Botulinum toksini
Botulin toksini yoki botulin neyrotoksini ( BoNT ) Clostridium botulinum bakteriyasi va uning tegishli turlar tomonidan ishlab chiqarilgan neyrotoksik oqsildir. Nerv-mushak sinapsida akson uchlaridan neyrotransmiter atsetilxolinning chiqishini oldini oladi va shu bilan bo'shashgan falajlikka olib keladi. Toksin botulizm kasalligini keltirib chiqaradi. Ushbu toksin tibbiy va kosmetik maqsadlarda tijorat maqsadlarida ham qoʻllanadi.
Botulin toksinining yettita asosiy turi bo'lib A dan G gacha (A, B, C1, C2, D, E, F va G) deb nomlanadi. A va B turlari odamlarda kasallik keltirib chiqarishi mumkin, ular tijorat va tibbiy maqsadlarda ham qoʻllanadi. C-G turlari kamroq tarqalgan; E va F turlari odamlarda kasallikka olib kelishi mumkin, boshqa turlari esa boshqa hayvonlarda kasallikka olib kelishi mumkin.
Botulin toksinlari ma'lum bo'lgan eng kuchli toksinlar qatoriga kiradi. [1] Intoksikatsiya tabiiy ravishda ichak infektsiyasi natijasida yoki hosil bo'lgan toksinni oziq-ovqat bilan yutish natijasida yuzaga kelishi mumkin. A tipidagi toksinning taxminiy odam o'ldiradigan dozasi 1,3-2,1 ni tashkil qiladi ng / kg tomir ichiga yoki mushak ichiga, 10-13 Nafas olishda ng/kg yoki 1000 og'iz orqali qabul qilinganda ng/kg.
Botulin toksini bir qator terapevtik ko'rsatkichlarni davolash uchun ishlatiladi, ularning aksariyati tasdiqlangan dori turlariga kirmaydi.
Migren kasalligida
[tahrir | manbasini tahrirlash]2010 yilda FDA surunkali migren bosh og'rig'ivkassaligini profilaktik davolash uchun mushak ichiga botulin toksining in'ektsiyasidan foydalanishni tasdiqladi. [2]
Kosmetikada foydalanish
[tahrir | manbasini tahrirlash].jpg)
Kosmetik qo'llashda botulin toksini nisbatan xavfsiz va samarali hisoblanadi. U yuzning ajinlarini, ayniqsa yuzning eng yuqori uchdan bir qismidagi ajinlarni davolashda ishlatilininadi. Botulin toksini inyeksiyalarining glabellar chiziqlari (ko'zlar orasidagi "11-chiziqlar") ta'siri odatda ikki oydan to'rt oygacha davom etadi va ba'zi hollarda mahsulotga bog'liq bo'lib, ba'zi bemorlarda 6 oygacha yoki undan ko'proq vaqt davom etadi. [3] Yuzdagi ajinlar ostidagi mushaklarga botulin toksinini yuborish bu mushaklarning bo'shashishiga olib keladi, natijada terining silliqlashiga olib keladi. [3] Ajinlarning tekislanishi odatda inyeksiyadan 3-5 kun o'tgach ko'rinadi, maksimal ta'sir odatda inyeksiyadan bir hafta o'tgach kuzatiladi. [3] Yumshoq ko'rinishni saqlab qolish uchun mushaklarni qayta-qayta davolash mumkin. [3]
Tasir mexanizmi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Botulin toksini nerv impulslari hosil bo'lishi uchun zarur bo'lgan asosiy oqsillarni parchalash orqali o'z ta'sirini ko'rsatadi. Birinchidan, toksin atsetilxolin neyrotransmitterini ishlatadigan neyronlarning presinaptik yuzasiga maxsus bog'lanadi. [5] Nerv terminali bilan bog'langandan so'ng, neyron toksinni retseptor vositachiligidagi endositoz orqali vesikula holatiga o'tadi . Vesikula hujayra ichiga kirib borgan sari, u kislotalanadi va toksinning bir qismini faollashtiradi va uning ta'siri butun hujayra sitoplazmasi bo'ylab tarqaladi. Botulin neyrotoksinlari bir vaqtning o'zida retseptorlarning turli sinflarini taniydi ( gangliozidlar, sinaptotagmin va SV2 ). [6] Sitoplazma ichiga kirgandan so'ng, toksin SNARE oqsillarini parchalaydi, bu esa atsetilxolin pufakchalari hujayra ichidagi hujayra membranasiga bog'lana olmasligini taminlaydi, bu esa hujayradan neyrotransmitter pufakchalarini chiqarishga to'sqinlik qiladi. Bu nerv impulslarini to'xtatib falajlikka olib keladi. [7][6]
Havolalar
- ↑ "Crystal structure of the catalytic domain of the Weissella oryzae botulinum-like toxin". FEBS Letters 593 (12): 1403–1410. June 2019. doi:10.1002/1873-3468.13446. PMID 31111466.
- ↑ „FDA Approves Botox to Treat Chronic Migraines“. WebMD. 2017-yil 5-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 12-may.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 "Botulinum toxin injection for facial wrinkles". American Family Physician 90 (3): 168–175. August 2014. PMID 25077722.
- ↑ "Botulinum neurotoxin detection and differentiation by mass spectrometry". Emerging Infectious Diseases 11 (10): 1578–1583. October 2005. doi:10.3201/eid1110.041279. PMID 16318699. PMC 3366733. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3366733.
- ↑ Nigam, P. K. (2010). "BOTULINUM TOXIN". Indian Journal of Dermatology 55 (1): 8–14. doi:10.4103/0019-5154.60343. PMID 20418969. PMC 2856357. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=2856357.
- ↑ 6,0 6,1 "Botulinum and Tetanus Neurotoxins". Annual Review of Biochemistry 88 (1): 811–837. June 2019. doi:10.1146/annurev-biochem-013118-111654. PMID 30388027. PMC 7539302. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=7539302.
- ↑ "Botulinal neurotoxins: revival of an old killer". Current Opinion in Pharmacology 5 (3): 274–279. June 2005. doi:10.1016/j.coph.2004.12.006. PMID 15907915.