Arvid Bening
| Arvid Bening | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
19-fevral 1890-yil Galka, Saratov, Rossiya imperiyasi |
| Vafoti |
6-avgust 1943-yil Toshkent, SSSR |
| Fuqaroligi |
 SSSR  Rossiya imperiyasi |
| Ilmiy darajasi | fan doktori |
| Ilmiy unvoni | professor |
Arvid Liborevich Bening (19-fevral 1890-yil (boshqa manbalar boʻyicha – 1890-yil 7-dekabr), Ust-Kulalinka, Saratov viloyati – 1943-yil 6-avgust, Toshkent) – rus va sovet olimi, gidrobiolog, ixtiolog, zoolog. Leypsig universiteti falsafa fanlari doktori, professor.
Biografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Arvid Liborevich 19-fevral 1890-yilda Germaniyaning Ust-Kulalinka koloniyasida tavallud topgan (hozirgi Volgograd viloyati, Kamishinskiy tumani, Galka qishlogʻi). Otasi Liborius Eduard Xerbord Bening (1862-yil 3-dekabr, Sarata koloniyasi, Bessarabiya – 1933-yil 26-mart, Saratov) – Kulalinskiy cherkovining yevangelist-lyuteran pastori boʻlgan. 1920–1922-yillarda Volga boʻyidagi ocharchilik paytida Liborius ochlarga yordam berish ishlarini tashkil etishda ishtirok etgan va Shvetsiya Qizil Xoch va Milliy Lyuteran Kengashi ishining muvofiqlashtiruvchisi boʻlgan. U oziq-ovqat etkazib berish bilan shugʻullangan[1].
Arvid avvaliga uyda taʼlim olgan, keyin 1901-yilda Saratov erkaklar gimnaziyasining ikkinchi sinfiga oʻqishga kirgan va uni 1908-yilda tugatdi. Bolaligidan tabiat tarixiga qiziqqan va maktabning oxiriga kelib, Quyi Volga mintaqasida tutilgan hasharotlarning, asosan kapalaklarning katta toʻplamini yigʻgan. Toʻplam, entomolog V. V. Sovinskiyning fikricha, maʼlum bir ilmiy ahamiyatga ega edi. Shuningdek, Bening 1908-yilda dastlab Volga boʻylab Nijniy Novgorodga, soʻngra Samaradan Toshkentga va u yerdan Samarqand-Andijon temir yoʻli boʻylab Kaspiy dengizigacha sayohat qilgan[2].
Bening 1908-yil kuzida Leypsig universitetining falsafa fakultetining tabiiy tarix boʻlimiga oʻqishga kirgan. U zoologiya professorlari K. Kun va R. Volterek, botanika professorlari V. Pfeffer va geologiya professori Credver bilan birga tahsil olgan. Oʻqish davrida ikki marta ilmiy ekspeditsiyalarda qatnashgan. 1910-yilda Avstriyadagi Lunser-Z koʻlidagi gidrobiologik stansiyada bir oy boʻlgan. Oʻsha yilning yozida, taʼtilda Saratovga kelgan va u yerda 1900-yilda ochilgan Volga biologik stansiyasining laboratoriyasida ishlagan.
Arvid Liborevich Rossiyaga qaytgach, oʻzini Volgani oʻrganishga bagʻishlashga qaror qilgan. 1912-yil aprel oyida Volga biologik stansiyasiga rahbarlik qilgan. Oʻzi yozganidek, „uning hayotining eng yaxshi yillari shu yerda oʻtgan“.
1941-yilda, Ulugʻ Vatan urushi boshlanishidan bir necha kun oldin, Bening yana Kavkazga ilmiy ekspeditsiyaga joʻnagan va u yerdan qaytib kela olmagan. U hibsga olingan va qamoqqa hukm qilingan[3].
Arvid Liborevich Bening 1943-yil 6-avgustda Toshkent qamoqxonasi kasalxonasida vafot etgan. U 1960-yil 23-mayda Saratov viloyat sudi tomonidan reabilitatsiya qilingan.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Бенинг Арвид Либорьевич (1890)“. Qaraldi: 2023-yil 24-noyabr.
- ↑ „Личная библиотека Арвида Либорьевича Бенинга (1890–1943) как источник дополнительных сведений к биографии учёного“. Qaraldi: 2023-yil 24-noyabr.
- ↑ „Арвид Бенинг“. Qaraldi: 2023-yil 24-noyabr.