Aleksey Benua
| Aleksey Leontevich Benua | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
1838-yil Rossiya imperiyasi Sankt-Peterburg |
| Vafoti | 25 may (7-iyun) 1902 Rossiya imperiyasi, Krasnovodsk |
| Fuqaroligi |
 Rossiya imperiyasi |
| Sohasi | meʼmorchilik |
| Ish joylari | Toshkent, Olmaota, Samarqand, Buxoro |
| Taʼlimi | Imperator badiiy akademiyasi |
| Mashhur ishlari | Romanov saroyi |
Benua Aleksey Leontevich (1838, Peterburg—1903, Krasnovodsk) – rus meʼmori. Peterburg badiiy akademiyasini tugatgan (1865). 1874-yildan Toshkentda Sirdaryo viloyati meʼmori lavozimida ishlagan. Toshkentda Yevropacha shakldagi koʻpgina binolar: Oʻqituvchilar seminariyasi va uning cherkovi (1881, saqlanmagan), Lyuteranlar cherkovi – Kirxa (1892—1906), shahar bogʻida Hunarmandchilik sanoat koʻrgazmasi (1890) pavilonlari va boshqa binolar Benua loyihasi asosida qurilgan.
Tarjimai holi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Aleksey Leontevich Benua Sarskoye Selo temir yoʻl jamiyati xodimi Leontiy Leontevich Benua (1801-1885) oilasida tugʻilgan, u meʼmor Nikolay Leontevich Benua (1813-1898) ning jiyani edi. Boʻlajak meʼmorning bobosi Leontiy (Lui-Jyul-Sezar-Ogyust) Nikolayevich Benua (1770-1822) 1794-yilda Fransiyadan kelgan va katta nemis shifokorlar oilasidan boʻlgan fraylin Yekaterina (Anna-Ketrin) Andreyevna Groppga uylangan[1].
Muqaddas Havoriylar Pyotr va Polning Lyuteran cherkovi qoshidagi nemis Petrishule maktabini tugatgandan soʻng, Aleksey Benua Imperator badiiy akademiyasiga oʻqishga kirdi va 1865-yil 12-sentyabrda „binolarni ishlab chiqarish va oʻzi xohlagan xizmatga kirish huquqiga ega boʻlgan erkin rassom“ unvoni bilan muvaffaqiyatli tugatdi[2]. Benua imperator Aleksandr II ga „uni Turkiston general-gubernatori ixtiyorida xizmat qilishga tayinlashni“ iltimos qildi va uning talabi qanoatlantirildi[1].
1874-yil iyundan Turkiston general-gubernatori K.P. fon Kaufman devonida „harbiy-xalq boshqaruvi xizmatiga“ kirdi. 1875-yil 8-fevralda Toshkentning barcha qurilishlarga rahbarlik qiluvchi Sirdaryo qurilish-yoʻl komissiyasi aʼzosi etib tayinlanadi.
Aleksey Leontevich Benua ikki yilga (1875-1877) Semirechensk viloyati harbiy gubernatori ixtiyorida Verniy shahriga yuborilgan va u yerda meʼmorchilik va qurilish ishlari bilan ham shugʻullangan.
1878-yilda Turkiston oʻlkasida viloyat boshqarmalari qoshida harbiy muhandislar boshchiligidagi qurilish boʻlimlari tashkil etila boshlagan paytda A. L. Benua Toshkentga qaytib keladi va Sirdaryo viloyati kichik meʼmori lavozimiga tayinlanadi.
1879-yil aprel oyida Aleksey Leontevich Benua „oilaviy sabablarga koʻra“ davlat xizmatini tark etdi[3] va shu bilan birga, bir qator holatlar[4] tufayli 3-darajali rassom unvonini ololmadi.
Toʻrt yilga yaqin Toshkentda xususiy meʼmor boʻlib ishladi. 1882-yil oxirida A. L. Benua yana davlat xizmatiga qaytdi va Samarqanddagi Zarafshon okrugi kichik meʼmori etib tayinlanadi. U yerda toʻrt yil ishladi.
1890-yilda shahar bogʻida kirish eshigi Konstantin xiyoboniga qaragan va Toshkent bosib olinganining 25 yilligini nishonlashga bagʻishlangan hunarmandchilik-sanoat koʻrgazmasi uchun A.L. Benua (muhandis E. P. Dubrovin bilan birgalikda) loyihasi boʻyicha qurilgan pavilonlar ochilgan
A.L. Benua umrining soʻnggi yillarida Krasnovodskdagi Turkiston bojxona okrugi meʼmori boʻlib xizmat qilgan.
Meʼmor tomonidan loyihalashtirilgan eng mashhur binolar: Buxoro amiri saroyi (Kogon, 1898), Knyaz Nikolay Konstantinovich Romanov saroyi (V.S. Gayntzelman bilan qoʻshma loyiha, Toshkent, 1891), Lyuteranlar cherkovi (Kirxa) (Toshkent, 1899), Aleksandr Kushtskiy cherkovi (Yangi chinoz, 1893)[5][6].
A.L. Benua 1902-yil 25-mayda (eski taqvim boʻyicha) Krasnovodskda vafot etdi.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 „БЕНУА Алексей Леонтьевич (1838–1902), архитектор, художник, автор проектов и строитель «многих красивейших зданий» в Туркестанском крае.“. enc.rusdeutsch.ru. 2017-yil 14-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 8-yanvar.
- ↑ „Э. Г. Жданов «„Туркестанский“ Бенуа»“. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 24-iyul.
- ↑ Э. Г. Жданов «„Туркестанский“ Бенуа»: В архиве имеется «Дело о неблагонадежности мл. архитектора Бенуа и увольнении его от службы».
- ↑ Amakisi professor N.L. Benuaning iltimosiga ko‘ra u imtihonlarga kiritildi, biroq Badiiy akademiyadan kerakli hujjatlar kechikib yuborildi.
- ↑ „Янги-Чиназ (Русский Чиназ), Церковь Александра Куштского“. sobory.ru. 2022-yil 24-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 24-iyul.
- ↑ „Узбекистан: В Чиназе возрождается уникальный православный храм“. Фергана.Ру. 2018-yil 24-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 24-iyul.
 | Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak. |