Kontent qismiga oʻtish

Aleksey Kazannik

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Aleksey Ivanovich Kazannik

Aleksey Ivanovich Kazannik (1941-yil 26-iyul, Ukraina SSR, SSSR, Chernigov viloyati, Peresis qishlogʻi — 2019-yil 2-iyun, Omsk, Rossiya[1]) — rossiyalik huquqshunos, siyosatchi, huquq fanlari doktori (1991), professor.

Rossiya Federatsiyasi Bosh prokurori (1993-yil 5-oktabrdan 1994-yil 25-aprelgacha). 1-darajali davlat adliya maslahatchisi (1993). Omsk viloyati gubernatorining oʻrinbosari (1996-2003). 1990-yillarning boshlarida u SSSR Oliy Kengashiga saylanganidan keyin Boris Yeltsinga oʻz oʻrnini boʻshatib bergani tufayli shuhrat qozondi. Rossiya Federatsiyasining xizmat koʻrsatgan huquqshunosi.

Biografiya

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1941-yil 26-iyulda Ukrainaning Chernigov viloyati Gorodnyanskiy tumani Peresis qishlogʻida katta dehqon oilasida tugʻilgan[2], ukrain[3]. Otasi va ikki katta akasi Ulugʻ Vatan urushi paytida vafot etgan[3]. Qolgan uchta bolasi bor ona ishgʻoldan omon qolishga muvaffaq boʻldi[3].

1959-yilda oʻrta maktabni tugatgach, komsomol bileti bilan Qaragʻanda viloyati (Qozogʻiston SSR) Temirtau shahridagi Magnitogorsk qurilishiga joʻnadi va u yerda „Kazmetallurgstroy“ trestining „Jilstroy“ qurilish boshqarmasida, metallurgiya zavodi qurilishida duradgor boʻlib ishladi[2][4]. 1959-yil avgust oyida u oziq-ovqat narxlarining koʻtarilishi va mehnat stavkalarining pasayishiga qarshi ish tashlagan mahalliy ishchilarning namoyishi tarqatib yuborilganiga guvoh boʻldi. Uning soʻzlariga koʻra, bu voqealar uning advokat boʻlishga boʻlgan qatʼiyatini kuchaytirgan[5].

1963-yilda Irkutsk davlat universitetining yuridik fakultetiga, 1968-yilda shu universitetning aspiranturasiga oʻqishga kirdi[3]; Davlat huquqi va sovet qurilishi kafedrasida assistent, katta oʻqituvchi boʻlib ishlagan. U mahalliy kengashlar tizimidagi muvofiqlashtirish muammolari bilan shugʻullanib, dastlab xorijiy mamlakatlar konstitutsiyaviy huquqiga ixtisoslashgan. Keyinchalik, Omsk davlat universitetining yuridik fakultetida oʻqituvchilikka oʻtdi, u shuningdek, mehnat, ekologiya va qishloq xoʻjaligi huquqi kafedrasida dotsent sifatida ekologiya huquqi boʻyicha mutaxassis (1975-1991)[3][4].

1970-yillarda u ekologik muammolar bilan shugʻullana boshladi[4]; bu yillar davomida u „Bilimlar“ jamiyatida maʼruzachi boʻlgan, turli korxonalarda ushbu mavzuga bagʻishlangan nutq soʻzlagan[4]. 1979-yilda, Sovet qoʻshinlari Afgʻonistonga kirganidan koʻp oʻtmay, u oʻzining maʼruzalaridan birida bu voqeaga salbiy baho berdi, bu uning ommaviy nutqdan chetlatilishiga sabab boʻldi[4].

1991-yildan[3][4] dan 1993-yilgacha[6] Omsk davlat universiteti yuridik fakultetining davlat huquqi, boshqaruv va sovet qurilishi kafedrasi mudiri[3] (hozirgi davlat va munitsipal huquq kafedrasi).

Siyosiy faoliyat

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1989-yil bahorida u 22-sonli Omsk milliy-hududiy saylov okrugi (Omsk va Tyumen viloyatlari) boʻyicha SSSR xalq deputatligiga nomzod qilib koʻrsatilgan[3][4].

U oʻz saylovoldi dasturida qimmat dasturlardan voz kechishga chaqirdi (BAM, shimoliy daryolar oqimini janubga koʻchirish, ulkan gidroelektrostantsiyalarni qurish), qurolli kuchlarni qisqartirish (harbiy xizmatchilarga qatʼiy ijtimoiy kafolatlar berish bilan) tarafdori edi[4]. U agrar siyosatda maʼmuriy bosimga qarshi ekanligini koʻrsatdi va agrar sektorda soliq siyosatini yumshatish, uzoq muddatli kreditlar berish, imtiyozlar tizimini yaratish va ijara haqini ragʻbatlantirish tarafdori boʻldi. U davlatning oliy mansabdor shaxslari konstitutsiyani buzgan va oʻz mansab mavqeini suiisteʼmol qilgan taqdirda hokimiyatdan chetlatishning konstitutsiyaviy mexanizmini ishlab chiqishga chaqirdi. U tabiatni muhofaza qilish boʻyicha qonunchilik bazasini yaratish, pullik ekologiya va ekologik taʼlimni joriy etishni taklif qildi[4].

Saylanganidan soʻng u Mintaqalararo deputatlar guruhiga aʼzo boʻldi[3], 1990-yildan beri u „Radikal harbiy islohotlar uchun“ guruhining aʼzosi edi[3][4]. Bu yillarda u SSSR Oliy Kengashining Ekologiya va tabiiy resurslardan oqilona foydalanish qoʻmitasida ishlagan[3], „ Siyosiy partiyalar va ommaviy harakatlarning sud javobgarligi va Oʻz xalqiga, tinchlik va insoniyatga qarshi jinoyat sodir etganlar toʻgʻrisida“gi qonun loyihasining asosiy ishlab chiquvchisi sifatida tanilgan[3][4].

A. I. Kazannik tegishli vazirliklar ustidan Oliy Kengashning tegishli komissiyasi tomonidan nazoratni amalga oshirishni zarur deb hisobladi, Kongress va Oliy Kengashning hukumat va alohida vazirlarga ishonchsizlik bildirish huquqini yoqlab chiqdi[4]. SSSR xalq deputatlarining I qurultoyida Oliy Kengashning Millatlar Kengashiga saylanganidan soʻng, u B. N. Yeltsin foydasiga bu joyni rad etish toʻgʻrisida bayonot berdi[4]. 1991-yil oktabr oyida RSFSR xalq deputatlarining V qurultoyida u Konstitutsiyaviy sud aʼzoligiga nomzodini qoʻydi, ammo saylanmagan[4]. Keyin u RSFSR Oliy Kengashi tomonidan SSSR Oliy Kengashi Respublikalar Kengashiga kuzatuvchi sifatida topshirildi[7].

1991-yil 12-dekabrda ittifoq parlamenti aʼzoligidan chaqirib olingandan soʻng ilmiy-pedagogik faoliyatga qaytdi. 1992—1993-yillarda Omsk viloyati maʼmuriyatining millatlar, dinlar va jamoat tashkilotlari boʻyicha qoʻmitasi raisi[3][4]. U millatlararo munosabatlarni rivojlantirish dasturlarini ishlab chiqishda, shuningdek, Sibir kazaklarining iqtisodiy va ijtimoiy tiklanishida ishtirok etdi. U Omsk viloyatida Azov nemis milliy mintaqasini yaratish gʻoyasining muallifi boʻlgan, mintaqadagi barcha ibodat joylarini tegishli konfessiyalarning mulkiga oʻtkazishni qoʻllab-quvvatlagan[4].

1993-yil fevraldan 1994-yil fevralgacha — Prezident Kengashi aʼzosi, 1993-yilgi referendumni tayyorlashda ishtirok etdi[3][4], malakali mutaxassis sifatida yangi Rossiya Federatsiyasi Konstitutsiya loyihasining boblarini ishlab chiqishda ishtirok etdi. 1993-yildagi konstitutsiyaviy inqiroz davrida u Rossiya Federatsiyasi Prezidenti Boris Yeltsinning Rossiya Oliy Kengashi bilan qarama-qarshilikdagi harakatlarini toʻliq qoʻllab-quvvatladi.

Rossiya Federatsiyasi Bosh prokurori

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1993-yil oktabr oyida u „ Rossiya tanlovi“ harakatining Omsk viloyati boʻlimi hamraisi boʻldi.

1993-yil 5-oktabrda Xalq deputatlari qurultoyi va Oliy Kengash tarqatib yuborilganidan soʻng darhol Konstitutsiyaga zid ravishda Prezident B. N. Yeltsin Rossiya Federatsiyasining Bosh prokurori sifatida koʻrsatildi[8] (oʻsha paytda amaldagi Konstitutsiyaga koʻra, Bosh prokurorni faqat Oliy Kengash tayinlashi mumkin edi[9]). Ushbu lavozim V. V. Ilyushin tavsiyasi bilan tayinlangan V.G. Stepankov bilan almashtirildi.

Bu lavozimda u 1991-yil 19-21-avgust voqealari va 1993-yil oktabrda Xalq deputatlari qurultoyi va Oliy Kengashning tarqatib yuborilishi bilan bogʻliq jinoyat ishlari boʻyicha tergov ishlarini yakunlashga rahbarlik qildi. U 1994-yil 26-fevralda oʻz lavozimidan isteʼfoga chiqdi, u halollikni koʻrsatib,[4] Yeltsinning buyrugʻiga va uning maʼmuriyatining misli koʻrilmagan bosimiga qaramay) Davlat Dumasining 1991 va 1993-yillardagi voqealar ishtirokchilariga amnistiya toʻgʻrisidagi qarorini amalga oshirishga toʻsqinlik qilishdan bosh tortdi[4][10][11]. Uning aytishicha, prokuraturadagi faoliyati davomida " yuqoridan siyosiy ishlar " tergoviga doimiy bosim va aralashishni boshdan kechirgan. Federatsiya Kengashining 1994-yil 25-apreldagi qarori bilan rasman ishdan boʻshatilgan.

Keyingi martaba

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1994-yil fevral oyidan boshlab u faqat Omskda mavjud boʻlgan Xalq vijdoni partiyasi[3][4] tashkilotida ishtirok etdi. Oʻz partiyasining mumkin boʻlgan ittifoqchilari qatorida u Yavlinskiy-Boldirev-Lukin bloki va Sankt-Peterburg mintaqaviy markaz partiyasini koʻrsatdi[4].

1995-yil aprel oyida partiyaning taʼsis qurultoyidan soʻng, uning raisi sifatida u S.N. Fedorova va Telman Gdlyana Ishchilar oʻzini oʻzi boshqarish partiyasi bilan markazlashgan kuchlarning keng blokini yaratishda hamkorlik qilish toʻgʻrisida kelishuvga erishilganligini eʼlon qildi[4].

1995-yil dekabr oyida u Ishchilarning oʻzini oʻzi boshqarish partiyasidan 2-chaqiriq Davlat Dumasi deputatligiga nomzod sifatida qatnashdi (partiya besh foizlik toʻsiqni engib oʻtolmadi).

1996-yil mart oyida u Omsk viloyati gubernatorining oʻrinbosari[4], Omsk viloyati maʼmuriyatining milliy siyosat, din va jamoat birlashmalari qoʻmitasi raisi etib tayinlandi. 2003-yil 30-sentabrda oʻz ixtiyori bilan isteʼfoga chiqdi.

2003—2007-yillarda u Omsk yuridik institutining birinchi prorektori boʻlgan, parallel ravishda professor sifatida Omsk davlat universitetining davlat va munitsipal huquq kafedrasida dars bergan[6].

2012-yil dekabr oyida Kazannikga universitetining ilmiy, taʼlim va madaniy faoliyatini rivojlantirishga qoʻshgan ulkan hissasi uchun „F. M. Dostoevskiy nomidagi Omsk davlat universitetining xizmat koʻrsatgan professori“ faxriy unvoni berildi[12].

Shaxsiy maʼlumot

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1970-yilda „Zamonaviy davrda mehnatkashlar deputatlari mahalliy Sovetlarining muvofiqlashtiruvchi funksiyasi (Sharqiy Sibir materiallari boʻyicha)“[2] mavzusida nomzodlik dissertatsiyasini himoya qildi. Yuridik fanlar doktori (1991), doktorlik dissertatsiyasining mavzusi „SSSRda tabiatni huquqiy muhofaza qilishning mintaqaviy muammolari“)[2]. A.I.Kazannik asarlarining ilmiy muammolari ancha keng edi: agar u 1960-yillarda sovet davlat huquqini ishlab chiqqan boʻlsa, 1970-yillardan tabiatni huquqiy muhofaza qilishga oʻtdi. Oʻlimidan oldin uning qiziqishlari orasida davlat muassasalarida boshqaruv ishini va ish yuritishni ilmiy tashkil etish muammolari ham bor edi.

Yuridik fanni rivojlantirish va yuridik kadrlar tayyorlashdagi xizmatlari uchun " Rossiya Federatsiyasida xizmat koʻrsatgan huquqshunos " unvoniga ega (2006-yil may)[13]. Shuningdek, u A. F. Koni nomidagi medal bilan taqdirlangan.

U 2019-yil 2-iyunda (78 yoshida) uzoq davom etgan kasallikdan soʻng vafot etdi[1]. Vidolashuv 2019-yil 4-iyun F. M. Dostoevskiy nomidagi Omsk davlat universitetining yuridik fakultetida boʻlib oʻtdi. U Omskdagi Staro-Severnoye memorial qabristoniga dafn etilgan.

Oilasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

U turmush qurgan va ikki oʻgʻli bor edi[3]. U piyoda sayr qilishni, mumtoz adabiyotlarni oʻqishni yaxshi koʻrardi , baydarkada Baykal koʻlini kesib oʻtdi[3].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ 1,0 1,1 „В Омске умер бывший генпрокурор России Алексей Казанник“. РИА «Омск-информ» (2019-yil 2-iyun). 2019-yil 2-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 18-iyun.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 „Биография бывшего генпрокурора России Алексея Казанника“. ТАСС (2019-yil 2-iyun). 2019-yil 10-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 18-iyun.
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 3,16 Kazannik Aleksey Ivanovich
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 4,13 4,14 4,15 4,16 4,17 4,18 4,19 4,20 4,21 4,22 „Алексей Казанник. Жизненный путь“. Омский государственный университет. 2009-yil 20-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 28-sentyabr.
  5. ↑ „Темиртау: массовые беспорядки на целине“. Революционное Действие (2015-yil 7-oktyabr). Qaraldi: 2019-yil 18-iyun.
  6. ↑ 6,0 6,1 Aleksey Ivanovich Kazannik[sayt ishlamaydi]
  7. ↑ „Постановление Верховного Совета РСФСР от 18 октября 1991 № 1765-I г. «О формировании состава депутатских групп РСФСР в Совете Республик и Совете Союза Верховного Совета СССР»“. 2016-yil 26-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 26-aprel.
  8. ↑ „УКАЗ Президента РФ от 05.10.1993 № 1584 "О ГЕНЕРАЛЬНОМ ПРОКУРОРЕ РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ"“. 2016-yil 9-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 17-may.
  9. ↑ Тяжлов, Иван. „Он помнил, как всё начиналось“. Коммерсантъ (2019-yil 3-iyun). 2019-yil 16-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 18-iyun.
  10. ↑ „Кремль переживает амнистию“. Коммерсантъ (1994-yil 1-mart). 2019-yil 3-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 18-iyun.
  11. ↑ „Вас как снимали?“. Коммерсантъ (2001-yil 11-dekabr). 2019-yil 3-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 18-iyun.
  12. ↑ „Круче «Игры престолов». Что стало с героями I Съезда народных депутатов?“. Аргументы и Факты (2019-yil 25-may). 2019-yil 3-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 18-iyun.
  13. ↑ „Экс-генпрокурору Алексею Казаннику вручено удостоверение "Заслуженного юриста России"“. ИА REGNUM (2006-yil 26-iyul). Qaraldi: 2019-yil 18-iyun.

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Aleksey_Kazannik&oldid=3328277" dan olindi