabi boshqa birinchi xonimlar kamdan-kam hollarda jamoat rollarida qatnashgan[29].

Natsistlar Germaniyasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Natsistlar Germaniyasida „birinchi xonim“ rasmiy unvoni yoʻq edi. Biroq, norasmiy ravishda, Adolf Gitlerning rafiqasi Eva Braun va Herman Goringning rafiqasi Emmi Goring oʻrtasida shiddatli raqobat bor edi, ularning ikkalasi ham shunday deb hisoblanishga intilgan edi.

Osiyo

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Armaniston

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Armaniston prezidentining rafiqasi „ayarli“ (Hayastani Arrajin tikin) deb atalgan[37]. „Birinchi xonim“ atamasi ham ishlatilgan[38]. Biroq, amaldagi prezidentning turmush oʻrtogʻi faqat Armanistonning „հանրապետության նախագահի տիկին“ (hanrapetutʼyan nakhagahi tikin), [39] yoki „Armaniston prezidentining rafiqasi“ deb nomlanadi[40].

Ozarbayjon

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ozarbayjonning amaldagi prezidentining rafiqasi uchun birinci xonim atamasini ishlatiladi. 

Hindiston

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Pratam mahila atamasi Hindistonda kamroq qoʻllanadi. Bu atama baʼzan gazetalarda Hindiston prezidentining xotiniga murojaat qilish uchun ishlatilishi mumkin; ammo, umumiy foydalanishda keng tarqalgan atama „prezidentning xotini“ yoki koʻproq norasmiy ravishda prezidentning xotini/turmush oʻrtogʻi/eri nomlari mavjud. „Birinchi xonim“ atamasi bosh vazirning rafiqasiga nisbatan ishlatilmaydi. Buning oʻrniga „birinchi turmush oʻrtoq“ atamasi Hindiston Bosh vazirining turmush oʻrtogʻi uchun ishlatiladi.

Indoneziya

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ibu negara (davlat xonimi/onasi) atamasi Indoneziya prezidentining rafiqasi uchun ishlatiladi[41]. Bu atamani boshqa mamlakatlarning birinchi xonimlari uchun ham foydalanish mumkin[42].

Yaponiya

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yaponiyada „Naikaku Souri Daijin Fujin“ atamasi (内閣総理大臣夫人, soʻzma-soʻz „Vazirlar Mahkamasining keng qamrovli maʼmuriyati vazirining rafiqasi“) Yaponiya bosh vazirining rafiqasi uchun ishlatiladigan unvondir[43].

Pokiston

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Pokistonda خاتون اول (khatoon-e-avval deb oʻqiladi) atamasi odatda Muhammadning rafiqasi Xadicha Bint Al-Xuvaylid uchun ishlatiladi. Bu Pokiston bosh vazirining rafiqasi uchun ham ishlatilgan. Unvonni Pokiston prezidentining rafiqasi uchun ham ishlatsa boʻladi.

Filippin

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Filippin prezidentining turmush oʻrtogʻi birinchi turmush oʻrtoq (Filippin: unang kabiyák) degan gender-neytral unvonga ega va boshqa vazifalar qatorida Malacañan saroyida mezbonlik qiladi. Sarlavha jinssizdir, chunki koʻpgina Filippin tillarida grammatik jins yoʻq va har ikkala jinsdagi prezidentlik turmush oʻrtoqlari boʻlgan.

Rasmiy turmush oʻrtogʻi ayol boʻlsa, u „birinchi xonim“ (unang ginang) sifatida tanilgan; unvon, shuningdek, beva qolgan prezidentning bu lavozimda xizmat qilayotgan bevosita ayoliga nisbatan qoʻllangan. Tarixda faqat bitta birinchi jentlmen (unang ginoó) boʻlgan: Xose Migel Arroyo, 14-prezident Gloria Macapagal Arroyoning turmush oʻrtogʻi, lekin u kishiga „janoblari“ unvoni berilgan.

Janubiy Koreya

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Prezidentning rafiqasi yeong-bu-in (eong-bu-in) deb ataladi.

Turmush oʻrtogʻi boʻlmaganda nomdan foydalanish

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Baʼzi hollarda, unvon turmush oʻrtogʻi boʻlmagan kishiga beriladi.

Avstraliya

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2010-yil 24-iyun kuni Julia Gillard Avstraliyaning birinchi ayol bosh vaziri etib tayinlangan rahbariyatning taralishidan soʻng, baʼzi ommaviy axborot vositalari uning sevgilisi Tim Metisonni „birinchi kishi“ deb atashgan[44]. Avstraliya hukumati Matisonni Gillardning sherigi deb atagan va uni bosh vazirning turmush oʻrtogʻi sifatida ham tan olgan[45].

Boliviya

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Boliviyaning sobiq prezidenti Evo Morales turmush qurmagan, shuning uchun uning prezidentligi davrida uning singlisi Ester Morales birinchi xonim rolini bajargan[46].

Chili

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gabriel Borikning rafiqasi boʻlsa-da sevgilisi Irina Karamanos birinchi xonim unvonini (Karamanos va Borikning bu lavozimdagi kishi mavjudligi, uni egallash uchun qarshiligiga qaramay) qabul qildi[47]. Karamanosning aytishicha, bu rolni oʻz zimmasiga olish „zamonga moslashishni“ oʻz ichiga oladi[48].

Irlandiya

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Berti Ahernning Taoiseachlik muddatining birinchi yarmida u rafiqasi Miriamdan ajralgan va birinchi xonim rolini oʻsha paytdagi sevgilisi Seliya Larkin egallagan[49][50].

Koreya Respublikasi (Janubiy Koreya)

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Pak Chung Xi prezident boʻlgan soʻnggi besh yil davomida uning qizi Pak Kin Xe onasi Yuk Yon Suning oʻlimidan soʻng birinchi xonim sifatida ishlagan[51]. Baʼzi zamonaviy manbalarda u Janubiy Koreyaning amalda birinchi xonimi sifatida qabul qilingan[52].

Peru

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Keyko Fuximori 19 yoshida otasi Alberto Fuximori va onasi Syusana Xiguchi bilan ajrashganidan keyin birinchi xonim vazifasini oʻz zimmasiga olgan[53].

Qoʻshma Shtatlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tomas Jefferson prezident lavozimiga kirishganida turmush oʻrtogʻi vafot etgan edi va uning qizi Marta Jefferson Rendolf baʼzida prezident uyining xonimi boʻlib ishlagan[54]. Bu birinchi xonimlar milliy tarixiy sayti tomonidan eʼtirof etilgan[55]. Oq uy veb-sayti uning onasi Marta Jeffersonni ham birinchi xonim sifatida tan olgan[54]. Dolley Medison ham baʼzida yordamchi va Jeffersonning kuzatuvchisi boʻlib xizmat qilgan boʻlsa-da[56], u Jeffersondan keyin erining prezidentligi orqali turmush oʻrtogʻi birinchi xonim sifatida tan olingan[57].

Endryu Jeksonning rafiqasi Reychel Jekson Jekson prezidentligidan oldin vafot etgan. Jeksonning jiyani Emili Donelson vafotigacha birinchi xonim vazifasini bajargan, Jeksonning kelini Sara Jekson esa Jekson prezidentligining soʻnggi oylarida Oq uyni boshqargan[58]. Oq uy veb-sayti Jeksonning xotinini birinchi xonim sifatida tan olganiga qaramay, ikkalasi ham Birinchi xonimlar milliy tarixiy sayti tomonidan birinchi xonimlar sifatida tan olinganManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name[58].

Jeyms Byukenan umr boʻyi boʻydoq boʻlgan. Uning lavozimida boʻlgan vaqtida uning jiyani Harriet Leyn „uy bekasi“ boʻlib ishlagan. U amakisining lavozimida boʻlgan davrida zamonaviy birinchi xonim sifatida ishlagan deb tan olingan va Oq uy veb-saytida boshqa birinchi xonimlari qatoriga kiritilgan[59].

Kolorado

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2018-yilda gubernator etib saylangan Jared Polis gey boʻlgan[60] va uning jinsiy sherigi Marlon Reis bilan uzoq muddatli munosabatda boʻlgan. Reis saylangan qshomdagi nutqida Polis tomonidan „birinchi odam“ deb atalgan va Polis kampaniyasi aʼzolari Reis „birinchi jentlmen“ unvonini olishini aytishganManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name. Juftlik keyinchalik 2021-yilda turmush qurishgan[61].

Kolorado gubernatorlarining turmush qurmagan hamkorlarining hammasi ham birinchi xonim yoki birinchi jentlmen deb atalmaydi, chunki Robin Pringl The Denver Post tomonidan turmush qurishdan oldin Jon Xikkenluperning qiz doʻsti deb atalganManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name.

Puerto-Riko

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gubernator Sila Mariya Calderon Puerto-Rikoning birinchi ayol gubernatori lavozimini egallaganidan soʻng, oʻzining ikki qizi Sila Mariya Gonsales Calderon va Mariya Elena Gonsales Calderonni birinchi xonimlar lavozimiga tayinladi[62].

Siyosiy boʻlmagan maqsadlarda foydalanish

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qoʻshma Shtatlarda „birinchi xonim“ unvonini siyosiy boʻlmagan sohalarda oʻzini beqiyos isteʼdodli yoki oʻziga xos nomdor ekanligini isbotlagan ayollarga mehr-muhabbat atamasi sifatida berish odatiy holga aylangan. Bu ibora koʻpincha, lekin har doim ham emas, koʻrib chiqilayotgan shaxs shunga oʻxshash sohadagi taniqli erkakning (yoki erkaklarning) xotini yoki „ayol ekvivalenti“ boʻlsa ishlatiladi. Masalan, bu atama koʻngilochar sohada „televideniening birinchi xonimi“ (Lyusil Ball), „qoʻshiqning birinchi xonimi“ (Ella Fitsjerald), „kantri musiqasining birinchi xonimi“ (Tammy Wynette) ni ifodalash uchun qoʻllangan. Loretta Lynn ham unvon bilan tanilgan boʻlsa-da, „Yulduzli trekning birinchi xonimi“ (aktyor/prodyuser Majel Barrett), „Amerika qalbining birinchi xonimi“ (Areta Franklin)[63], "Grandning birinchi xonimi „Ole Opri“(Loretta Lin), „Amerika kinosining birinchi xonimi“ (Lilian Gish) va „Amerika sahnasining birinchi xonimi“ (Helen Hayes)[64].

Bu atama baʼzi hollarda kollej va universitet prezidentlarining xotinlariga nisbatan ham ishlatilgan[65][66][67].

„Birinchi xonim“ atamasi, shuningdek, maʼlum bir hududda eng yuqori ijtimoiy mavqega ega boʻlgan ayolni bildirish uchun ishlatiladi, bu maʼnoda Afrikada ayniqsa mashhur boʻlib, u yerda baʼzi bir boshliqlik ierarxiyasidagi eng taniqli zodagon ayol hisoblanadi. Yoruba xalqi koʻpincha nom bilan ataladi[68].

Soʻnggi yillarda bu atama cherkov pastorining xotiniga nisbatan ham qoʻllangan, ayniqsa qora tanli cherkovlarda koʻp uchraydi[69].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ First Lady, Merriam-Webster Dictionary, retrieved December 30, 2014
  2. ↑ First Lady, Oxford Dictionaries, retrieved December 30, 2014
  3. ↑ Amanda Foreman, „Our First Ladies and Their Predecessors“, The Wall Street Journal, May 30-31, 2015, C11, https://www.wsj.com/articles/the-first-ladies-and-their-predecessors-1432830990, retrieved May 30, 2015
  4. ↑ First Lady, Collins English Dictionary, retrieved December 30, 2014
  5. ↑ McGuirk, Rod. „Australian first lady 'flattered' by 'delicious' description“. Associated Press (2018-yil 2-may). Qaraldi: 2021-yil 20-sentyabr.
  6. ↑ Visentin, Lisa. „Jenny Morrison, Australia's new first lady“. The Sydney Morning Herald (2018-yil 26-avgust). Qaraldi: 2021-yil 20-sentyabr.
  7. ↑ „Step forward Fionnuala -- Taoiseach's wife and his perfect partner as he runs country - Herald.ie“.
  8. ↑ 8,0 8,1 Lin, Yijun. „【第一配偶】最會賺錢第一夫人：何晶將從新加坡淡馬錫退休 年薪至今仍是謎“ (zh-tw). United Daily News (2021-yil 19-sentyabr). Qaraldi: 2021-yil 27-sentyabr.
  9. ↑ „About the Governor“. Governor Tony Evers. Government of Wisconsin. Qaraldi: 2021-yil 27-sentyabr.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 „The Story Behind 'First person'“. Merriam-Webster. Qaraldi: 2021-yil 24-sentyabr.
  11. ↑ Steinmetz. „Wives of Political Leaders Have Long Been Called 'First Ladies.' California's Jennifer Siebel Newsom Has Other Plans“. Qaraldi: October 17, 2021. {{cite magazine}}: Cite magazine requires |magazine= (yordam)
  12. ↑ Collins English Dictionary definition. Retrieved December 8, 2013
  13. ↑ Innocenti. „Photo – Brigitte Macron étincelante en rose pour sa visite officielle à Athènes“. Gala. — „La première dame a accompagné le président pour son déplacement en Grèce. (The first lady accompanied the president on his trip to Greece.)“. Qaraldi: 2021-yil 27-sentyabr.
  14. ↑ „La première dame critiquée pour s'être fait vacciner aux États-Unis“ (fr). Tribune de Genève (2021-yil 25-sentyabr). Qaraldi: 2021-yil 27-sentyabr.
  15. ↑ „Première Dame ou Premier Monsieur?“ (fr). Magcentre (2017-yil 5-may). 2019-yil 22-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 1-dekabr.
  16. ↑ Máximo, Wellton. „Exame de primeira-dama para covid-19 dá negativo“ (pt-br). Agência Brasil (2020-yil 16-avgust). Qaraldi: 2021-yil 20-sentyabr.
  17. ↑ „Gabinete da Primeira Dama“ (pt). President of Mozambique. Qaraldi: 2021-yil 27-sentyabr.
  18. ↑ Máximo, Wellton. „Obama e Michelle: Nancy Reagan "redefiniu o papel de primeira-dama"“ (pt-br). Agência Brasil (2016-yil 6-mart). Qaraldi: 2021-yil 20-sentyabr.
  19. ↑ „primeiro-cavalheiro“ (pt). Dicionário Estraviz. Qaraldi: 2021-yil 1-dekabr.
  20. ↑ M. „'He asumido mi compromiso con la niñez de Colombia con toda la disposición de mi corazón', afirma la Primera Dama“.
  21. ↑ Rivas Molina, Federico. „La foto de cumpleaños de la primera dama argentina pone a prueba la fortaleza electoral del peronismo“ (es). El País (2021-yil 15-avgust). Qaraldi: 2021-yil 20-sentyabr.
  22. ↑ „Primera Dama de la República de Panamá“ (es). Office of the First Lady. Government of Panama. Qaraldi: 2021-yil 27-sentyabr.
  23. ↑ „La primera dama de Haití continúa viva y recibe atención hospitalaria“ (es). Última Hora (2021-yil 7-iyul). Qaraldi: 2021-yil 27-sentyabr.
  24. ↑ „Néstor Kirchner: el 'primer caballero' sigue misterioso“ (es). El Cronista (2009-yil 7-may). Qaraldi: 2021-yil 20-sentyabr.
  25. ↑ Li. „「永遠的第一夫人」逝世17週年 宋美齡晚年這樣過“ (zh-tw). China Times (2020-yil 24-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 27-sentyabr.
  26. ↑ „巴西第一夫人來美接種疫苗 國內狂批「假愛國」“ (zh-tw). World Journal (2021-yil 26-sentyabr). Qaraldi: 2021-yil 27-sentyabr.
  27. ↑ Ulrychová, Tereza. „První dáma je zpátky před tabulí. Bidenová navzdory tradicím dál pracuje“ (cs). Seznam Zprávy (2021-yil 7-sentyabr). Qaraldi: 2021-yil 24-sentyabr.
  28. ↑ www.ideo.pl. „Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / Pierwsza Dama / Aktywność Pierwszej Damy“. 2015-yil 9-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 21-sentyabr.
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 29,3 Kondratyev, Andrey. „Putins' divorce throws spotlight on 'first lady' role“. BBC Monitoring (2013-yil 7-iyun). Qaraldi: 2021-yil 22-sentyabr.
  30. ↑ Ioffe, Julia. „"These Bastards Will Never See Our Tears": How Yulia Navalnaya Became Russia's Real First Lady“. Vanity Fair (2021-yil 8-iyul). Qaraldi: 2021-yil 24-sentyabr.
  31. ↑ Smith, J.Y.. „Raisa Gorbachev, Last Soviet First Lady, Dies“. The Washington Post (1999-yil 21-sentyabr). Qaraldi: 2021-yil 24-sentyabr.
  32. ↑ Bohlen, Celestine. „Raisa Gorbachev, the Chic Soviet First Lady of the Glasnost Era, Is Dead at 67“. The New York Times (1999-yil 21-sentyabr). Qaraldi: 2021-yil 24-sentyabr.
  33. ↑ „Олена Зеленська у Стенфордському університеті обговорила питання інклюзії, забезпечення рівного доступу та потреб студентів і викладачів з інвалідністю“ (uk). President of Ukraine. Qaraldi: 2021-yil 22-sentyabr.
  34. ↑ 34,0 34,1 „Olena Zelenska at Stanford University discusses issues of inclusive activity, equal access, needs of students and teachers with disabilities“. President of Ukraine. Qaraldi: 2021-yil 22-sentyabr.
  35. ↑ [x/en/news/marina-poroshenko-riven-inklyuziyi-v-osviti-pokaznik-stupeny-36072 „Maryna Poroshenko: The level of inclusion in education is an indicator of the state development degree“]. President of Ukraine. Qaraldi: 2017-yil 15-noyabr.
  36. ↑ „Maryna Poroshenko and Roman Kysliak met in the coffeehouse in the framework of #накавуздругом social initiative“. President of Ukraine. Qaraldi: 2017-yil 15-noyabr.
  37. ↑ „Ռիտա Սարգսյան Հայաստանի Առաջին տիկին“ (hy). President of Armenia. Qaraldi: 2021-yil 22-sentyabr.
  38. ↑ „Rita Sargsyan First Lady of Armenia“. President of Armenia. Qaraldi: 2021-yil 22-sentyabr.
  39. ↑ „Նունե Սարգսյան Հանրապետության նախագահի տիկին“ (hy). President of Armenia. Qaraldi: 2021-yil 24-sentyabr.
  40. ↑ „Mrs. Nouneh Sarkissian - Wife of the President of Armenia“. President of Armenia. Qaraldi: 2021-yil 24-sentyabr.
  41. ↑ „Ibu Negara Iriana Jarang Tampak Dampingi Jokowi, Ini Penjelasan Istana“ (id). Kompas (2021-yil 16-yanvar). Qaraldi: 2021-yil 22-sentyabr.
  42. ↑ „Foto resmi Melania Trump sebagai Ibu Negara, diluncurkan“ (id). BBC News (2017-yil 4-aprel). Qaraldi: 2021-yil 22-sentyabr.
  43. ↑ „衆議院議員逢坂誠二君提出内閣総理大臣夫人の法的地位に関する質問に対する答弁書“. www.shugiin.go.jp. Qaraldi: 2022-yil 10-may.
  44. ↑ „Tim Mathieson: why is Australia's 'first bloke' in the headlines?“. The Guardian (2013-yil 29-yanvar). Qaraldi: 2021-yil 17-sentyabr.
  45. ↑ „Julia Gillard's partner: Tim Mathieson“. National Archives of Australia. Qaraldi: 2021-yil 17-sentyabr.
  46. ↑ Jecks, Nikki. „Bolivia's First Lady hopes for unity“. BBC News (2009-yil 17-fevral). Qaraldi: 2021-yil 17-sentyabr.
  47. ↑ Chrysopoulos, Philip. „Irina Karamanos: The Greek Partner of Chile's New President Gabriel Boric“. Greek Reporter (2021-yil 20-dekabr). Qaraldi: 2022-yil 16-iyun.
  48. ↑ „Partner of Chile's president-elect draws feminist ire over first lady role“. France 24 (2022-yil 21-yanvar). Qaraldi: 2022-yil 16-iyun.
  49. ↑ „Celia -- the greatest political wife this country never had - Independent.ie“.
  50. ↑ „Ireland debates Larkin role — Irish Echo“ (2011-yil 16-fevral).
  51. ↑ „Park Geun-hye: South Korea's first female president“. BBC News (2018-yil 6-aprel). Qaraldi: 2021-yil 17-sentyabr.
  52. ↑ „Park Geun Hye: Once South Korea's princess and de facto first lady, now dethroned in disgrace“. The Straits Times. Agence France-Presse (2017-yil 10-mart). Qaraldi: 2021-yil 17-sentyabr.
  53. ↑ „Keiko Fujimori, daughter of Peru's disgraced ex-leader“. France 24. Agence France-Presse (2019-yil 30-noyabr). Qaraldi: 2021-yil 17-sentyabr.
  54. ↑ 54,0 54,1 „Martha Wayles Skelton Jefferson“. The White House. Qaraldi: 2021-yil 17-sentyabr.
  55. ↑ „First Ladies“. First Ladies National Historic Site. National Park Service. Qaraldi: 2021-yil 17-sentyabr.
  56. ↑ „First Lady Biography: Martha Jefferson“. National First Ladies Library. — „whenever he had women dinner guests, he invited Dolley Madison (1768-1849), the wife of his highest-ranking Cabinet member, Secretary of State James Madison, as his escort, his vice president Aaron Burr also being a widower. At large open functions in the White House, Dolley Madison also assumed a public role as hostess, assisting the President in welcoming the general citizenry.“. 2018-yil 9-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 21-sentyabr.
  57. ↑ „Dolley Payne Todd Madison“. The White House. Qaraldi: 2021-yil 17-sentyabr.
  58. ↑ 58,0 58,1 „Rachel Donelson Jackson“. The White House. Qaraldi: 2021-yil 17-sentyabr.
  59. ↑ „Harriet Lane“. White House. Qaraldi: 2021-yil 17-sentyabr.
  60. ↑ „Jared Polis to become Colorado's first openly gay governor“. Los Angeles Times. Associated Press. Qaraldi: 2021-yil 17-sentyabr.
  61. ↑ Birkeland, Bente. „Colorado Gov. Jared Polis' Wedding Marks 1st Same-Sex Marriage Of Sitting Governor“. NPR (2021-yil 15-sentyabr). Qaraldi: 2021-yil 17-sentyabr.
  62. ↑ „Sila M. Calderon.“.
  63. ↑ Preston, Richard. Are you ready to think outside the box? The abuses of the English language that readers hated most have inspired a new Telegraph book, explains Richard Preston. Daily Telegraph (2007-yil 25-may), s. 24.
  64. ↑ Didion, Joan. The Year Of Hoping For Magic. The New York Times (2007-yil 4-mart), s. 1.
  65. ↑ „Meet the First Lady, Beth Clements“. Clemson University. Qaraldi: 2021-yil 22-sentyabr.
  66. ↑ „First Lady Marisela Rosas Hemphill, Ph.D.“. Old Dominion University. Qaraldi: 2021-yil 22-sentyabr.
  67. ↑ „IU president and first lady receive University Medal, IU's highest honor“. Indiana University (2021-yil 11-iyun). Qaraldi: 2021-yil 22-sentyabr.
  68. ↑ Sellers, Maud (April 1894). "The City of York in the Sixteenth Century". The English Historical Review 9 (34): 275–304. doi:10.1093/ehr/IX.XXXIV.275. https://zenodo.org/record/1793611. ; Russell, A. (1889). Journal of the American Geographical Society of New York. 21. pp. 494–515. 
  69. ↑ DuBois, Joshua. „First Ladies of the Church“. The Daily Beast, March 20, 2013.

Adabiyotlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

 

  • Abrams, Jeanne E. First Ladies of the Republic: Martha Washington, Abigail Adams, Dolley Madison, and the Creation of an Iconic American Role (NYU Press. 2018) online review
  • Bailey, Tim. „Americaʼs First Ladies on Twentieth-Century Issues: A Common Core Unit“, History Now 35 (Spring 2013) online (Wayback Machine saytida October 15, 2013, sanasida arxivlangan), curriculum unit based on primary sources
  • Berkin, Berkin, ed., „Americaʼs First Ladies“, History Now 35 (Spring 2013) online (Wayback Machine saytida March 18, 2013, sanasida arxivlangan); popular essays by scholars
  • Burns, Lisa M. (2008). First Ladies and the Fourth Estate: Press Framing of Presidential Wives. DeKalb: Northern Illinois University Press. ISBN 978-0-87580-391-3
  • Caroli, Betty Boyd. First ladies : from Martha Washington to Michelle Obama. Oxford, New York: Oxford University Press, 2010. ISBN 9780195392852. 
  • Horohoe, Jill, „First Ladies as Modern Celebrities: Politics and the Press in Progressive Era“ (PhD dissertation, Arizona State University, 2011). DA3452884.
  • Lugo-Lugo, Carmen R. and Mary K. Bloodsworth-Lugo. „Bare Biceps and American (In) Security: Post-9/11 Constructions of Safe(ty), Threat, and the First Black First Lady“, Womenʼs Studies Quarterly (2011) 39#1 pp 200-217, on media images of Michelle Obama
  • Watson, Robert P. „Toward the Study of the First Lady: The State of Scholarship“, Presidential Studies Quarterly (2003) 33#2 pp 423-441.

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Birinchi_xonim&oldid=5262106" dan olindi