Banu Tagʻlib

Banu Tagʻlib arabcha: بنو تغلب
Adnoniy arab qabilasi
Nisba	Tagʻlibiy
Joylashuv	Najd, Jazira
Tarmoqlari	Gʻanm Zuhayr Jusham Saʼd Attob Utba Murra al-Horis Malik Usoma Taym Adiy Hamdoniylar Amr Imron Avf
Dini	Islom (IX asrdan hozirga qadar)

Banu Tagʻlib (arabcha: بنو تغلب), Tagʻlib ibn Voil nomi bilan ham tanilgan, Jazira shahrida paydo boʻlgan arab qabilasi, biroq ular ossuriyalik boʻlishi mumkinligi ham taʼkidlab oʻtilgan. Islomgacha boʻlgan davrning eng qudratli va uyushgan koʻchmanchi qabilalaridan biri. Banu Bakr qabilasi bilan boʻlgan shiddatli urushlari hamda Iroqning (Quyi Mesopotamiya) al-Hira shahridagi Laxmiy qirollari bilan kechgan toʻqnashuvlari bilan mashhur edi. Qabila VII asr oʻrtalarida islom dini paydo boʻlganidan keyin ham, asosan, nasroniy boʻlib qolgan. Musulmonlarga qarshi dastlabki qarshiliklardan soʻng, Banu Tagʻlib qabilasi Umaviylar siyosatida muhim oʻrinni egallagan. Ular Umaviylar bilan ittifoq tuzgan va VII asr oxiridagi Qays–Yaman nizolari davrida isyonkor Qaysiy qabilalarga qarshi koʻplab janglarda ishtirok etgan.

Abbosiylar hukmronligi davrida qabila aʼzolaridan ayrimlari islomni qabul qilib, xalifalikning turli hududlarida hokimlik lavozimlariga tayinlangan. IX asrning oʻrtalariga kelib, Tagʻlib qabilasining koʻpchiligi islom diniga oʻtgan. Bunga, asosan, Diyor Robi’a hokimi va ar-Rahba shahri asoschisi Molik ibn Tavkning daʼvati sabab boʻlgan. Abbosiylar tomonidan Tagʻlib qabilasidan boʻlgan bir qancha shaxslar Diyor Robi’a va Mosul hokimi etib tayinlangan. X asr boshlarida Tagʻlib qabilasidan chiqqan Hamdoniylar oilasi ushbu hududlar hokimligini qoʻlga kiritgan. 930-yillarda Hamdoniylar yetakchisi Nosir ad-Davla Mosul va Jazira hududida avtonom amirlik barpo etgan. Shuningdek, 945-yilda uning ukasi Sayf ad-Davla Halab markazida Shimoliy Suriya amirligini tashkil qilgan. Hamdoniylar ushbu ikki amirlikni 1002-yilgacha, yaʼni siyosiy qulashlar sodir boʻlguniga qadar boshqargan. Biroq Tagʻlib qabilasi Hamdoniylar davrining dastlabki yillaridayoq tarixiy manbalardan yoʻqolib ketgan.

Kelib chiqishi

Banu Tagʻlib qabilasi dastlab Najdda yashagan badaviy qabila boʻlgan. Qabila uning asoschisi Tagʻlib ibn Voil nomi bilan atalgan, u, shuningdek, Ditor ibn Voil nomi bilan ham tanilgan. Banu Tagʻlib Robi’a qabilalar ittifoqiga mansub boʻlib, ularning nasli Adnoniylarning Nizor boʻlimi bilan bogʻlangan. Ularning toʻliq shajarasi Tagʻlib (Ditor) ibn Voil ibn Qosit ibn Hinb ibn Afso ibn Dumiy ibn Jadila ibn Asad ibn Robi’a ibn Nizor ibn Maʼdd ibn Adnon edi. Banu Bakr ibn Voil qabilasi esa Tagʻliblarning raqibi hisoblangan.

Adabiyotlar

• Canard, M. (1971). "Hamdanids". in Lewis, B.. Encyclopaedia of Islam. Volume III: H–Iram (2nd nashri). Leiden: E. J. Brill. OCLC 495469525. https://referenceworks.brillonline.com/search?s.q=Hamdanids&s.f.s2_parent=s.f.book.encyclopaedia-of-islam-2&search-go=Search. 
• Eger, A. Asa. [[[:Andoza:GBurl]] The Islamic-Byzantine Frontier: Interaction and Exchange Among Muslim and Christian Communities]. Bloomsbury, 2014. ISBN 9780857726858. 
• Kennedy, Hugh N.. The Prophet and the Age of the Caliphates: The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century, Second, Harlow: Pearson Education Limited, 2004. ISBN 978-0-582-40525-7. 
• Lecker, M. (2000). "Taghlib b. Wāʾil". in Bearman, P. J.. Encyclopaedia of Islam. Volume X: T–U (2nd nashri). Leiden: E. J. Brill. 89–93 b. ISBN 978-90-04-11211-7. https://referenceworks.brillonline.com/search?s.q=Taghlib+b.+W%C4%81%CA%BEil&s.f.s2_parent=s.f.book.encyclopaedia-of-islam-2&search-go=Search. 
• Levi Della Vida, G. (1986). "Kulayb b. Rabīʿa". in Bosworth, C. E.. Encyclopaedia of Islam. Volume V: Khe–Mahi (2nd nashri). Leiden: E. J. Brill. p. 362. ISBN 978-90-04-07819-2. https://referenceworks.brillonline.com/search?s.q=Kulayb+b.+Rab%C4%AB%CA%BFa&s.f.s2_parent=s.f.book.encyclopaedia-of-islam-2&search-go=Search. 
• Nicholson, Reynold A.. A Literary History of the Arabs. New York: Charles Scribner's Sons, 1907 — 58-bet. ISBN 9780521095723.