Ariège (departament)
Ariège Ariège | |
|---|---|
| Departament | |
 | |
 Bayroq  Gerb | |
| 43°00′0″N 1°30′0″E / 43.00000°N 1.50000°E | |
| Mamlakat | Fransiya |
| Aholisi | 153,287 |
| Milliy tarkib | fransuzlar |
| Vaqt mintaqasi | UTC+1 |
| Telefon kodi | 09 |
|
| |
Ariège (fransuzcha talaffuzi: [aʁjɛʒ] (
tinglang); Occitan) — Fransiyaning janubi-gʻarbiy qismidagi departament. Oksitaniya mintaqasida joylashgan. U Ariege daryosi sharafiga nomlangan va poytaxti Foix. Ariege qishloq landshafti bilan mashhur boʻlib, 2019-yil holatiga koʻra 153 287 kishi istiqomat qiladi[1]. Uning INSEE va pochta indeksi 09. Shuning uchun departamentning norasmiy nomi le zéro neuf[2]. Departament aholisi Ariegeois yoki Ariegeoises deb nomlanadi[3].
Geografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Boʻlim hozirgi Occitanie mintaqasining bir qismidir. Gʻarbda va shimolda Haute-Garonne, sharqda Aude, janubi-sharqda Sharqiy Pireneylar bilan chegaradosh. Janubda Andorra va Ispaniyaning Lleyda provinsiyasi bilan chegaradosh. 4890 km 2 maydonni qamrab oladi, departament uchta okrugga boʻlingan: Foix, Pamiers va Saint-Jirons[4]. U 13 kanton va 327 kommunadan iborat. 2009-yilda Ariej departamenti hududining qariyb 40 foizini egallagan Ariej Pireney mintaqaviy tabiiy bogʻi tashkil etildi.
Tabiiy hududlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Uchta asosiy hududi bor:
- Ariege tekisligi
Departamentning shimoli dehqonchilik keng tarqalgan tekislik, adir va past vodiylardan iborat. Lauragaisning bir qismi boʻlimning shimoli-sharqini qamrab oladi. Ikki yirik daryo, Ariye va Leze tekislikdan janubdan shimolga oʻtadi. Gʻalla, makkajoʻxori va kungaboqar maydonlari bor. Ular dashtlar bilan ajralib turadi.
- Pireney togʻ etaklari
Bu hududga Plantaurel togʻlari va 1000 metrdan past boʻlgan Pre-Pyrenean tepaliklari kiradi. Turli geologik tuzilmalardan farqli oʻlaroq granit togʻli landshafti mavjud.
- Ariege balandliklari
Departamentda 1000 metrdan ortiq Pireney togʻlari bor. Pica d’Estats (3143 m), Pic de Montcalm (3077 m) va Pic de Sotllo (3072 m) departamentning eng yuqori nuqtalari. Bu choʻqqilar Haute Garonneʼda joylashgan boʻlib Tuluzadan aniq koʻrinadi.
Landshaftda ignabargli oʻrmonlar bor.
Departamentning Ispaniya bilan chegarasi yaqinidagi vodiylarda joylashgan koʻplab buzilmagan tarixiy qishloqlar mavjud.
Iqlimi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ariegeda yogʻingarchilik koʻp boʻladi. Chunki uning sharq tomonida okean mavjud.
Tog‘ etaklarida harorat sovuq, ayniqsa Foix shahrida (400 metr) oʻrtacha −5 °Cga teng.
Demografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]| Yil | Aholi | ±% |
|---|---|---|
| 1791 | 197,889 | — |
| 1801 | 196,454 | −0.7% |
| 1821 | 234,878 | +19.6% |
| 1831 | 253,73 | +8.0% |
| 1841 | 265,607 | +4.7% |
| 1851 | 267,435 | +0.7% |
| 1861 | 251,85 | −5.8% |
| 1872 | 246,298 | −2.2% |
| 1881 | 240,601 | −2.3% |
| 1891 | 227,491 | −5.4% |
| 1901 | 210,527 | −7.5% |
| 1911 | 198,725 | −5.6% |
| 1921 | 172,851 | −13.0% |
| 1931 | 161,265 | −6.7% |
| 1936 | 155,134 | −3.8% |
| 1946 | 145,956 | −5.9% |
| 1954 | 140,01 | −4.1% |
| 1962 | 137,192 | −2.0% |
| 1968 | 138,478 | +0.9% |
| 1975 | 137,857 | −0.4% |
| 1982 | 135,725 | −1.5% |
| 1990 | 136,455 | +0.5% |
| 1999 | 137,205 | +0.5% |
| 2006 | 146,283 | +6.6% |
| 2011 | 152,286 | +4.1% |
| 2016 | 153,067 | +0.5% |
Departamentda 153287 nafar aholi istiqomat qiladi (2019)[1]. Tumanlar aholisi (2019)[1]:
- Foix tumani — 47 433
- Pamiers okrugi — 64 972
- Sen-Jiron tumani — 40 882
Asosiy shaharlarI
[tahrir | manbasini tahrirlash]Aholi eng koʻp yashaydigan kommuna Pamier va Foix shaharlari hisoblanadi. Aholi soni boʻyicha ikkinchi oʻrinda turadi. 2019-yil holatiga koʻra, 3000 dan ortiq aholisi boʻlgan 10 ta kommuna mavjud[1].
| Kommuna | Aholi (2019) |
|---|---|
| Pamiers | 15 659 |
| Foix | 9 493 |
| Sen-Jirons | 6,418 |
| Lavelanet | 6031 |
| Saverdun | 4828 |
| Mazeres | 3873 |
| Varilhes | 3495 |
| La Tour-du-Crieu | 3,218 |
| Mirepoix | 3,102 |
| Tarascon-sur-Ariege | 3024 |
Turizm
[tahrir | manbasini tahrirlash]-
Foix qal’asi -
Pamiersdagi Sent-Antonin sobori -
Mirepoixdagi yopiq doʻkonlar -
Mont Valier Haut Couserans -
Chateau de Lagarde -
-
Sent-Lizier soboridagi monastir -
Tabe massivi
.JPG)
.jpg)
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Populations légales 2019: 09 Ariège, INSEE
- ↑ „neuf - traduction - Dictionnaire Français-Anglais WordReference.com“. www.wordreference.com.
- ↑ Inhabitants of France (fransuzcha).
- ↑ Departmental Maps of Ariège (Wayback Machine saytida 2013-07-27 sanasida arxivlangan), préfecture website, consulted on 4 July 2013 (fransuzcha)
