Kareliya qayini (Fabergé tuxumi)
| Kareliya qayini Fabergé tuxumi | |
|---|---|
| Yetkazib berilgan yil | 1917 |
| Mijoz | Nikolay II |
| Qabul qiluvchi | Maria Feodorovna |
| Amaldagi egasi | |
| Individual yoki muassasa | Alexander Ivanov |
| Sotib olish yili | 2001 |
| Dizayn va materiallari | |
| Ish ustasi | Henrik Wigström |
| Foydalanilgan materiallar | Oltin,qayin |
| Boʻyi | - |
| Eni | - |
| Oʻziga xos xususiyati | mexanik fil (yoʻqolgan) |
Kareliya qayini tuxumi, shuningdek, Qayin tuxumi sifatida ham tanilgan. Kareliya qayini tuxumi 1917-yilda Peter Carl Fabergé nazorati ostida Rossiyaning oxirgi podshosi Nikolay II uchun tayyorlangan ikkita Pasxa tuxumidan biri edi. Kareliya qayini tuxumini 2001-yilgacha Moskva kolleksioneri Alexander Ivanov Rossiya Milliy muzeyi uchun sotib olganiga qadar yoʻqolgan deb hisoblangan. Rasmiy nomiga qaramay, bu shaxsiy toʻplamdagi buyum hisoblanadi. 2009-yilda Ivanov Baden-Badenda Fabergé muzeyini ochdi va Qayin tuxumi hozir ushbu muzeyda saqlanadi.
Dizayni
[tahrir | manbasini tahrirlash]Kareliya qayini tuxumi oltin ramkaga oʻrnatilgan Kareliya qayini panellaridan qilingan. Bu dizayn oldingi tuxumlardan uzoqroq, ular ancha bezakli va zarhal qilingan edi. Oʻzgarish Birinchi jahon urushi natijasida Rossiya imperatorlik oilasi va Fabergé uyi tomonidan qoʻllangan tejamkorlik choralari bilan bogʻliq edi[1]. Urush paytida yaratilgan bir qator Fabergé Imperial Pasxa tuxumlari (Fabergé tomonidan ishlab chiqarilgan boshqa tuxumlardan farqli oʻlaroq, podshoh tomonidan Rossiya imperator oilasi aʼzolari uchun Pasxa sovgʻalari sifatida buyurtma qilingan) noodatiy va arzonroq materiallardan foydalangan. Biroq, Kareliya qayini tuxumi uchun asosiy qurilish elementi sifatida organik moddadan (yogʻoch) foydalanilgan yagona imperial tuxumi edi. Uning ichidagi „sovgʻasi“ kichik atirgul bilan oʻyilgan olmoslar bilan qoplangan, zargarlik buyumlari bilan bezatilgan kichik kalit bilan oʻralgan miniatyura mexanik fil edi[2].
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qayin tuxumi 1917-yilda yaratilgan boʻlib, oʻsha yilgi Pasxa kunida podshohga uning onasi imperator Maria Fedorovnaga sovgʻa sifatida topshirilishi kerak edi. Tuxum tayyorlanib boʻlishidan oldin, fevral inqilobi sodir boʻldi va Nikolay II 15-martda taxtdan voz kechishga majbur boʻldi[3]. 25-aprelda Fabergé podshohga tuxum uchun hisob-fakturani yubordi. Fabergé hisob-fakturada Nikolay II ga „butun ruslarning podshosi“ deb emas, balki „janob Romanov, Nikolay Aleksandrovich“ deb murojaat qildi[4]. Nikolay II Fabergéga tuxum uchun 12 500 rubl toʻladi va tuxumni qirolichaga taqdim etish uchun oʻz saroyidan Buyuk Gertsog Michael Alexandrovichga yuborildi, ammo Gertsog saroyga kelmasidan oldin qochib ketdi. Tuxum oʻsha yili oktyabr inqilobidan keyin talon-toroj qilinmaguncha saroyda qoldi.
Oktyabr inqilobidan keyin Kareliya qayini tuxumi Moskvadagi Rumyantsev muzeyi tomonidan sotib olingan. 1927-yil yanvar oyida muzey yopilganidan keyin Kareliya qayini tuxumi gʻoyib boʻldi va yoʻqolgan deb taxmin qilindi[5]. 1999-yilda Fabergéning nevarasi Tatiana Kareliya qayini va Yulduz turkumi tuxumlarining chizmalarini nashr etdi, ammo ularning ikkalasi ham toʻliq emas deb taxmin qilingan[6]. Qayin tuxumi 2001-yilda rossiyalik muhojirlarning avlodi boʻlgan Buyuk Britaniyadan kelgan xususiy kolleksioner uni Baden-Badendagi Fabergé muzeyiga egalik qiluvchi Moskva kolleksioneri Alexander Ivanovga sotganida yana paydo boʻldi. Muzeyga „millionlab dollar“ga tushgan toʻliq xarid tuxumning oʻzi, sumkasi, kutilmagan sovgʻa kaliti, Fabergéning Nikolay II ga yozgan asl hisob-fakturasi va Fabergéning Alexander Kerenskyga yoʻqligi haqida shikoyat qilgan xatidan iborat edi. „Sovgʻa“ning oʻzi kollektorda boʻlmagan va oktyabr inqilobi paytida askarlar tomonidan oʻgʻirlangan boʻlishi mumkin.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Mieks. „1917 Birch Egg“. Mieks Fabergé Eggs (2016-yil 30-may). Qaraldi: 2016-yil 30-may.
- ↑ Farnham. „Egg Hunting, Pro Division“. Forbes.com (2004-yil 12-aprel). Qaraldi: 2007-yil 8-dekabr.
- ↑ Mieks. „1917 Birch Egg“. Mieks Fabergé Eggs (2016-yil 30-may). Qaraldi: 2016-yil 30-may.
- ↑ Farnham. „Egg Hunting, Pro Division“. Forbes.com (2004-yil 12-aprel). Qaraldi: 2007-yil 8-dekabr.
- ↑ Mieks. „1917 Birch Egg“. Mieks Fabergé Eggs (2016-yil 30-may). Qaraldi: 2016-yil 30-may.
- ↑ Farnham. „Egg Hunting, Pro Division“. Forbes.com (2004-yil 12-aprel). Qaraldi: 2007-yil 8-dekabr.
