Kontent qismiga oʻtish

Prayut Chan-o-cha

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Prayut Chan-o-cha
ประยุทธ์ จันทร์โอชา
Tailand Bosh vaziri
Mansab davri
2014-yil 24-avgustdan – 2022-yil 22-avgustgacha
Monarx Bhumibol Adulyadej
Vajiralongkorn
Oʻtmishdoshi Niwatthamrong Boonsongpaisan (v. b.)
Vorisi Srettha Thavisin
Tinchlik kengashi raisi
Mansab davri
2014-yil 22-maydan – 2019-yil 16-iyulgacha
Monarx Bhumibol Adulyadej
Vajiralongkorn
Oʻtmishdoshi Lavozim taʼsis etilgan
Qirollik Armiyasi bosh qoʻmondoni
Mansab davri
2010-yil 1-maydan – 2014-yil 30-sentyabrgacha
Hukumat boshligʻi Abhisit Vejjajiva
Yingluck Shinawatra
Oʻtmishdoshi Anupong Paochinda
Vorisi Udomdej Sitabutr
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi 21-mart 1954-yil (1954-03-21) (70 yosh)
Siyosiy partiyasi mustaqil siyosatchi
Turmush oʻrtogʻi Naraporn Chan-o-cha
Bolalari 2
Qoʻshin turi qirollik armiyasi
Xizmat yillari 1972–2014
Unvoni General-ofitser

Prayut Chan-o-cha (baʼzan Prayuth Chan-ocha deb yoziladi taycha: ประยุทธ์ จันทร์โอชา, 1954-yil 21-martda tugʻilgan) – isteʼfodagi siyosatchi va armiya zobiti[1]. 2014-yildan 2023-yilgacha harbiy toʻntarish natijasida hokimiyatni egallab olgan Tailandning 29-Bosh vaziri boʻldi. 2019-yildan 2023-yilgacha oʻz hukumatida mudofaa vaziri boʻlib ishlagan[2]. Prayut 2010-yildan 2014-yilgacha Tailand Qirollik armiyasining bosh qoʻmondoni boʻlib ishlagan[3][4]. 2014-yilgi Tailand davlat toʻntarishiga rahbarlik qilgan. Tailand Tinchlik va tartib milliy kengashini (NCPO) va 2014-yil 22-maydan 2019-yil 10-iyulgacha harbiy xuntani boshqargan[5].

2010-yilda armiya boshligʻi etib tayinlanganidan soʻng, Prayut qirollik tarafdori va sobiq bosh vazir Taksin Shinavatraning raqibi sifatida taʼriflangan[6]. Harbiylar orasida qattiqqoʻlligi bilan tanilgan. 2009-yil aprel va 2010-yil aprel-may oylaridagi Qizil formali harbiy namoyishlarni bostirishning tarafdorlaridan biri edi[7][8]. Keyinchalik qonli mojaroda halok boʻlgan namoyishchilarning qarindoshlari bilan gaplashib[9], 2011-yil iyulida parlament saylovlarida gʻalaba qozongan Yinglak Shinawatra hukumati bilan hamkorlik qilib, oʻz imijini yaxshilashga harakat qildi[10].

2013-yil noyabr oyida boshlangan va Yinglak muvaqqat hukumatiga qarshi norozilik namoyishlari bilan boshlangan siyosiy inqiroz paytida Prayut armiya neytral [11] va davlat toʻntarishini boshlamaydi, deb daʼvo qildi. Biroq, 2014 yil may oyida Prayut hukumatga qarshi harbiy toʻntarish uyushtirdi va diktator va harbiy xunta boʻlgan Tinchlik va tartib milliy kengashi rahbari sifatida mamlakat ustidan nazoratni oʻz zimmasiga oldi. [12] Keyinroq u oʻziga keng koʻlamli vakolatlar beradigan va davlat toʻntarishi uyushtirgani uchun amnistiyaga oid muvaqqat konstitutsiyani chiqardi. [13] 2014-yil avgustida harbiylar ustunlik qiladigan milliy qonun chiqaruvchi organ uni Tailand bosh vaziri etib tayinladi. [14] [15]

Prayut Tailandda avtoritar rejimga rahbarlik qilgan[16]. Hokimiyatni qoʻlga kiritgach, Prayut hukumati muxolifatga qarshi jiddiy tazyiq oʻtkazdi[17]. U anʼanaviy Tailand qadriyatlariga asoslangan „oʻn ikkita qadriyat“ni shakllantirdi va ularni maktab darslariga kiritdi[18][19][20]. Demokratiya va hukumatni tanqid qilish haqidagi jamoatchilik muhokamalarini cheklash, shu jumladan Internet va ommaviy axborot vositalarini senzurasini kuchaytirish choralari koʻrildi[21]. Prayut 2014-yildan beri kuchli shaxs sifatida hukmronlik qilgan[22]. 2023-yilgi umumiy saylovdan soʻng, Prayut siyosatdan ketishini eʼlon qildi va 22-avgust kuni Milliy Assambleya yangi Bosh vazir uchun ovoz berguncha vaqtinchalik lavozimda ishladi[23]. Uning oʻrniga 9 yillik hokimiyatdan keyin Pheu Thai partiyasidan Srettha Thavisin keldi[24].

Siyosiy nafaqaga chiqqanidan soʻng, Prayut oʻsha yilning 29-noyabrida qirolning maxfiy maslahatchi etib tayinlandi[25].

COVID-19 pandemiyasi paytida Prayut 2021-yil aprel oyida emlash boʻyicha yigʻilishda yuz niqobini taqmagani uchun 6000 bat miqdorida jarimaga tortildi[26]. Bosh vazir sifatida general Prayut oyiga 75900 bat maosh, qoʻshimcha ravishda oyiga 50 000 bat miqdoridagi „lavozim nafaqasi“ oldi. Mudofaa vaziri sifatida maosh olmagan[27].

Oilasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Chulalongkorn universiteti til fakultetining sobiq dotsenti Naraporn Chan-o-cha bilan turmush qurgan[28][29]. Naraporn 2010-yilda Prayut armiya boshligʻi etib saylanganidan beri Armiya ayollari Uyushmasi prezidenti boʻlib ishlagan. Masofaviy taʼlim tashkilotlari bilan shugʻullanadi. Ular uchun uzoq masofali oʻqitish telekanalida ingliz tilidan dars beradi[30]. Prayut va Narapornning egizak qizlari bor[31].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „Army chief retires after four turbulent years“. The Nation (2014-yil 30-sentyabr). 2020-yil 12-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 22-noyabr.
  2. ↑ „PM Enters Defence Ministry to Start his Concurrent Position as Defence Minister“. Thai News Agency (2019-yil 30-iyul). Qaraldi: 2019-yil 3-avgust.[sayt ishlamaydi]
  3. ↑ Fredrickson, Terry. „Gen Prayut takes command“. Bangkok Post (2010-yil 1-oktyabr). Qaraldi: 2012-yil 19-mart.
  4. ↑ Corben, Ron. „Thailand's new army chief takes office“. Deutsche Welle (2010-yil 1-oktyabr). 2014-yil 22-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 19-mart.
  5. ↑ „Thai coup: Leader Gen Prayuth receives royal endorsement“. BBC News (2014-yil 26-may).
  6. ↑ Harlan, Chico. „Behind Thailand's coup is a fight over the king and his successor. But it's hush-hush“. The Washington Post (2014-yil 7-iyun). Qaraldi: 2014-yil 24-iyun.
  7. ↑ „Thai king appoints hardliner as next army chief“. The Hindu (2010-yil 2-sentyabr). 2014-yil 13-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 9-aprel.
  8. ↑ Petty, Martin. „Q+A: Are Thailand's "red shirts" regrouping?“. Reuters (2010-yil 17-oktyabr). 2021-yil 17-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 2-may.
  9. ↑ „Gen Prayut takes command“. Bangkok Post (2010-yil 1-oktyabr). Qaraldi: 2014-yil 2-may.
  10. ↑ „No coup, Prayut tells Yingluck“. Bangkok Post (2013-yil 27-may).
  11. ↑ „Prayut says army neutral“. Bangkok Post (2013-yil 30-noyabr).
  12. ↑ {{Veb manbasi}} andozasidan foydalanishda sarlavha= parametrini belgilashingiz kerak. „{{{title}}}“ (th). Komchadluek (2014-yil 22-may). 2014-yil 22-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 22-may.
  13. ↑ „Military dominates new Thailand legislature“. BBC News (2014-yil 1-avgust). 2014-yil 2-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 3-avgust.
  14. ↑ „Prayut elected as 29th PM“. The Nation (2014-yil 21-avgust). 2021-yil 17-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 21-avgust.
  15. ↑ „Thailand's Junta Chief Chosen as Prime Minister“. Voice of America (2014-yil 21-avgust). Qaraldi: 2014-yil 23-sentyabr.
  16. ↑ Sopranzetti, Claudio (2017). "The Tightening Authoritarian Grip on Thailand". Current History 116 (791): 230–234. doi:10.1525/curh.2017.116.791.230. ISSN 0011-3530. 
  17. ↑ „The Thai junta's latest crackdown on dissent is a bogus Facebook login button“. Quartz (2014-yil 26-iyun). Qaraldi: 2014-yil 25-avgust.
  18. ↑ Chan-o-cha. „National Broadcast, 2014-07-11“. Royal Thai Embassy, Islamabad. Qaraldi: 2014-yil 12-noyabr.
  19. ↑ Fuller, Thomas. „Loved and Hated, Former Premier of Thailand Is Erased From Textbook“. The New York Times (2014-yil 15-sentyabr). Qaraldi: 2014-yil 16-sentyabr.
  20. ↑ {{Yangiliklar manbasi}} andozasidan foydalanishda title= parametri belgilanishi kerak.
  21. ↑ {{Yangiliklar manbasi}} andozasidan foydalanishda title= parametri belgilanishi kerak.
  22. ↑ Thai parliament elects Prayuth Chan-ocha as prime minister
  23. ↑ Regan. „Thailand's Prime Minister Prayut Chan-o-cha announces retirement from politics“ (en). CNN (2023-yil 11-iyul). Qaraldi: 2023-yil 11-iyul.
  24. ↑ „Outgoing Thai Prime Minister Prayut Announces Retirement From Politics“. Time (inglizcha). 2023-07-11. Qaraldi: 2023-07-11.
  25. ↑ Post Reporter. „Gen Prayut Becomes Privy Councilor“. Bangkok Post. Bangkok Post (2023-yil 29-noyabr). Qaraldi: 2023-yil 29-noyabr.
  26. ↑ Sivasomboon, Busaba. „Thailand's prime minister fined for breaking face mask rule“. Associated Press (2021-yil 26-aprel). 2021-yil 12-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 20-may.
  27. ↑ „Curfew in Greater Bangkok from Monday“. Bangkok Post (2021-yil 9-iyul). Qaraldi: 2021-yil 9-iyul.
  28. ↑ Nanuam, Wassana. „General gets ready to swap into civvies“. Bangkok Post (2014-yil 23-avgust). 2021-yil 17-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 4-sentyabr.
  29. ↑ „First family keeps low profile“. The Nation (2014-yil 22-avgust). 2021-yil 17-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 22-noyabr.
  30. ↑ Chachavalpongpun, Pavin. „Prayuth's Wife Called Thailand's 'Most Able'“. Asia Sentinel (2015-yil 5-yanvar). 2020-yil 25-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 27-iyun.
  31. ↑ Haworth, Abigail. „Bangkok's Big Brother is watching you“. The Guardian (2015-yil 22-mart). Qaraldi: 2015-yil 22-mart. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Prayut_Chan-o-cha&oldid=4771984" dan olindi