Tojikiston havo kuchlari
Tojikiston Havo va havo hujumidan mudofaa kuchlari — Tojikiston Respublikasi Qurolli Kuchlarining havo harbiy xizmati boʻlimi. HozirdaTojikiston Respublikasi Qurolli Kuchlarining havo harbiy xizmati boʻlimida 20 ta vertolyot mavjud. Kuchlar qidiruv-qutqaruv missiyalarida, shuningdek, harbiy reydlarda qatnashadi.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Harbiy havo kuchlari milliy armiya bilan bir xil yili tashkil etilgan. Havo mudofaasi kuchlari 1994-yilda tashkil etilgan. Harbiy islohotlar, umumiy maqsad va vazifalar natijasida Harbiy havo kuchlari va Havo mudofaasi kuchlari 2005-yilda birlashtirildi.
2007-yilda Tojikiston Havo va havo hujumidan mudofaa kuchlari tizimi oʻn oltita jangovar va qoʻllab-quvvatlovchi vertolyotlardan iborat boʻlgan. Bunga qadar mamlakatni himoya qilish uchun Rossiya Harbiy-havo kuchlariga tayangan. Tojikiston Mustaqil Davlatlar Hamdo‘stligi havo hujumidan mudofaa qo‘shma tizimi tarkibiga kiradi va Tojikiston havo hududi Rossiya tomonidan nazorat qilinadi. Hozirda Tojikistonda havo hujumidan mudofaa qobiliyati mavjud emas. Rossiya Tojikistonning yanada qobiliyatli havo kuchlariga ega boʻlish orzusiga qarshi va Moskva qiruvchi samolyotlar yetkazib berish yoki harbiy havo harakatini boshqarish tizimini modernizatsiya qilishga yordam berishdan bosh tortdi. Rossiya bahosiga koʻra, Hisor va Qozogʻistondagi oʻzining harbiy-havo kuchlari kontingenti Tojikistonda xavfsizlikni taʼminlash uchun yetarli. Tojikistonning kam sonli jangovar vertolyotlari qidiruv-qutqaruv va havoda yuk tashish vazifalarini bajaradi. Tojikiston jangovar vertolyotlari vaqti-vaqti bilan muxolif kuchlarga hujum qilish uchun foydalaniladi. Dushanbe xorijdan harbiy yordam oladi va statsionar qanotli jangovar samolyotlarni xarid qilish uchun mablagʻ yoʻq. Moskva 2006-yilda oltita Mi-8 va Mi-24 hujum vertolyotlarini yetkazib berish orqali Tojikistonning havo mudofaa qobiliyatini kuchaytirdi. Shuningdek, Rossiya toʻrtta L-39 oʻquv samolyotini taqdim etdi. Hindiston mudofaa vazirligi Tojikiston bilan Rossiya bilan birgalikda Ayniy havo bazasiga kirish huquqini beruvchi bazaviy shartnoma imzoladi. Ushbu uch tomonlama kelishuvga koʻra, uchish-qoʻnish yoʻlagi kengaytirildi, perimetri toʻsiqlari oʻrnatildi va samolyot angarlari qurildi. 1985-yildan beri bu aviabaza sobiq Sovet Ittifoqi tomonidan Afgʻoniston urushi paytida foydalanilgan va taʼmirdan soʻng 2010-yil sentyabr oyida rasman ochilgan. Hindiston taʼmirlash uchun 70 million dollar mablagʻ ajratdi va ishda yordam berish uchun mutaxassislarni yubordi. Dushanbedan 20 kilometr g‘arbda joylashgan aerodromda hozirda eng so‘nggi navigatsiya va mudofaa texnologiyalari o‘rnatilgan. Uning uchish-qo‘nish yo‘lagi ham 3200 metrga uzaytirildi. Shunda u yerga barcha turdagi samolyotlar qo‘na oladi[1][2].
Tuzilishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Mustaqil vertolyotlar eskadroni (Ayniy, Dushanbe, Boxtar va Xoʻjand aerodromlari)
- 536-zenit-raketa polki (Dushanbe)
- 45-radiotexnika bataloni (Dushanbe)
- 97-zenit-raketa brigadasi (Boxtar)
- 770-zenit-raketa polki (Isfara)
- 74-zenit-raketa polki (Xoʻjand)
- 69-zenit-raketa polki (Koʻlob)
- 42-zenit-raketa polki (Dushanbe)
Samolyot
[tahrir | manbasini tahrirlash]Joriy inventar
[tahrir | manbasini tahrirlash]
| Samolyot | Kelib chiqishi | Turi | Variant | Xizmatda | Izohlar | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Transport | ||||||
| Antonov An-26 | Sovet Ittifoqi | transport | 1 [3] | |||
| Tupolev Tu-134 | Sovet Ittifoqi | transport | 1 [4] | |||
| Vertolyotlar | ||||||
| Mil Mi-8 | Sovet Ittifoqi | transport | 14 [3] | |||
| Mil Mi-24 | Sovet Ittifoqi | hujum | 6 [3] | |||
| Trener samolyoti | ||||||
| Aero L-39 | Chexoslovakiya | murabbiy / yengil hujum | 4 [3] | |||
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Kucera. „Tajikistan's Ayni airbase opens – but who is using it?“. The Bug Pit – The military and security in Eurasia. The Open Society Institute (2010-yil 7-sentyabr). 2013-yil 5-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 12-sentyabr.
- ↑ John Pike. „Tajikistan- Air Force“. GlobalSecurity.org. Qaraldi: 2013-yil 22-sentyabr.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 „World Air Forces 2022“. Flightglobal (2022). Qaraldi: 2022-yil 9-fevral.
- ↑ The Military Balance 2021. Routledge, February 2021 — 206-bet.