Paratoid bezi
Parotid bezi koʻp hayvonlarda asosiy soʻlak bezi hisoblanadi. Odamlarda ikkita parotid bezlari ogʻizning ikkala tomonida va ikkala quloq oldida joylashgan. Ular tupurik bezlarining eng kattasi. Har bir parotid pastki jagʻ shoxiga oʻralgan boʻlib, chaynash va yutishni osonlashtirish va kraxmallarni hazm qilishni boshlash uchun parotid kanali orqali ogʻiz boʻshligʻiga seroz tupurik chiqaradi. Yana ikkita tupurik bezlari mavjud boʻlib, ular jagʻ osti (submandibular) va til osti bezlari. Baʼzida qoʻshimcha parotid bezlari asosiy parotid bezlari yaqinida joylashgan boʻladi[1][2].
Tuzilishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Parotid bezlar, asosan, seroz tupurik bezlari boʻlib, har bir quloq kanalining ostida va oldida joylashgan boʻlib, oʻz sirlarini parotis kanali orqali ogʻiz boʻshligʻiga drenajlaydi. Har bir bez mandibulyar ramus (shox) orqasida va temporal (peshona) suyakning mastoid jarayonining oldida yotadi. Bez har ikki tomondan, har bir quloq oldida, yonoq boʻylab va pastki jagʻning burchagi ostida sezilishi mumkin[3].
Har bir bezning old qismidan masseter mushaklariga yuzaki boʻlgan parotid kanali, uzoq chiqarish kanali chiqadi. Kanal buksinator mushakni teshib oʻtadi, soʻngra yonoqning ichki yuzasida ogʻizga ochiladi. Parotid papilla (soʻrgʻich) – bu yonoqning ichki yuzasida parotid kanalining ochilishini koʻrsatadigan toʻqimalarning kichik koʻtarilishi[4].
Gistologiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bezning oʻziga xos zich biriktiruvchi toʻqimali kapsulasi bor, lekin chuqur boʻyin fassiyasining investitsiya qatlami tomonidan soxta kapsula bilan taʼminlangan. Mandibulaning (pastki jagʻ) burchagi va mastoid jarayoni oʻrtasidagi xayoliy chiziqdagi fassiya bezni yopish uchun yuzaki va chuqur qatlamga boʻlinadi. Risorius – bu kapsula moddasi bilan koʻmilgan kichik mushak[5].
Bezning kalta, chiziqli kanallari va uzun, interkalatsiyalangan kanallari mavjud. Interkalatsiyalangan kanallar ham koʻp boʻlib, kubsimon epiteliya hujayralari bilan qoplangan va yoritgichi asininikidan kattaroqdir. Chiziqli kanallar ham koʻp boʻlib, oddiy ustunli epiteliydan iborat boʻlib, ichkariga kirgan bazal hujayra membranalari va mitoxondriyalarni ifodalovchi chiziqlar mavjud[6].
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ teachmeanatomy.info/head/organs/salivary-glands/parotid/
- ↑ https://radiopaedia.org/articles/parotid-gland
- ↑ https://www.kenhub.com/en/library/anatomy/the-parotid-gland
- ↑ mayoclinic.org/diseases-conditions/parotid-tumor/cdc-20388269
- ↑ https://www.sciencedirect.com/topics/neuroscience/parotid-gland
- ↑ https://ezra.com/blog/parotid