Uran (sayyora)
| Mehvar tasnifi | |
|---|---|
| Katta yarim oʻqi | 3,004,419,704 km 20.08330526 AB |
| Perimetri | 1,429,000,000 km 9.553 AB |
| Ekssentrisiteti | 0.044405586 |
| Perigeliy | 2,748,938,461 km 18.37551863 AB |
| Afeliy | 249,228,730 km 1.66599116 AB |
| Siderik davri | 686.9600 kun (1.8808 Yer yili) |
| Sinodik davri | 779.96 kun (2.135 Yer yili) |
| Oʻrtacha orbital tezligi | 24.077 km/soniya |
| Eng katta orbital tezligi | 26.499 km/soniya |
| Eng kichik orbital tezligi | 21.972 km/soniya |
| Chekinish | 1.85061° (5.65° (Quyosh ekvatoriga nisbatan)) |
| Orbital tugun uzunligi | 49.57854° |
| Perigeliy argumenti | 286.46230° |
| Tabiiy yoʻldoshlari soni | 2 |
| Quyoshdan uzoqlik masofasi | 1.52 AB |
| Fizik tasnif | |
| Ekvatorining diametri | 6,804.9 km (0.533 (Yer)) |
| Qutbiy diametri | 6,754.8 km (0.531 Yer) |
| Siqiqligi | 0.00736 |
| Maydoni | 144,798,465 km2 (0.284 (Yer)) |
| Hajmi | 1.6318×1011 km3 (0.151 (Yer)) |
| Massasi | 6.4185×1023 kg (0.107 (Yer)) |
| Zichlik | 3.934 g/sm3 |
| Tortish kuchi (ekvatorda) | 3.69 m/s2 (0.376 g) |
| Birinchi kosmik tezlik | 5.027 km/s |
| Siderik sutka | 1.025957 kun (24.622962 soat) |
| Aylanish tezligi | 868.22 km/soat (ekvatorda) |
| Ekliptikaga ogʻish burchagi | 25.19° |
| Rektassenziya (Shimoliy qutb uchun) |
317.68143° (21 soat 10 daq 44 s) |
| Deklinatsiya | 52.88650° |
| Albedo | 0.15 |
| Sirtidagi harorat - min - oʻrta - max |
133 K (−140 °C) 210 K (−63 °C) 293 K (20 °C) |
| Atmosfera tasnifi | |
| Atmosfera bosimi | 0.7–0.9 kPa |
| Karbonat angidrid | 95.32% |
| Azot | 2.7% |
| Argon | 1.6% |
| Kislorod | 0.13% |
| Uglerod monoksidi | 0.07% |
| Suv bugʻi | 0.03% |
| Azot oksidi | 0.01% |
| Neon | 0.00025% |
| Kripton | 0.00003% |
| Ksenon | 0.000008% |
| Ozon | 0.000003% |
| Metan | 0.00000105% |
| tahrir | |
.svg){kind=small}
Uran (belgilari: .svg){kind=small}
va .svg){kind=small}
) — Quyosh tizimiga kiruvchi 9 ta sayyoradan biri; Quyoshdan uzoqligi boʻyicha 7-sayyora. Astronomik belgisib . Quyoshdan uzoqligi 19,19 astronomik birlik (2872,0 mln. km)ga teng . Orbita ekssentrisiteta 0,047, orbitasining ekliptika tekisligiga ogʻishi 0,77°. Quyosh atrofida toʻla aylanish davri (siderik yoki yulduz aylanish davri) 30685 Yer sutkasiga (84,015 tropik yilga) teng . U.ning koʻrinma yulduz kattaligi 6t ga teng boʻlib, durbinda oson koʻrinadi. Juda kattalashtirib disk holida koʻrilganda unda hech qanday chiziq yoki dogʻ borligi sezilmaydi. U.ning ekvatorial diametri 52400 km yoki Yerning 3,98 diametriga teng . Massasi Yer massasidan 14,56 marta katta; oʻrtacha zichligi 1,22 g/sm3, oʻz oʻqi atrofida aylanish davri 17,2 soat. U.ni V.Gershel 1781-yilda kashf qilgan. U. Quyoshdan ancha uzoq joylashgani uchun undan oladigan yorugʻlik va issiqlik Yerdagiga nisbatan 370 marta kam, biroq uning yorugʻlik qaytarish xususiyati sayyoralar orasida eng yuqori hisoblanadi. U.ning sferik albedosi 0,93 ga, geometrik albedosi 0,57 ga teng . U.ning ichki tuzilishini nazariy tekshirishdan shu narsa aniqlandiki, tashqi gaz qobigʻi vodorod (N2), neon (Ne) va metan (SN4) va ularning umumiy massasi sayyora toʻla massasining 10%ni, ichki qismining kupi suvdan iborat boʻlgan suyuq yadroni tashkil etadi. U.ning 10 dan ortiq yoʻldoshi maʼlum. Uning eng yorugʻ yoʻldoshlari — Titaniya va Oberonlarni 1787-yilda V. Gershel, kamroq yoroʻgʻlikdagi Ariyel va Umbriyelni 1851-yilda U. Laplas, Mirandani amerikalik astronom J. Koyper 1948-yilda topgan. 1977-yilda U.da halqalar borligi aniqlandi.
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash] |
