BMT Vasiylik kengashi
 | |
 | |
| Turi | Asosiy organ |
|---|---|
| Ishga tushgan sanasi | 1945-yil |
| Tugatilgan | 1994-yil 1-noyabr |
| Tugatilish sababi | Vasiylik hududlar mustaqil bo‘lganligi |
| Prezidenti | Natali Brodxyorst Estival |
| Vitse-prezident | Jeyms Kariuki |
| Vebsayti | un.org/en/about-us/trusteeship-council |
| Til(lar)i | Inglizcha va fransuzcha |
BMT Vasiylik kengashi — Birlashgan Millatlar Tashkilotining asosiy organlaridan biri bo‘lib, Xalqaro vasiylik tizimi ostida ishonchli hududlarni boshqarishni nazorat qilish uchun tashkil etilgan.
Vasiylik kengashi o‘z ishini 1994-yil 1-noyabrda, barcha 11 ta vasiylik hududi mustaqillikka erishgandan so‘ng to‘xtatdi, ularning oxirgisi Palau 1994-yil 1-oktyabrda mustaqil bo‘ldi.
Shundan so‘ng Kofi Annan BMTning ushbu organini atrof-muhitni kollektiv vasiylik uchun forumga aylantirishni taklif qildi.
Vasiylik kengashi yettita aʼzo davlat tomonidan boshqariladigan 11 ishonchli hudud ustidan xalqaro nazoratni taʼminlash va ularning hukumatlari ushbu hududlarni oʻzini-oʻzi boshqarish yoki mustaqillikka tayyorlash uchun zarur saʼy-harakatlarni amalga oshirishini taʼminlash maqsadida tashkil etilgan. 1994-yilga kelib, barcha ishonchli hududlar mustaqil davlatlar sifatida yoki qo‘shni mustaqil davlatlarga qo‘shilish orqali o‘zini o‘zi boshqarish yoki mustaqillikka erishdi. O‘z-o‘zini boshqarishga oxirgi bo‘lib AQSh tomonidan boshqariladigan va BMTning 185-aʼzo davlatiga aylangan Tinch okeani orollarining ishonchli hududi (Palau) bo‘ldi.
Vasiylik kengashining ishi yakunlanganidan beri u Xavfsizlik Kengashining besh doimiy aʼzosidan iborat. Uning tartib qoidalariga faqat sharoitlar taqozo etgandagina uchrashish imkoniyatini beruvchi o‘zgartirishlar kiritildi.
Maqomi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Vasiylik kengashi o‘z faoliyatini 1994-yil 1-noyabrda Birlashgan Millatlar Tashkilotining ishonchli hududi Palau 1994-yil 1-oktyabrda mustaqillikka erishgandan so‘ng to‘xtatdi. 1994-yil 25-mayda qabul qilingan qaror bilan Kengash oʻzining tartib qoidalariga yillik yigʻilishlarni oʻtkazish majburiyatini olib tashlash uchun oʻzgartirish kiritdi va zaruratga qarab, oʻz qarori yoki oʻz Prezidentining qarori bilan yigʻilishga kelishib olindi yoki uning aʼzolarining ko‘pchiligi yoki Bosh Assambleya va Xavfsizlik Kengashining iltimosiga binoan.
Maʼlumotnoma
[tahrir | manbasini tahrirlash]Xalqaro vasiylik tizimini oʼrnatishda Birlashgan Millatlar Tashkilotining nizomi asosiy organlaridan biri sifatida Vasiylik kengashini tashkil etdi, unga vasiylik tizimidagi vasiylik hududlarini boshqarishni nazorat qilish vazifasi yuklangan. Tizimning asosiy maqsadlari vasiylikdagi hududlar aholisining ahvolini yaxshilash va ularning o‘zini o‘zi boshqarish yoki mustaqillikka erishish yo‘lida izchil rivojlanishiga ko‘maklashish edi. Vasiylik kengashi Xavfsizlik Kengashining besh doimiy a'zosi - Xitoy, Rossiya Federatsiyasi, Buyuk Britaniya, AQSh va Fransiyadan iborat. Vasiylik tizimining maqsadlariga barcha ishonchli hududlar alohida davlatlar sifatida yoki qo‘shni mustaqil davlatlar bilan birlashish orqali o‘zini o‘zi boshqarish yoki mustaqillikka erishganida maqsadga erishildi.
Vazifalari va vakolatlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Nizomga muvofiq, Vasiylik Kengashi boshqaruvchi organning vasiylik hududi xalqlarining siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy taraqqiyoti hamda ta’lim sohasidagi taraqqiyot to‘g‘risidagi hisobotlarini ko‘rib chiqish va muhokama qilish huquqiga ega va boshqaruv organi bilan kelishilgan holda, ishonchli hududlardan kelgan arizalarni ko‘rib chiqish va ishonchli hududlarga davriy va boshqa maxsus tashriflarni tashkil etish.
Ishonchli hududlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Vasiylik tizimiga 11 ta hudud kiritilgan:
| № | Ishonchli hududlar | |||
| Fransiya boshqaruvi ostida | ||||
| 1 | Kamerun hududining bir qismi va Togo hududining bir qismi | |||
| Buyuk Britaniya boshqaruvi ostida | ||||
| 2 | Kamerun hududining bir qismi va Togo hududining bir qismi | |||
| 3 | Tanganika | |||
| Belgiya boshqaruvi ostida | ||||
| 4 | Ruanda-Urundi | |||
| Italiya boshqaruvi ostida | ||||
| 5 | Somali | |||
| Avstraliya boshqaruvi ostida | ||||
| 6 | Yangi Gvineya | |||
| AQSh boshqaruvi ostida | ||||
| 7 | G'arbiy Samoa | |||
| Mikroneziya: | ||||
| 8 | Karolina orollari | |||
| 9 | Mariana orollari | |||
| 10 | Marshall orollari | |||
| Avstraliya, Buyuk Britaniya va Yangi Zelandiya boshqaruvi ostida | ||||
| 11 | Nauru | |||
Galereya
[tahrir | manbasini tahrirlash]
