Shoxona xlorion

Shoxona xlorion
Biologik klassifikatsiya
Olam:	Hayvonlar;
Tip:	Umurtqasizlar;
Sinf:	Hasharotlar;
Turkum:	Pardaqanotlilar;
Katta oila:	Arilar;
Oila:	Kavlovchi arilar;
Kenja oila:	Chloriontinae;
Urugʻ:	Chlorion;
Tur:	Shoxona xlorion;

Shoxona xlorion (lat. Chlorion regale) — Hasharotlar sinfi, pardaqanotlilar turkumi, arilar super oilasi, Chlorion urugʻiga mansub kavlovchi arilarining kam uchraydigan turi (Sphecidae). Oʻzbekiston Qizil kitobiga zaif, tabiatda kam uchrovchi tur sifatida kiritilgan^[1].

Tavsif

Janubiy Osiyo, Afgʻoniston, Eron, Pokiston, Hindiston va Markaziy Osiyo Tojikiston, Turkmaniston, Oʻzbekiston hududlarida uchraydi. Tekislik va past togʻlarning choʻl qumli-tuproqli va xaroba hududlarida yashaydi. Oʻzbekistonda Buxoro, Qashqadaryo, Surxondaryo va Jizzax viloyatlarida uchrashi qayd etilgan. Ular chirildoqlarni (Gryllidae) ovlaydilar. Arilar parvozi aprel oyidan iyul oyigacha kuzatiladi. Bu tur birinchi marta 1873—yilda ingliz entomologi Frederik Smit (1805-1879) tomonidan tasvirlangan. Arilarning soni kam. Yakka holda uchraydi^[2].

Yashash tarzi

Yiliga bir marotaba nasl beradi. Uchishi va tuxum qoʻyishi asosan choʻlda oʻsimliklar gullagan vaqtga toʻgʻri keladi. Hashorotlar turli oʻsimliklarning gullari ayniqsa yulgʻun gullari bilan koʻproq oziqlanadi. Urgʻochi hashorotlar chirildoqlarni ovlaydi va ularni falaj qilib oʻz uyasida. Keyinchalik hashorotlardan biriga tuxum qoʻyadi. Qurtlarini falajlangan hasharotlar (asosan, oʻsimlik shiralari) va oʻrgimchaklar bilan boqadi. Voyaga yetgan arilar gul nektari bilan oziqlanishi tufayli oʻsimliklarni changlatishda ishtirok etadi.

Koʻpayishini cheklovchi omillar

Xoʻjalik maqsadida choʻl hududlarini oʻzlashtirish, yerni shudgorlash, koʻp miqdorda chorva mollarini boqish hashorotlar sonining kamayib ketishiga sabab boʻlgan.

Muhofaza qilish choralari

Nurota qoʻriqxonasida muhofaza ostiga olingan. Yashash joylarini va sonini mukammal oʻrganish lozim.

Manbalar

↑ Красная книга Республики Узбекистан. — Т. II — Животные. Ташкент: Chinor ENK, 2009.
↑ Kazenas V. L. Royuщie osi (Hymenoptera, Sphecidae) Kazaxstana. (Podsem. Ampulicinae, Sphecinae). Vipusk 1. (Fauna Kaxaxstana. Tom 9. Perponchatokrilie). Almati, 1998. 377s.

Adabiyot

Красная книга Республики Узбекистан. — Т. II — Животные. Ташкент: Chinor ENK, 2009.
Pulavskiy V. V. Prionyx. S.183-184. V kn.:Opredelitel nasekomix evropeyskoy chasti SSSR, Sphecidae // L., Nauka, 1978. — T. 3, str. 120—192.

[КУ-1] Красная книга Республики Узбекистан. — Т. II — Животные. Ташкент: Chinor ENK, 2009.

[Казенас1998-2] Kazenas V. L. Royuщie osi (Hymenoptera, Sphecidae) Kazaxstana. (Podsem. Ampulicinae, Sphecinae). Vipusk 1. (Fauna Kaxaxstana. Tom 9. Perponchatokrilie). Almati, 1998. 377s.

[1]

[2]