Kontent qismiga oʻtish

Tsai Ing-wen

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Tsai Ing-wen
蔡英文
Xitoy Respublikasi Prezidenti
Mansab davri
2016-yil 20-maydan – 2024-yil 20-maygacha
Hukumat boshligʻi Lin Chuan
William Lai
Vitse-prezident Chen Chien-jen
Oʻtmishdoshi Ma Ying-jeou
Vorisi Lay Ching‑de
Demokratik Progressiv Partiya raisi
Mansab davri
2014-yil 28-maydan – 2022-yil 22-maygacha
Oʻtmishdoshi Su Tseng-chang
Vorisi Chen Chi-mai
Mansab davri
2011-yil 27-apreldan – 2012-yil 14-yanvargacha
Oʻtmishdoshi Ker Chien-ming (v. b.)
Vorisi Chen Chu (v. b.)
Mansab davri
2008-yil 20-maydan – 2011-yil 17-martgacha
Oʻtmishdoshi Frank Hsieh (v. b.)
Vorisi Ker Chien-ming (v. b.)
Xitoy Respublikasi Bosh vazirining oʻrinbosari
Mansab davri
2006-yil 25-yanvardan – 2007-yil 21-maygacha
Hukumat boshligʻi Su Tseng-chang
Oʻtmishdoshi Wu Rong-i
Vorisi Chiou I-jen
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi 31-avgust 1956-yil (1956-08-31) (68 yosh)
Taypey
Siyosiy partiyasi Demokratik

Tsai Ing-wen (talaffuzi: Tsay Ing-ven; 31-avgust 1956-yil) – tayvanlik siyosatchi[1], 2016-yildan beri Tayvan prezidenti[2], demokratik progressiv partiya (DPP) aʼzosi[3]. Tsay Tayvanning birinchi ayol prezidenti va 1949-yil dekabr oyida Xitoy fuqarolar urushi tugaganidan keyin Tayvanda tugʻilgan ikkinchi ayol (Chen Shuy-byandan keyin) hisoblanadi[4]. 2020-yildan 2022-yilgacha, shuningdek, 2014-yildan 2018-yilgacha va 2008-yildan 2012-yilgacha DPP raisi sifatida ishlagan[5]. Uning ikkinchi prezidentlik muddati tugaydi va 2024-yil 20-mayda uning oʻrniga vitse-prezident Lay Ching-te keladi[6].

Tsay Taypeyda tugʻilib oʻsgan, huquq va xalqaro savdoni oʻrgangan va keyinchalik Tayvan Milliy universitetida bakalavr diplomini va Kornell yuridik fakultetida magistr diplomini qoʻlga kiritgandan soʻng, Soochow universiteti huquq fakulteti va Chengchi universitetida huquq professori boʻldi. Keyinchalik London Iqtisodiyot maktabida huquq boʻyicha oʻqidi va PhD darajasiga ega boʻldi. 1993-yilda mustaqil (partiyaga mansub boʻlmagan) sifatida oʻsha paytdagi hukmron Kuomintang partiyasi (KMT) tomonidan bir qator hukumat lavozimlariga, jumladan, JST masalalari boʻyicha savdo muzokarachisi etib tayinlangan. Prezident Li Teng Xuy davrida davlatlararo munosabatlari doktrinasi maxsus davlat loyihasining bosh mualliflaridan biri boʻlgan[7].

Chen Shuy-byan prezidentligining birinchi muddati davomida Tsay materik ishlari bo'yicha kengash vaziri bo'lib ishlagan. 2004-yilda DPPga qo'shildi va qisqa vaqt davomida DPP tomonidan ko'rsatilgan Qonun chiqaruvchi Yuanning umumiy a'zosi bo'lib ishladi. 2007-yilda bosh vazir o'rinbosari lavozimiga tayinlandi. 2008-yilgi prezidentlik saylovlarida DDP mag'lubiyatga uchragach, DPPning raisi etib saylangan. 2012-yilgi prezidentlik saylovlarida partiya mag'lub bo'lgach, iste'foga chiqqan[8].

Tsay 2010-yilgi munitsipal saylovlarda Yangi Taypey shahri merligiga nomzod boʻlgan, ammo KMT nomzodi Erik Chu tomonidan mag'lub etilgan. 2011-yil aprelida Tsay o‘zining sobiq rahbari Su Tseng-changni DPPning birlamchi saylovida ozgina farq bilan mag‘lub etdi. Xitoy Tayvan Respublikasi tarixida prezidentlikka nomzod sifatida yirik partiya tomonidan ko‘rsatilgan birinchi ayol bo‘ldi[9]. 2012-yilgi Tayvandagi prezidentlik saylovlarida o'sha paytdagi prezident Ma Ying-Jou tomonidan mag'lub boʻlgan, biroq 2016-yilgi prezidentlik saylovlarida Erik Chuga qarshi o'tkazilgan revansh jangida birinchi prezidentlikni qo'lga kiritgan. 2020-yilgi prezidentlik saylovlarida Xan Kuo-yuga qarshi saylovda g'alaba qozonib, prezident etib qayta saylandi[10]. Tsay DPPning ikkinchi prezidenti, shuningdek, Taypey meri bo'lib ishlamagan birinchi prezidentdir.

Tsay "Time" jurnalining 2020-yildagi eng nufuzli kishilaridan biri deb topildi. Forbes jurnalining eng kuchli ayollar roʻyxatida 9-oʻrinni va 2021-yilda Kamala Harrisdan keyin 2-oʻrinni egallagan[11][12]. Xalqaro miqyosda Tsay COVID-19 pandemiyasiga qarshi kurashgani[13] va Xitoy Xalq Respublikasi hukumati bosimiga dosh bergani uchun maqtovga sazovor boʻldi[14]. Tsay 2022-yil noyabrida o‘z partiyasining o‘sha oy boshidagi mahalliy saylovlarda yomon ishlashi sabab Demokratik Xalq partiyasi (DXP) rahbari lavozimidan iste’foga chiqdi[15][16].

Tsayning ikkinchi prezidentlik muddati 2024-yil may oyida tugaydi[17][18].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „Must-know facts about Taiwanʻs presidential candidates“. Asia Times (17-dekabr 2015). 2016-yil 21-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 21-yanvar 2016. (Wayback Machine saytida 2016-01-21 sanasida arxivlangan)
  2. ↑ „About Democratic Progressive Party presidential candidate Tsai Ing-wen“. Taiwan News (23-sentyabr 2015). 2016-yil 26-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 21-yanvar 2016.
  3. ↑ Yeh, Sophia; Chang, S.C. „Tsai Ing-wenʻs brothers vow they will avoid conflicts of interests“ (14-mart 2016). 2016-yil 15-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-mart 2016.
  4. ↑ Li, Xueying „Democratic Progressive Partyʻs Tsai Ing-wen becomes Taiwanʻs first woman president“. Straits Times (16-yanvar 2015). Qaraldi: 21-yanvar 2016.
  5. ↑ Vanderklippe, Nathan „Tsai Ing-wen: Taiwanʻs quiet revolutionary“. The Globe and Mail (15-yanvar 2016). Qaraldi: 21-yanvar 2016.
  6. ↑ {{veb manbasi|url=https://english.president.gov.tw/Page/40%7Ctitle=President Tsai|last=|first=|date=[[|website=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}
  7. ↑ „President Tsai“. Office of the President Republic of China. 2018-yil 31-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 1-yanvar.
  8. ↑ „President Tsai“. Office of the President Republic of China. 2018-yil 31-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 1-yanvar.
  9. ↑ Sui. „Taiwan's first female presidential candidate picked“. BBC (2011-yil 27-aprel). 2017-yil 3-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 2-yanvar.
  10. ↑ Feng. „Rebuking China, Taiwan Votes To Reelect President Tsai Ing-wen“ (en). NPR.org (2020-yil 11-yanvar). 2021-yil 23-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 12-yanvar.
  11. ↑ „Tsai ranks ninth on 'Forbes' list of powerful women“. Taipei Times (2021-yil 10-dekabr), s. 3. 2021-yil 15-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 15-dekabr.
  12. ↑ „Tsai Ing-wen: The 100 Most Influential People of 2020“. Time. 12 November 2021da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2020-09-23.
  13. ↑ „Tsai Ing-wen, Taiwan's Covid Crusher“ (en). Bloomberg News (2020-yil 3-dekabr). 2021-yil 4-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 23-avgust.
  14. ↑ „The leader who's standing up to China“ (en). Reuters. 2021-yil 26-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 23-avgust.
  15. ↑ „Taiwan President Tsai Ing-wen resigns as party leader over election results“ (en). SBS News. 2022-yil 26-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 26-noyabr.
  16. ↑ „President Tsai resigns as DPP chairperson after election setback - Focus Taiwan“ (en-US). focustaiwan.tw (2022-yil 26-noyabr). 2022-yil 26-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 26-noyabr.
  17. ↑ „Taiwan's Tsai Ing-wen says island's future must be decided by its people“.
  18. ↑ Davidson, Helen. „Taiwan's choice: Who will replace Tsai Ing-wen as president amid China tensions?“. The Guardian (2023-yil 23-may). 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Tsai_Ing-wen&oldid=5122360" dan olindi