Kontent qismiga oʻtish

Jahon futboli Elo reytinglari

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Top 20 rankings as of 27 March 2024[1]
Rank Change Team Points
1  Argentina 2139
2 1  Fransiya 2085
3 Decrease 1  Braziliya 2028
4 1  Ispaniya 2019
5  Portugaliya 2013
6 1  Angliya 1999
7 5  Kolumbiya 1998
8 5  Urugvay 1989
9 Decrease 1  Belgiya 1986
10 Decrease 6  Niderlandiya 1968
11 Decrease 1  Italiya 1956
12 Decrease 1  Xorvatiya 1953
13 Decrease 4  Germaniya 1921
14 7  Ekvador 1873
15 8  Ukraina 1863
16 15  Avstriya 1857
17 1  Yaponiya 1851
18 2  Vengriya 1842
19 Decrease 2  Daniya 1822
20 9  Eron 1818
*Change from one year ago
Complete rankings at eloratings.net

World Football Elo Ratings — bu eloratings.net sayti tomonidan eʼlon qilingan erkaklar milliy futbol terma jamoalari uchun reyting tizimi. U Elo reyting tizimiga asoslanadi, lekin gʻalaba marjasi, oʻyinning ahamiyati va uy maydoni ustunligi kabi turli futbolga xos oʻzgaruvchilarni hisobga oladigan oʻzgartirishlarni oʻz ichiga olgan. Elo reyting tizimining boshqa ilovalari ham mumkin va futbol jamoalari uchun yagona yoki rasmiy Elo reytingi mavjud emas.

Elo reytingi ishlab chiqilganidan beri futbol oʻyinlari uchun eng yuqori bashorat qilish qobiliyatiga ega ekanligi aniqlandi. FIFAning rasmiy reytingi, ham FIFAning erkaklar uchun Jahon reytingi, ham FIFA ayollarning jahon reytingi Elo formulasining oʻzgartirilgan versiyasiga asoslanadi, erkaklar reytingi 2018-yil iyunidan beri oʻynagan oʻyinlar boʻyicha FIFAning oʻz tizimidan voz kechgan[2].

Tarix va umumiy koʻrinish

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Venger-amerikalik matematik Árpád Élő tomonidan ishlab chiqilgan Elo tizimi, dastlab xalqaro shaxmat federatsiyasi FIDE tomonidan shaxmatchilarni baholash uchun va Yevropa Go federatsiyasi tomonidan Go oʻyinchilariga baho berish uchun foydalaniladi. 1997-yilda Bob Runyan Elo reyting tizimini xalqaro futbolga moslashtirib, natijalarini internetga joylashtirgan[3]. U ayni paytda Kirill Bulygin tomonidan boshqariladigan World Football Elo Ratings veb-saytining birinchi saqlovchisi edi. Elo reyting tizimining boshqa ilovalari ham mumkin[4].

Elo tizimi futbol uchun uy jamoasi afzalligi uchun oʻzgartirish va oʻyin natijalarida gol farq uchun oʻzgarish orqali moslashtirilgan.

Reytinglar natijalari mavjud boʻlgan barcha rasmiy xalqaro oʻyinlarni hisobga oladi. Taxminan 30 ta oʻyindan soʻng, reytinglar raqiblarga nisbatan jamoaning haqiqiy kuchiga toʻgʻri keladi[5]. 30 dan kam oʻyin oʻtkazgan jamoalarning reytinglari vaqtinchalik hisoblanadi.

Boshqa tizimlar bilan taqqoslash

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sakkizta usulni 2009-yilda qiyosiy oʻrganish shuni koʻrsatadiki, quyida tavsiflangan Elo reyting tizimini joriy qilish futbol oʻyinlari uchun eng yuqori bashorat qilish qobiliyatiga ega, erkaklar FIFA reytingi usuli (2006-2018 tizimi) esa yomon natija koʻrsatdi.

FIFA Jahon reytingi FIFAning rasmiy reytingi hisoblanadi va milliy jamoalar reyting tizimi tomonidan ishlatiladi. FIFA ayollar Jahon reytinglari tizimi 2003-yildan beri Elo formulasining oʻzgartirilgan versiyasidan foydalanadi. 2018-yil iyun oyida FIFA reytingi hozirgi FIFA reyting ballaridan boshlab Elo-ga asoslangan reytingga oʻtdi[6]. Jahon futboli Elo reytingi va FIFAning yangi erkaklar reyting tizimi oʻrtasidagi asosiy farq shundaki, ikkinchisi gol farqi deb hisoblamaydi va penaltilar seriyasida durang oʻniga gʻalaba/magʻlubiyat sifatida hisoblaydi (ikkala usul ham qoʻshimcha vaqtdagi gʻalabani oddiy vaqtdagi gʻalabadan ajratib turmaydi)[7].

Hisoblash tamoyillari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Reytinglar quyidagi formulaga asoslanadi:

qayerda

Qaerda;

= Jamoaning yangi reytingi
= Eski jamoa reytingi
= Oʻyin turniri boʻyicha vazn indeksi
= Maqsadlar farqi indeksidan olingan raqam
= Uchrashuv natijasi
= Kutilgan natija
= Ballar oʻzgarishi

Jamoa reytingini yangilashdan oldin „Ballarni oʻzgartirish“ eng yaqin butun songa yaxlitlanadi.

Uchrashuv holati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻyin holati ogʻirlik konstantasidan foydalanish orqali kiritiladi. Doimiy oʻyinning ahamiyatini aks ettiradi, bu esa oʻz navbatida oʻyin qaysi turnirda ekanligiga qarab belgilanadi; Har bir yirik turnir uchun vazn konstantasi:

Turnir yoki oʻyin turi K
Jahon kubogi, Olimpiya oʻyinlari (1908-1980) 60
Qitʼa chempionati va qitʼalararo turnirlar 50
Jahon chempionati va qitʼa saralash oʻyinlari va yirik turnirlar 40
Boshqa barcha turnirlar 30
Oʻrtoqlik oʻyinlari 20

Elo reytingining FIFA reytingiga moslashuvida 8 ta vazn mavjud boʻlib, jahon chempionatining pley-off bosqichi baʼzi oʻrtoqlik oʻyinlariga qaraganda 12 barobar koʻp ochko beradi[7].

Maqsadlar soni

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gollar soni gollar farqi indeksidan foydalangan holda hisobga olinadi.

Agar oʻyin durang boʻlsa yoki bitta gol farqi bilan gʻalaba qozonsa

Agar oʻyin ikkita gol farqi bilan gʻalaba qozonsa

Agar oʻyinda uchta yoki undan koʻp gol urilgan boʻlsa:

  • Bu yerda N — gol farqi ( N ≥ 3)

Misollar jadvali:

Maqsad farqi 0 +1 +2 +3 +4 +5 +6 +7 +8 +9 +10
G 1 1 1.5 1.75 1.875 2 2.125 2.25 2.375 2.5 2.625

Uchrashuv natijasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

W — oʻyin natijasi (gʻalaba uchun 1, durang uchun 0,5 va magʻlubiyat uchun 0). Bu oʻyin qoʻshimcha vaqtda yutilgan yoki magʻlub boʻlganida ham amal qiladi. Agar oʻyin penaltilar boʻyicha hal qilinsa, oʻyin natijasi durang hisoblanadi (W = 0,5).

Uchrashuvdan kutilgan natija

[tahrir | manbasini tahrirlash]

V e — quyidagi formuladan kutilgan natija (0,5 deb hisoblangan durang bilan gʻalaba qozonish davomiyligi):

bu yerda dr reyting farqiga teng (uy jamoasi uchun 100 ball qoʻshing). Shunday qilib, 0 dr 0,5 ni beradi, 120 yuqori darajadagi jamoaga 0,666 ni va pastki qismga 0,334 ni beradi va 800 yuqori darajadagi jamoaga 0,99 ni va pastki qismga 0,01 ni beradi.

Elo reytingining FIFA moslashuvi uy jamoasining ustunligini oʻz ichiga olmaydi va formulada kattaroq boʻlinuvchiga ega (600 va 400), bu ochkolarni ikki jamoaning reyting farqiga nisbatan kamaytiradi[7].

Tushuntirish uchun misollar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Neytral hududda uch jamoa oʻrtasidagi oʻrtoqlik turniri misoli FIFA Jahon reytingi sahifasida boʻlgani kabi ishlatiladi. Oldindan A jamoasi 630 ball, B jamoasi 500 ball, C jamoasi 480 ball toʻplagan edi. Birinchi jadvalda eng kuchli A jamoasi va biroz kuchsizroq B jamoasi oʻrtasidagi oʻyinning uchta mumkin boʻlgan natijasiga asoslangan ochkolar taqsimoti koʻrsatilgan:

A jamoasi B jamoasi A jamoasi B jamoasi A jamoasi B jamoasi
Xol 3-1 1-3 2-2
20 20 20 20 20 20
1.5 1.5 1.5 1.5 1 1
1 0 0 1 0,5 0,5
0,679 0,321 0,679 0,321 0,679 0,321
Jami § +9,63 −9,63 −20.37 +20,37 −3,58 +3,58

Ikki jamoa oʻrtasidagi kuch farqi kamroq boʻlsa, ochkolar taqsimotidagi farq ham shunday boʻladi. Keyingi jadvalda yuqoridagi kabi bir xil natijalarga koʻra ochkolar qanday taqsimlanishi koʻrsatilgan, ammo ikkita teng darajali B va C jamoalari ishtirok etadi:

B jamoasi C jamoasi B jamoasi C jamoasi B jamoasi C jamoasi
Xol 3-1 1-3 2-2
20 20 20 20 20 20
1.5 1.5 1.5 1.5 1 1
1 0 0 1 0,5 0,5
0,529 0,471 0,529 0,471 0,529 0,471
Jami § +14,13 −14.13 −15.87 +15,87 −0,58 +0,58
  • Statistik assotsiatsiya futbol bashorati
  1. Elo rankings change compared to one year ago. „World Football Elo Ratings“. eloratings.net (2024-yil 27-mart). Qaraldi: 2024-yil 27-mart.
  2. „2026 FIFA World Cup: FIFA Council designates bids for final voting by the FIFA Congress“. fifa.com. FIFA (2018-yil 10-iyun). 2018-yil 12-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 2-iyul.
  3. Lyons. „What are the World Football Elo Ratings?“. The Conversation. Qaraldi: 2018-yil 16-iyul.
  4. J. Lasek, Z. Szlávik and S. Bhulai (2013), The predictive power of ranking systems in association football, Webarxiv andozasida xato: |url= qiymatini tekshiring. Boʻsh., Int.
  5. „The World Football Elo Rating System“. Eloratings.net. Qaraldi: 2012-yil 26-fevral.
  6. FIFA Council, 2026 FIFA World Cup: FIFA Council designates bids for final voting by the FIFA Congress, 10 June 2018
  7. 7,0 7,1 7,2 FIFA council, Revision of the FIFA / Coca-Cola World Ranking