Ahmad II (Somoniy)
| Ahmad II | |
|---|---|
 Ahmad II tangalari | |
| Somoniylar davlati amiri | |
| Saltanat | 907 — 914-yillar |
| Oʻtmishdoshi | Ismoil Somoniy |
| Davomchisi | Nasr II |
| Farzandlari |
Nasr II Ibrohim ibn Ahmad |
| Sulola | Somoniylar |
| Otasi | Ismoil Somoniy |
| Dini | Ahl as-Sunna val-Jamoa |
 | Bu maqolada manbalar <ref></ref> teglariga olinmagan yoki umuman koʻrsatilmagan. |
Ahmad II (914-yil 24-yanvarda vafot etgan)[1] — Movarounnahrda Somoniylar hukmdori (907 –914-yillar).[2]
Biografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Hukmronligi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ahmad II dastlab 900-yillarning boshlarida, u Gurgan hokimi etib tayinlanganida tilga olinadi. Biroq, Ahmad II Daylamlik Yustoniylarga qarshi urush olib bora olmagani uchun tez orada hokimlikdan chetlashtirildi.[3]
Ahmad II 907-yil oxirida otasining vafotidan soʻng amir boʻldi. Oradan biroz vaqt oʻtgach, xalifa al-Muqtadir unga Safforiylar davlatining yuragi boʻlgan Siston hokimligini berdi. Safforiylarning o‘zaro kurashlari ishni ancha osonlashtirdi. Ahmad IIning qoʻshini Farahdan Bustgacha borib, u yerda kam qarshilik koʻrsatdi. Ayni paytda Ahmad IIning turkiy sarkardasi Simjur ad-Davati al-Muaddaldan Zarangning taslim qildi. Safforiylar zabt etilishi tugallandi (911-yil), Ahmad II oʻzining amakivachchasi Abu Solih Mansurni keyingi yili Sistonga hokim etib tayinlaydi. Somoniylar xalifalik qoʻzgʻolonchi turkiy sarkarda Sebuk-erini ham qoʻlga oldilar va uni Bagʻdodga joʻnatdi.[4]
Mansurning soliqqa oid zulmkor siyosati tufayli lavozimga tayinlanganidan bir yil o‘tmay Sistonda qo‘zg‘olon ko‘tarildi. Zaranjdagi garnizon vayron qilindi, Abu Solih Mansur asirga olindi. Safforiylardan boʻlgan Amr ibn Yaʼqub avval qoʻzgʻolon boshligʻiga qoʻgʻirchoq, soʻngra oʻziga xos amir etib tayinlandi. Biroq Husayn ibn Ali Marvarrudiy nazorati ostidagi Somoniylar qoʻshini mintaqada Somoniylar nazoratini tikladi. Amir Samarqandga yuborildi, boshqa qoʻzgʻolon rahbarlari oʻldirildi.
Vafoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Keyin Simjur ad-Davatiy Siston hokimi etib tayinlandi. Ammo Tabariston va Gurgan tez orada Somoniylar hokimiyatiga qarshi qoʻzgʻolon koʻtardi va Ahmad II ularga qarshi kurasholmay oʻldirildi. U Buxoro yaqinidagi chodirida uxlab yotgan chogʻida turkiy qullaridan bir nechasi tomonidan kallasi kesilgan (914-yil 24-yanvar). Oʻlimidan keyin Buxoroga olib kelinib, Naukanda dafn etilgan. Amirni o‘ldirgan qullarining bir qismi qo‘lga olinib, qatl etildi, boshqalari esa Turkistonga qochib ketdi . U “Shahid amir ” unvoniga sazovor bo‘ldi.[5]
Islohotlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ahmad II saroy tilini fors tilidan arab tiliga oʻzgartirish haqidagi buyrugʻi bilan oʻz fuqarolari orasida mashhur boʻlmagan boʻlishi mumkin, tez orada bu buyruq bekor qilindi.
Vorisi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Vafotidan soʻng uning oʻrniga kichik oʻgʻli Nasr II (hukmronligi 914–943-yillar) taxtga oʻtirdi.[6]
Somoniylasr shajarasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]|
Somoniylar sulolasi | ||||
| ||||
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/0-521-20093-8
- ↑ Abu Sa'id 'Abd al-Hayy Gardizi, The Ornament of Histories: A History of the Eastern Islamic Lands AD 650–1041, edited and transl. C.E.Bosworth, (I.B. Tauris, 2011), 56.
- ↑ Abu Said Abd al-Hayy Gardizi. Tarixlar ziynati: Sharqiy Islom yurtlari tarixi milodiy 650–1041 — 54-bet.
- ↑ Abu Saʼid 'Abd al-Hayy Gardizi, The Ornament of Histories: A History of the Eastern Islamic Lands AD 650–1041, 56.
- ↑ Abu Said Abd al-Hayy Gardizi, “ Tarixlar bezaklari: Sharqiy islom yurtlari tarixi milodiy 650–1041 , 56.
- ↑ https://www.ziyouz.com/portal-haqida/xarita/tarix/uzbekiston-hukmdorlari/ahmad-ibn-ismoil-as-somoniy
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Frye, R.N. „The Sāmānids“, . The Cambridge History of Iran, Volume 4: From the Arab Invasion to the Saljuqs. Cambridge: Cambridge University Press, 1975 — 136–161-bet. ISBN 0-521-20093-8.
- Bosworth, C. E.. The Ornament of Histories: A History of the Eastern Islamic Lands AD 650–1041: The Persian Text of Abu Sa'id 'Abd Al-Hayy Gardizi. I.B.Tauris, 2011 — 1–169-bet. ISBN 978-1-84885-353-9.