Fotima bintu Abdulmalik
| Fotima bintu Abdulmalik | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Zavjatul Xalifa | |||||
| Umaviylar xalifasi xotini | |||||
| Tenure | 717 – 720-yil fevral | ||||
| Turmush oʻrtogʻi | Umar ibn Abdulaziz | ||||
| Bolalari | Abdulloh ibn Umar | ||||
| |||||
| Sulola | Umaviylar | ||||
| Otasi | Abdulmalik | ||||
| Onasi | Ummu al-Mugʻira bintu al-Mugʻira | ||||
| Dini | Islom | ||||
Fotima bintu Abdulmalik ibn Marvon (arabcha: فَاطِمَة بِنْت عَبْد الْمَلِك ٱبْن مَرْوَان) – Umaviylar malikasi, xalifa Abdulmalik ibn Marvonning qizi va xalifa Umar ibn Abdulazizning ayoli (h. 717–720).
Hayot
[tahrir | manbasini tahrirlash]Fotima Abdulmalik ibn Marvonning Banu Maxzumdan boʻlgan ikkinchi xotini, Ummu al-Mugʻiyra bintu al-Mugʻiyra ibn Xolidning qizi edi. U Qurayshning islomdan oldingi rahbari Hishom ibn al-Mugʻiyraning evarasi edi. Bu nikohdan Abdulmalikning Fotima ismli qizi tugʻilgan boʻlib, u keyinchalik Umar II ga turmushga chiqqan[1].
Umarning otasi Abdulaziz vafot etgach, uning otasi Abdulaziz Umarni Damashqqa chaqirtirib, uni oʻz qizi Fotimaga uylantirgan[2].
Fotimaning otasi uning turmushga chiqishidan koʻp oʻtmay vafot etib, taxtga uning oʻgʻli al-Valid I oʻtirgan. Fotimaning eri akasi hukmronligi davrida muhim saroy amaldori va bir muddat Madina noibi boʻlgan.
Akasi al-Valid vafotidan soʻng taxtga boshqa Sulaymon kelgan. Sulaymon davrida Fotimaning eri uning maslahatchisi, ishonchli vakili va saroy amaldori boʻlgan. Akasi oʻlim toʻshagida yotganida oʻz oʻrniga Fotimaning eri Umarni voris etib tayinlagan.
Eri xalifa boʻlganda, Fotima uni qoʻllab-quvvatladi. Erining buyrugʻiga koʻra oʻz boyligidan voz kechdi. Eri 717-yildan 720-yilgacha xalifalikni boshqardi.
Umar Damashqdan Halabga yoki ehtimol oʻzining Xunasira mulkiga qaytayotganida xastalikka chalinib qoldi. U 720-yil 5-fevraldan 10-fevralgacha boʻlgan vaqt oraligʻida[2], 37 yoshida[3], Maʼarrat an-Nu’mon[2] yaqinidagi Dayr Sim’an (Dayr an-Naqira nomi bilan ham ataluvchi) qishlogʻida vafot etdi. Uning oʻrniga Umarning amakivachchasi boʻlmish oʻgay ukasi Yazid II taxtga oʻtirdi.
Fotima otasi vafotidan taxminan 720-yil oʻtib vafot etgan.
Fotima ham ota, ham ona tomonidan Umaviylar hukmron xonadoniga qarindosh edi. Bir nechta Umaviy xalifalari bilan zamondosh va qarindosh boʻlgan. Farzandlari ham bor edi.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- The History of al-Ṭabarī, Volume XXIII: The Zenith of the Marwānid House: The Last Years of ʿAbd al-Malik and the Caliphate of al-Walīd, A.D. 700–715/A.H. 81–95, SUNY Series in Near Eastern Studies.. Albany, New York: State University of New York Press, 1990. ISBN 978-0-88706-721-1.
- Hinds, M.. {{{title}}}, 1990 — 137–140-bet.
- Cobb, P. M.. ʿUmar (II) b. ʿAbd al-ʿAzīz, 2000 — 821–822-bet. DOI:10.1163/1573-3912_islam_COM_1282.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Hinds 1990.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Cobb 2000.
- ↑ Wellhausen 1927.