Katta Eron
Katta Eron yoki Buyuk Eron (fors. ایران بزرگ - Iran-e bozorg; fors. ایرانزمین - Iranzamin) — tarixiy, madaniy, diniy va siyosiy oʻlka. «Katta» yoki «Buyuk» oʻlkasi quyidagi hududlarni oʻz ichiga oladi: hozirgi Eronning hududi, gʻarbiy va shimoliy Iroq, shimoli-sharqiy Suriya, janubi-sharqiy Turkiya, Armaniston, Ozarbayjon, sharqiy, shimoliy va janubiy Gurjiston, Afgʻoniston, gʻarbiy, janubi-gʻarbiy va shimoliy Pokiston, Tojikiston, janubiy va gʻarbiy Qirgʻiziston, janubi-gʻarbiy va janubiy Qozogʻiston, Oʻzbekiston, Turkmaniston, Xitoyning Shinjon-Uygʻur muxtor tumani janubi va gʻarbi, Rossiyaning Dogʻiston, Checheniston, Ingushiya va Shimoliy Osetiya hududlari.
ХIХ asrdan to hozirgacha eronshunosligida ham «Katta Eron» ham «Eron» atamalari ishlatilib kelinadi. Shuningdek «Buyuk Eron» va «Eron madaniy oʻlkasi» kabi atamalar ham uchrab turadi. «Katta Eron» oʻlkasi hozirgi siyosiy jabhadan tubdan farq qilib, faqat tarixiy, madaniy va diniy birlikka ishora qiladi. «Katta Eron» oʻlkasi tarixi Sosoniylarning ushbu oʻlkaga kiruvchi hududlarini bosib olib Sosoniylar davlatiga asos solinganida boshlangan va boshqa sulolalar tomonidan davom ettirilgan. Forslar ushbu hududlarni egallab olishgani bilan ular oʻz dini, tili va madaniyatini mahalliy xalqlarga singdirishgan. Asrlar osha ushbu xalqlar va hududlar juda qalin hamkorlikda boʻlishgan.
Oʻlkaga kiruvchi hududlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Qadimda
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Movarounnahr
- Xorazm
- Samarqand
- Buxoro
- Soʻgʻd
- Choch
- Toshkent
- Fargʻona vodiysi
- Xuroson
- Baqtriya
- Balx
- Badaxshon
- Marv
- Xutalon
- Hirot
- Qobul
- Kichik Xuroson
- Balujiston
- Siston
- Yazd
- Kerman
- Isfahon
- Hamadon
- Ozarbayjon
- Armaniston
- Qurdiston
Hozirgi paytda
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Eron — butunlay
- Armaniston — butunlay
- Ozarbayjon — butunlay
- Gurjiston — janubiy, shimoliy va sharqiy qismi
- Turkiya — janubi-sharqiy qismi
- Iroq — gʻarbiy va shimoliy qismi
- Suriya — shimoli-sharqiy qismi
- Afgʻoniston — butunlay
- Pokiston — janubi-gʻarbiy, gʻarbiy va shimoliy qismi
- Tojikiston — butunlay
- Qirgʻiziston — janubiy va gʻarbiy qismi
- Qozogʻiston — janubi-gʻarbiy va janubiy qismi
- Oʻzbekiston — butunlay
- Turkmaniston — butunlay
- Xitoy — Shinjon-Uygʻur muxtor tumani janubiy va gʻarbiy qismi
- Rossiya — Dogʻiston, Checheniston, Ingushiya va Shimoliy Osetiya hududlari
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Iran continent
- Columbia College Today on «Iranian Cultural Continent» (Wayback Machine saytida 2006-05-09 sanasida arxivlangan)