Kontent qismiga oʻtish

Anna Carroll

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Anna Ella Carroll

Anna Ella Carroll (1815-yil 29-avgustda Maryland shtati, Pocomoke City yaqinida tugʻilgan; 1894-yil 19-fevralda Vashingtonda vafot etgan) amerikalik siyosatchi, publitsist va lobbichi edi. U Amerika fuqarolar urushi davrida Lincolnning maslahatchisi sifatida muhim rol oʻynagan.

Hayoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yoshligi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Anna Carroll taniqli yuqori sinf siyosiy oilasida tugʻilgan; u Amerika Qoʻshma Shtatlari Mustaqillik Deklaratsiyasini imzolaganlardan biri boʻlgan Charles Carrollning uzoq avlodi edi[1]. Uning otasi Thomas King Carroll 1830-yilda Maryland gubernatori va keng tamaki plantatsiyasining egasi boʻlgan. Toʻngʻich farzandi sifatida u otasiga biznesida yordam bergan, yaʼni u yoshligidan huquq, iqtisod va siyosat masalalariga qiziqib qolgan. U otasining mulkidan qizlar maktabini ochdi va shu orqali oʻz daromadini yaratdi. Uning 1850-yilgacha boʻlgan hayoti haqida juda kam narsa maʼlum[2].

Siyosiy faoliyatning boshlanishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

U siyosiy sahnaga 1850-yillarda, otasi prezident Zachary Taylor tomonidan dengiz zobiti etib tayinlanganida kirgan. United States Whig Partydan soʻng u Know-Nothing Partyga qoʻshildi, qaysiki Nemis-Irlandiya immigratsiyasi, urbanizatsiya va Marylanddagi boshqa demografik oʻzgarishlar qarshisida oʻzini ittifoqchi, katoliklarga qarshi va immigratsiyaga qarshi ishchi harakati sifatida koʻrsatdi.

Carroll korruptsiya va jinoyatni qoraladi va tahdid sifatida koʻrilgan katolik cherkovining taʼsiriga qarshi kurashdi. 1856-yilda partiya boʻlinib ketganidan soʻng, Carroll Fillmorening prezidentlikka qayta saylanish taklifini qoʻllab-quvvatladi, ammo u muvaffaqiyatsizlikka uchradi. Carroll saylov kampaniyasi uchun kitoblar va saylov broshyuralarini yozgan. 1857-yilda u Tomas H. Hicksning gubernatorlik sayloviga birdek sodiq edi, u oʻzining muvaffaqiyatini jurnalistik faoliyati bilan bogʻladi. 1858-yilda u prezidentlikka nomzod Jon M. Botts ishini oldi, u muddatidan oldin oʻqishni tashlab, oxir-oqibatda muvaffaqiyatsizlikka uchragan nomzodni qoʻllab-quvvatladi. 1860-yilgacha Carroll turli gazetalarda taxallus ostida maqolalar yozgan.

Amerika fuqarolar urushi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1860-yilda Lincoln saylanganidan soʻng, Carroll oʻz qullarini ozod qildi va jurnalistik eʼtiborini janubiy shtatlarda boʻlinish harakatiga qaratdi va Marylandni Ittifoqda saqlab qolishga harakat qildi. Maryland shtati gubernatori Hicksning ishonchli odami sifatida u qul masalasidagi pozitsiyasiga qaramay, unga ajralib chiqish uchun ovoz bermaslikni maslahat berdi. Bu shuningdek, AQSh hukumatining qulashiga toʻsqinlik qildi, chunki Virginiya va Maryland shtatlari ajralib chiqqandan keyin Vashington Konfederatsiya hududi bilan oʻralgan boʻlar edi. 1861-yilda Carroll prezidentni qonunni buzishda va Konstitutsiyani buzganlikda ayblagan John C. Breckinridge tanqididan Lincolnni himoya qiluvchi pamfletlar yozdi. Bu risola Lincoln maʼmuriyati boʻylab keng tarqaldi va keyinchalik Bosh prokuror Edward Batesga Lincolnning munozarali harbiy xizmatga chaqirilishi va harbiy holat eʼlon qilinishi konstitutsiyaviy va uning vakolatlari doirasida ekanligi haqidagi qarorida yordamchi boʻlib xizmat qildi[3]. Hukumat bilan ogʻzaki maslahatlashgandan soʻng, Carroll 1862-yilga kelib yana uchta pamflet ishlab chiqdi, unda u federal hukumat qarorlarini konstitutsiyaviy tamoyillar bilan asosladi. Ularning faoliyati, shuningdek, Hicksning gubernator sifatida saylanishiga va Ittifoqqa sodiq boʻlgan voris saylanishiga olib keldi.

1861-yilda u agent Lemuel D. Evans bilan birga Saint-Louisga Texasga bostirib kirish imkoniyatlarini oʻrganish uchun joʻnadi. Yuqori martabali yoki mahalliy arboblar bilan suhbatlar orqali u Ittifoqning Tennessi va Cumberland daryolari orqali bostirib kirishi Mississippi orqali emas, balki muvaffaqiyatli boʻlishi mumkinligi haqida maʼlumot oldi. Shuningdek, u Konfederatsiya qoʻshinlari harakati haqida maʼlumot toʻpladi. U bularning barchasini memorandumga aylantirdi va urush vazirligiga yubordi. U yerda ular, garchi maʼlum boʻlsa-da, muqobil yoʻlni tanlashga qaror qildilar va Ulysses S. Grant va Andrew Hull Footega qoʻshinlarni shunga mos ravishda koʻchirishni buyurdilar[4]. Muvaffaqiyatli Tennessi rejasi Ittifoqning urush taqdirida juda zarur boʻlgan oʻzgarishlarni belgilab berdi, bu esa keyinchalik Carrollning yutugʻi deb daʼvo qilishi mumkin edi[1].

Emansipatsiya deklaratsiyasini imzolash; Oʻng tarafdagi toʻqqizinchi, boʻsh stul dizaynda asosiy rol oʻynagan Carrollning ramzi ekanligi aytiladi.

Urushning qolgan qismida Carroll Lincolnga Britaniya Gondurasini mustamlaka qilish va Emansipatsiya deklaratsiyasini ishlab chiqish boʻyicha maslahat berdi, u yerda u qonuniy asosga asoslanib, faqat janubiy qullarni ozod qilishni maslahat berdi. Garchi u qullikni qadrlamasa ham, u abolitsionizm tarafdori emas edi va qul egalarini mulkidan mahrum qilishni qonuniy muammo deb bildi.

Urushdan keyingi faoliyat

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Urushdan keyin Carroll yana Lemuel Evans bilan Texasning yangi Konstitutsiyasi loyihasini ishlab chiqdi. U, shuningdek, Marylandda siyosiy yozishni davom ettirdi. 1870-yildan keyin u urush paytida jurnalistik xarajatlarini qoplash uchun federal toʻlovlarni olishga harakat qildi, ammo oxir-oqibat rad etildi[5]. Bu uni siyosiy jihatdan deyarli yaqin boʻlmagan boʻlsa-da, Sufrajist ayolyollar harakatining ramziy figurasiga aylantirdi.

U 1894-yilda buyrak infektsiyasidan vafot etdi va oilasi bilan Maryland shtatidagi Creek cherkovida dafn qilindi. 1959-yilda Maryland shtatida uning sharafiga yodgorlik oʻrnatilgan[2].

Maʼno va tanqid

[tahrir | manbasini tahrirlash]

U oʻzining soʻnggi yillarida eʼlon qilgan iddao qilingan yutuqlar, ayniqsa, uning ajoyib, Tennessi rejasining yagona rivojlanishi, ayollar huquqlari harakati tomonidan uzoq vaqt davomida qoʻllab-quvvatlangan, ayniqsa uning ajoyib roli bostirilgan va sir tutilgan[6][1]. Shu bilan birga, tarixchilar bu taʼsirni rad etishdi, chunki deyarli bir xil rejalar bir vaqtning oʻzida nafaqat Urush vazirligida, balki Nyu-York matbuotida ham eʼlon qilingan edi. Garchi 2004-yildagi arxiv tadqiqotlari Carrollning qaror qabul qiluvchilarga taʼsirini tasdiqlagan boʻlsa-da, bu uning oʻzi tasvirlaganidan kamroq, ayniqsa Tennessi rejasiga nisbatan[7].

Shriftlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • James B. Whisker (Hrsg.): Anna Ella Carroll (1815-1893), American Political Writer of Maryland. Edwin Mellen Press, Lewiston 1992, ISBN 0-7734-9244-5.

Adabiyot

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Janet L Coryell: Neither Heroine nor Fool: Anna Ella Carroll of Maryland. Kents State University Press, Kent OH 1990, ISBN 0-87338-405-9 .
  • Kenneth Williams: The Tennessee River Campaign and Anna Ella Carroll. In: Indiana Magazine of History 46, 1950, 221-248-betlar.

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Antonius Lux (Hrsg.): Große Frauen der Weltgeschichte. Tausend Biographien in Wort und Bild. Sebastian Lux Verlag, München 1963, S. 98.
  2. ↑ 2,0 2,1 William H. Wroten, Salisbury Times: Shore Woman Advised Lincoln In War Strife
  3. ↑ Janet L. Coryell, Neither Heroine Nor Fool: Anna Ella Carroll of Maryland (Kent, OH: Kent State University Press), 55–64.
  4. ↑ Anna Ella Carroll, „Captain Charles M. Scott: Plan of the Tennessee Campaign“, National Intelligencer, April 12, 1865.
  5. ↑ Anna Ella Carroll v. United States, 20 Court of Claims 426 (Court of Claims 1885), 429–431.
  6. ↑ Sarah Ellen Blackwell: A military genius.
  7. ↑ The Dinner Party: Heritage Floor: Anne Ella Carroll 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Anna_Carroll&oldid=5176502" dan olindi