Jalol Ikromiy
| Jalol Ikromiy | |
|---|---|
 | |
| Asl ismi | tojikcha: Ҷалол Икромӣ |
| Tavalludi |
7-sentyabr 1909-yil |
| Vafoti |
11-aprel 1993-yil (83 yoshda) Dushanbe, Tojikiston |
| Kasbi | adabiyot |
| Ijod qilgan tillari | Tojik tili |
| Fuqaroligi | Buxoro amirligi, SSSR va Tojikiston |
Jalol Ikromiy (forscha: جلال اکرامی, tojikcha: Ҷалол Икромӣ; 1909-yil, 7-sentyabr, Buxoro, Buxoro amirligi (hozirgi Oʻzbekiston) — 1993-yil 11-aprel, Dushanbe, Tojikiston) — sovet va tojik yozuvchisi, Tojikiston xalq yozuvchisi (1979), dramaturg. Zamonaviy tojik adabiyoti klassik adiblaridan.
Tarjimai holi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ikromi Jalol 1909-yil 7-sentabrda Buxoro (hozirgi Oʻzbekiston, Buxoro viloyati) shahrida qozi oilasida tugʻilgan.
1920-yilda Toshkent pedagogika institutida taʼlim olgan. Oʻqishni 1928-yil tamomlagan. 1930 yilda Ikromiy Dushanbega koʻchib oʻtadi. Keyinchalik Til va adabiyot ilmiy-tadqiqot instituti etib qayta tashkil etilgan Tojikiston oʻrganish qoʻmitasida ilmiy xodim boʻlib ishlagan; adabiy jurnallar hamkori va mas’ul kotibi, Qizil Bayroq ordenli Laxutiy nomidagi Tojikiston davlat akademik drama teatrining adabiy qismiga mas’ul boʻlgan; Tojikiston Davlat nashriyotida muharrir boʻlgan.
1935-yildan Jalol Ikromiy Tojikiston Yozuvchilar uyushmasi aʼzosi; 1945-yildan KPSS aʼzosi.
Ikromiy urush soʻnggi yillarida Tojikiston Yozuvchilar uyushmasi Prezidiumi aʼzosi, „Pomir“ jurnali tahririyati aʼzosi; bir necha bor mehnatkash deputatlari Dushanbe shahar Kengashiga deputat etib saylangan.
3 ta Mehnat Qizil Bayroq, Xalqlar doʻstligi, Shon-sharaf belgisi ordenlari, medallar va Tojikiston SSR Oliy Kengashi Prezidiumining faxriy yorliqlari bilan taqdirlangan.
Ikromi Jalol 1993-yilda vafot etgan va Luchoba qabristoniga dafn etilgan.
2009-yil sentyabr oyida Tojikistonda Jalol Ikromiy tavalludining 100 yilligi nishonlandi[1].
Ijodi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Yozuvchi sifatida shakllanishida Abdulla Qodiriyning taʼsiri kuchli boʻlgan. Jalol Ikromiy oʻzining ilk sheʼrlarini 1920-yillarda nashr etgan. Ilk asari esa „Registonda tun“ (1927) hikoyasidir.
Jalol Ikromiyning yozuvchilik faoliyatida Sadriddin Ayniy katta rol oʻynagan, u oʻz kuchini sheʼriyatda emas, nasrda sinab koʻrishni maslahat bergan, yozganganlarni qayta koʻrib chiqishni doimiy va qatʼiyat bilan talab qilgan va Ikromiyning ilk hikoyalarini tahrir qilishni oʻz zimmasiga olgan.
Yozuvchining „Hayot va gʻalaba“ nomli ilk hikoyalar toʻplami 1934 yilda nashr etilgan.
1962-yilda Ikromiyning eng yirik va ahamiyatli asari — Buxoro amirligining qulashi arafasidagi, Buxoroda inqilob va sovet hokimiyatining dastlabki yillaridagi adib hayotini isteʼdodi bilan koʻrsatadigan „Olov qizi“ romani nashr etilgan. 1964-yilda bu roman Rudakiy nomidagi Tojikiston SSR Davlat mukofoti bilan taqdirlangan.
Ikromiyning ilk hikoyalari mavzulari Sharq ayollarining ozodligi, fuqarolar urushi, ruhoniylarning ikkiyuzlamachiligini fosh etish boʻlgan.
„Dushman“ (1933) dramasi, „Muhabbat urugʻi“ (1937) komediyasi, „Oʻq ilon“ (1934), „Men gunohkorman“ (1957) qissalarida tojik xalqining hayoti lavhalari, urf-odatlari ifodalangan. „Shodi“ (1—2-qismlar, 1949) romanida Tojikistondagi jamoalashtirish davri tasvirlangan. „Olov qizi“ (1962) romani tojik ayollarining oʻtmishdagi hayotiga bagʻishlangan. Buxoro amirligining soʻnggi davri haqidagi „Buxoroning oʻn ikki darvozasi“ (1969), „Joni sabil quzgʻunlar“ (1979) romanlari muallifi.
Ikromiy „Baxtsiz qiz“ (1950) qissasini, Ayniyning „Doxunda“ (1954) romanini sahnalashtirgan.
Ikromiy tojik va ukrain xalqlarining doʻstligi haqida „Dnepr boʻyi qahramoni“, „Dushanbedan Kiyevgacha“ ocherklarini yozgan[2].
1968—1973-yillarda Ikromiy asarlarining eng toʻliq toʻrt jildlik toʻplami nashr etilgan.
Ijodida oʻzbek va tojik xalqlari orasidagi doʻstlik mavzusi alohida oʻrin tutadi. Koʻpchilik asarlari oʻzbek tilida nashr qilingan. „Dushman“, „Zuhro“, „Ona qalbi“ va boshqa pyesalari respublika teatrlarida sahnalashtirilgan[3].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Гоїбназарова Тахміна У столиці вшанували пам'ять Джалола Ікромі // інф. за 18 вересня 2009 року на www.khovar.tj (Ховар. Національне інформаційне агентство Таджикистану) (Wayback Machine saytida 2005-10-23 sanasida arxivlangan)
- ↑ Українська радянська енциклопедія:Ікрамі Джалол 1979, s. 353.
- ↑ OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Husaynzoda Sh., Jalol Ikromi, Dushanbe, 1959.
- Men gunohkorman, T., 1963;
- Olov qizi, T., 1964;
- Buxoroning oʻn ikki darvozasi, T., 1971.
- Шодикулов, Х „4-tom“, . Українська радянська енциклопедія:Ікрамі Джалол. Головна редакція УРЕ, 1979 — 353-bet.