Kontent qismiga oʻtish

Chizma xonasi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Ser Uilyam Burrellning rekonstruksiya qilingan mehmonxonasi; Glazgodagi Burrell kolleksiyasining bir qismi, Shotlandiya

Mehmonxona — bu tashrif buyuruvchilarning koʻngil ochishi mumkin boʻlgan uydagi xonada hamda yashash xonasining muqobil nomi boʻldi. Bu nom XVI asrda XVII asr davomida qoʻllangan hamda 1642-yilda birinchi yozma koʻrinishida boʻlgan "boʻshatish xonasi" hamda "chiqarish xonasi" atamalaridan kelib chiqqan[1] XVI asrdan XXIII asr boshlariga oid katta ingliz uyida mehmon xonasi uy egasi, uning rafiqasi yoki uydagi asosiy xonadonlardan birini egallab turgan hurmatli mehmon koʻproq shaxsiy hayot uchun „chiqib ketishi“ mumkin boʻlgan xona edi. U koʻpincha katta xonadan tashqarida edi (yoki buyuk palataning avlodi, davlat xonasi) hamda odatda rasmiy yoki „davlat“ yotoqxonasiga olib borardi[2].

Zamonaviy uylarda u 2 chi yoki keyingi qabul qilish xonasi uchun qulay nom sifatida ishlatilishi mumkin, ammo bu nom bilan hech qanday alohida funktsiyaga bogʻliq emas.

Tarix va rivojlanish

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Blekxitdagi oʻrta sinf mehmonxonasi, London, 1841-yilda, Jeyms Golland tomonidan chizilgan

XVIII asrda Londonda, fransuzlar levees deb atagan qirollikda ertalabki ziyofatlar „chizma xonalari“ deb atalgan, bu xonada dastlab sudning imtiyozli aʼzolari qirolning yotoqxonasi tashqarisidagi mehmon xonasida yigʻilishadi hamda u oʻzining birinchi rasmiy marosimini oʻtkazadi. kunning ommaviy koʻrinishi.

Amerika fuqarolar urushi paytida, Virjiniya shtatining Richmond shahridagi Konfederatsiyaning Oq uyidagi, mehmon xonasi CSA prezidenti Jefferson Devis oʻz mehmonlarini kutib olgan salomdan tashqarida edi. Ushbu salomlashish keyin yakunida erkaklar siyosat haqida bahtmunozara qilish uchun salonda qolishdi, ayollar esa oʻz suhbatlari uchun mehmon xonaga oʻtishar edi. Bu Janubiy Amerika Qoʻshma Shtatlarining boy doiralarida keng tarqalgan odat edi.

1865-yilda Angliyada arxitektura qoʻllanmasida „chizish xonasi“ quyidagicha taʼriflangan[3]: Bu Xonimlar kvartirasi, aslida Xonimlar qabul qilish xonasining zamonaviy shakli, aks holda Salon yoki oʻrta asr rejasining takomillashtirilgan palatasi. Agar ertalabki xona taʼminlanmagan boʻlsa, bu oilaning yagona yashash xonasidir. Har qanday holatda ham, xonimlar kun davomida qoʻngʻiroqlarni qabul qilishadi va oila va ularning mehmonlari kechki ovqatdan oldin yigʻilishadi. Kechki ovqatdan keyin xonimlar unga chekinadilar va kechqurun janoblar bilan birga boʻlishadi. Bu, shuningdek, kechki ziyofatlar uchun qabulxona. Mehmonxonaning maqsadi boʻyicha faqat bitta turdagi: gersoginya bilan mahalladagi eng oddiy muloyim ayolniki oʻrtasida kattaligi va boyligidan tashqari unchalik farq yoʻq. Oʻlchamiga koʻra, kichkina mehmonxonaning kengligi taxminan 16 ta fut, uzunligi 18 ta dan 20 ta futgacha boʻladi: 18 ta dan 24 ta futgacha yaxshi oʻlcham: 20 ta dan 30 ta dan 26 ta ga 40 ta gacha boʻlgan oʻlcham juda yuqori darajadagi kvartira uchun etarli.

Hind mehmonxonasi

XX asrning oʻrtalariga qadar, kechki ovqatdan soʻng, kechki ovqat ziyofatining xonimlari janoblarni stolda qoldirib, dasturxonni olib tashlagan holda mehmon xonasiga ketishdi. Koʻpincha konyak yoki port hamda baʼzan sigaralar bilan birga boʻlgan suhbatdan soʻng, janoblar mehmonxonadagi xonimlarga qoʻshilishdi.

Mehmonxona atamasi avvalgidek keng qoʻllanilmaydi hamda Britaniyada faqat boshqa qabul xonalariga ega boʻlganlar tomonidan qoʻllanadi, masalan, ertalabki xona, desa XIX asrda yashash xonasi, koʻpincha sharq bilan — kunduzgi qoʻngʻiroqlar uchun mos boʻlgan yuzga qaragan ekspozitsiya yoki oʻrta sinf zalida dam olish uchun XIX asr oxiridagi belgi. Demak, mehmon xonasi uydagi eng aqlli xona boʻlib, odatda oilaning kattalari oʻyin-kulgi paytida foydalanadilar. Bu atama Hindiston hamda Pokistonda, ehtimol, mustamlaka davridan boshlab, koʻplab xonalar mavjud boʻlgan shaharlarning katta shahar uylarida keng qoʻllanadi.

Mehmonxona atamasi dastlab oʻrta sinflarning oddiyroq qabulxonalarini belgilagan, ammo Buyuk Britaniyada uy egalari va boylarning kattaroq uylari bilan tanishishga intilishlari sababli foydalanish oʻzgargan. Salon Shimoliy Amerikada XX asr boshlariga qadar keng tarqalgan foydalanish boʻlib qoldi. Fransuz tilida avval davlat xonasini bildirgan salon soʻzi XIX asrning boshlarida oldingi X yilliklarda mashhur boʻlgan salonning ijtimoiy yigʻilishlarini aks ettiruvchi mehmon xonasi uchun ishlatila boshlandi.

Temir yoʻldan foydalanish

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mehmonxona atamasi tarixan yoʻlovchi poyezdining ayrim turar joylariga nisbatan ham qoʻllangan boʻlib, uxlab yotgan vagonda yoki shaxsiy temir yoʻl vagonida mavjud boʻlgan eng keng va qimmat xususiy turar joylarni bildiradi. Masalan, 1874-yilda Pullman tomonidan ishlab chiqarilgan va AQShdan olib kelingan Midlend temir yoʻlining „Chizish xonasi vagoni“[4].

Shimoliy Amerikada bu 3 ta yoki undan ortiq kishi yotadigan, xonalarda ular uchun shaxsiy yuvinish xonasi boʻlgan xonani beriladi[5]. Garchi Amtrak oʻzining yotoq xonalari bilan qurilgan vagonlarini nafaqaga chiqargan boʻlsa-da, ular hali ham Via Rail Canada tomonidan qoʻllanadi. Anʼanaviy nomenklatura arxaik deb hisoblanadi, shuning uchun ular „3 kishilik yotoq xonalari“ sifatida sotiladi.

Mehmonxona oʻyinlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mehmonxona turgan hodimlar mehmonlarni koʻngil ochish uchun turli dam olish joylari mavjut ulardan, oʻz nomini mehmonxona spektakllariga, teatr spektakllari hamda kinofilmlar janriga berdi. Dramaning dastlabki shakllaridan boshlab, mehmonxona oʻyinlari komediya bilan bir qatorda dramatik monolog shakllarini ham oʻz ichiga olgan holda rivojlandi. Oʻyin formatining oʻzi ham anʼanaviy mehmonxona spektaklidan chiqib, asosiy koʻcha teatri hamda kinosiga aylandi. Mehmonxonaning oʻzi eʼtibordan chetda qolgan boʻlsa-da, oʻyin formati oʻyin-kulgi manbasini taʼminlashda davom etdi.

Mehmonxona komediyasida odatda badavlat, boʻsh, xushmuomala, yuqori sinf qahramonlari oʻrtasida aql hamda ogʻzaki hazil turishlari mavjud. Mehmonxona komediyasini baʼzan „odob komediyasi“ deb ham atashadi. Oskar Uayldning 1895-yilda yozilgan „Jiddiy bo‘lishning ahamiyati“ hamda Noel Qo‘rqoqning bir qancha pyesalari bu janrga xos asarlardir. Jorj Bernard Shouning 1919-yilda suratga olingan "Heartbreak House" asari janrga ijtimoiy tanqidning past oqimini qo‘shadi. Keri Grant bir qator suratga olingan mehmonxona komediyalarida suratga tushgan. Ernst Lubitsch, ayniqsa, mehmonxona komediyalari tomonidan rejissyori sifatida tanilgan.