Abdillahi Nassir
| Sheikh Abdilahi Nassir | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
1-iyun 1932-yil |
| Vafoti |
11-yanvar 2022-yil (89 yoshda) Mombasa |
| Fuqaroligi | Keniya |
| Bolalari | Stambuli Abdilahi, Abdulqadir Abdilahi, Zainab Abdilahi, Nassir Abdilahi, Omar Abdilahi, Ali Abdilahi, Hafswa Abdilahi, Rehema Abdilahi, Sharifa Abdilahi, Hussein Abdilahi |
| Otasi | Nassir Juma |
| Onasi | Maryam Ahmad |
| Mukofotlari |
Freedom of the City Award, Abbasi Medal |
Abdilahi Nassir (1932-yil 1-iyun — 2022-yil 11-yanvar) Mombasa shahrida keniyalik shia ruhoniysi boʻlgan. Nosir sunniy boʻlsa-da, shialikni qabul qilgan va Eron islom inqilobidan keyin oʻzini oʻn ikki shia deb tan olgan[1].
Hayoti va taʼlim
[tahrir | manbasini tahrirlash]Shayx Abdullohi Nosir 1932-yil 1-iyunda Mombasa shahrida tugʻilgan. Dastlabki taʼlim madrasadan boshlangan, chunki u toʻrt yoshida Madrasaga oʻqishga kirgan va 1936—1946-yillarda Madrasada oʻqigan. Shu bilan birga, u oddiy maktab maʼlumotiga ega boʻlib, 1941—1949-yilgacha Arab oʻgʻil bolalar boshlangʻich maktabida oʻqigan va keyinroq 1950—1951-yilgacha Zanzibarning Bet-el-Ras oʻqituvchilar tayyorlash kollejiga qoʻshilgan.
Zanzibarda boʻlganida, koʻproq yoʻl-yoʻriq va maslahatlar olish uchun u taniqli olim qoʻli ostida oʻqigan; Sayyid Umar Abdulloh unga nafaqat taʼlim bergan, balki islomni tushunishda ham koʻp ilm bergan.
Zanzibardagi oʻqish tugaganidan soʻng, u yana Mombasaga koʻchib oʻtgan. Biroq, u ustozi Sayid Umar Abdullohdan maslahat va yoʻl-yoʻriq olishda davom etgan.
Keyinchalik u yana bir ajoyib musulmon inqilobchi mutafakkiri Shayx Muhammad Abdulloh Gʻazzoliy bilan tanishdi. Shayx Gʻazzoliy unga fikr yuritishni oʻrgatgan. U Shayx Abdilahiy Nosirning fikrini larzaga keltirish uchun qiyin savollarni oʻrgangan.
Faoliyati
[tahrir | manbasini tahrirlash]Mombasaga qaytib kelgach, 1951—1954-yilgacha arab boshlangʻich maktabida dars bergan. Sogʻligʻidagi muammosi tufayli u tibbiy koʻrikdan oʻtkazildi. Kasalligidan tuzalib, 1955—1957-yilgacha Mombasa Musulmonlar taʼlimi institutiga hisobchi va yarim kunlik diniy oʻqituvchi sifatida ish olib borgan.
</br>Shayx Abdullohi Nosir 1957—1963-yilgacha Keniya mustaqilligidan oldingi siyosatga faol qiziqish bildirgan. U Keniyaning mustaqillikka erishgunga qadar Qonunchilik kengashiga saylangan va bu lavozimda 1961—1963-yilgacha ishlab kelgan. Keniya Qonunchilik Kengashi aʼzosi sifatida u 1963-yilda Londondagi Lankaster Xausda boʻlib oʻtgan tarixiy Keniya Konstitutsiyaviy konferensiyasida ham qatnashgan.
1962-yil 5-oktabrda taʼlim vaziri (oʻsha paytda) janob Lourens Jorj Sagini tomonidan arab taʼlimi boʻyicha maslahat kengashi aʼzolaridan biri etib tayinlangan.
1964-yildan 1965-yilgacha u KANU ijroiya kengashi (Sohil viloyati) aʼzosi sifatida siyosatchi boʻlgan.
Keyinchalik u 1965—1967-yillarda Nayrobidagi BBCda arab/suahili monitori sifatida ishlagan.
Keyin u Oksford universiteti nashriga qoʻshilgan va 1967—1975-yillar Nayrobidagi Oksford universiteti matbuotining Sharqiy Afrika boʻlimida suahili muharriri boʻlib ishlagan. U ishga qabul qilingan birinchi suahili muharriri boʻlgan (OUPda). Yuliy Nyererening Yuliy Tsezar (Yuliy Kaysariy) va „Venetsiyalik savdogar“ (Mabepari va Venisi) asarlarining suahili tiliga tarjimalarini nashr etishda Nosir muhim rol oʻynagan. 1969-yilda u Dar es Salam ofisiga koʻchib oʻtadi va u yerda menejer (Lucius Thonya) bilan birga muhim va daromadli suahili nashriyot dasturini ishlab chiqadi. Ushbu loyihalar OUP Julius Nyererening „Oʻz-oʻziga ishonish uchun taʼlim“ va Tanzaniya maktablarida oʻqitish vositasi sifatida suahili tilini joriy etish tomonidan yaratilgan talabga javob berish uchun yaxshi joylashtirilganligini anglatadi.
1975-yilda Shayx Abdillohiy Oksford universiteti nashriyotidan chiqib, oʻzining Shungwaya Publishers Ltd nashrini ishga tushiradi.
1977-yilda u Oksford universiteti nashriyoti tomonidan Sharqiy Afrika boʻlimining bosh menejeri lavozimiga chaqirilib, 1977—1980-yilgacha ushbu lavozimda ishlaydi.
Tabligʻ
[tahrir | manbasini tahrirlash]Keniya siyosatida faol boʻlishiga qaramay, Nosir 1954—1959-yilgacha vaʼz va tabligʻ faoliyatiga vaqtini ajratdi. 1960—1980-yillarda Mombasada (1960—1964) yashab, keyinroq Nayrobida (1965—1980) yashab, Ramazon oylarida Qurʼon tarjimasi va sharhi bilan shugʻullangan.
1978—1980-yilgacha u Jiddada joylashgan WAMY (Butunjahon musulmon yoshlar assambleyasi) ning Sharqiy Afrikadagi vakili sifatida ishlagan.
1980-yilning boshida Mombasaga qaytgach, u Husayniy Imambargohda Keniya Bilol musulmon missiyasi tomonidan tashkil etilgan Muharram Majalis uchun muntazam oʻqituvchi boʻlgan.
Muharram majalisining maʼruzachilari orasida Sharif Xitamiy, Sharif Badaviy, Prof. Nayrobi universitetidan Bakari va Mombasa va Lamudan kelgan bir qator Sunni olimlar. 1988-yilda Keniyaning Bilol musulmonlar missiyasi majlislar zali rasmiy ravishda ochilganda, Suahili majalislari Muharram oylari va qoʻshimcha maʼruzalar turkumi Bilol zalida oʻtkazilgan. Nosir koʻpchilikni jalb qiladigan asosiy maʼruzachilardan biri boʻlgan edi.
Vaqt oʻtgach, u oʻzini shia Ithna-Asheriy deb eʼlon qildi.
Tanzaniyadan tashqari Hindiston, Pokiston, Buyuk Britaniya, Qoʻshma Shtatlar, Kanada va Gʻarbiy Hindistondagi jamoati va tashkilotlar Nosirni ingliz va kisvahiliy tillarida maʼruzalar oʻqiy olgani tufayli uni maʼruza safarlariga taklif etishgan.
Nosir, kisvahili tili (jami 7ta) va Islom haqida (20ta) bir nechta kitob va risolalar yozgan va hammuallif boʻlgan, bularning baʼzilari ingliz va ruanda tillariga tarjima qilingan.
Shayx Abdilahi Nosirning maqsadi odamlarni bir-biriga yaqinlashtirish, ruhlantirish va oʻqitish uchun platforma (Ahlul Bayt Markazi) yaratish orqali sogʻlom jamiyatni ilhomlantirish boʻlgan. Shu maqsadda, 2001-yilda u taʼlim, shaxsiy oʻsish va sogʻlom hayotni targʻib qilish uchun jamoatchilik xabardorligini oshirish, amaliy ishlarni birlashtirgan, siyosiy va mazhabga aloqador boʻlmagan, koʻp maqsadli Jamoatchilik tashkiloti Ahlul Bayt markazini tashkil etgan. Tashkilot odamlar oʻrasidagi hamkorlik, integratsiya va birdamlik tuygʻusini yaratish orqali jamiyatning maksimal salohiyatini oshirish va yoshlarni jamiyatni rivojlantirishda faol ishtirok etishga undashga qaratilgan.
Oʻsha yili Nosir Mombasada (Ahlul Bayt markazi kutubxonasi) bepul oʻqish kutubxonasini tashkil etgan va kitoblarini kutubxonaga sovgʻa qilgan.
Soʻnggi paytlarda u Qur’onning suahilicha tarjimasi va tafsiriga eʼtibor qaratgan va shia Ithna-Asheriy dunyoqarashi loyihalash ustida ishlagan.
Oʻlimi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Nosir 2022-yil 11-yanvar, seshanba kuni, Keniyaning Mombasa shahrida 89-yoshida vafot etgan.
Uni xotirlash uchun dunyoning turli burchaklarida, jumladan Keniya[2][3][4][5], Tanzaniya[6][7], Zanzibar[8], marosimlar oʻtkazilgan. Indoneziya[9], Eron[10][11][12][13], Buyuk Britaniya[14] va boshqa.
Keniyalik siyosatchilar Nosirni mustaqillik uchun kurashda oldingi safda turgan, hurmatli olim sifatida olqishladilar[15].
Keniya prezidentining oʻrinbosari, oʻsha paytda Uilyam Ruto uni „akademik gigant, zukko siyosiy mutafakkir va qirgʻoqboʻyi mintaqasining intilishlariga katta hissa qoʻshgan rivojlanish uchun sodiq kuch“ deb ulugʻladi. Biz u oʻtkizgan beqiyos umri va qoldirgan boy merosini nishonlaymiz".
Keniya Vazirlar Mahkamasining Turizm boʻyicha kotibi Najib Balala uni „Suahili faoli va Keniya mustaqilligi uchun Britaniya hukmronligiga qarshi, Keniya ozodligi uchun kurashda oldingi safda turgan, yetakchi“ sifatida ulugʻladi.
Mombasa gubernatori Hassan Ali Joho uni „hurmatga sazovor olim, adabiy daho va benuqson xarakterga ega inson“ deb taʼrifladi. Nosir Mombasaning sevimli oʻgʻillaridan biri, vatanparvar, dunyo miqyosida hurmatga sazovor boʻlgan, kamtar ota siymosi va koʻpchilik uchun ilhom manbayi sifatida ajralib turardi".
2013—2017-yillarda Mombasa senatorilavozimida ishlagan keniyalik siyosatchi Hasan Umar Hasan uni „siyosatimiz va ilm-fanimizda yuksak shaxs, uning mintaqamiz va jamiyatimizga boʻlgan taʼsiri juda katta va bundan keyin ham davom etadi. Shayx Abdullohni juda sogʻinaman. Mutafakkir, notiq, zukko siyosatchi, olim va menga va koʻpchilikka ustoz“[16].
Kamukunji saylov okrugi deputati Yusuf Hasan Nosirni „ozodlik, tenglik va adolat uchun kurashgan ilgʻor islom olimi, siyosiy yetakchi va yozuvchi“ sifatida olqishlagan.
Keniyadagi Shia missioneri Hojat ul-Islom Muhammad Salim ham shunday degan: „Har safar Sharqiy Afrikaga missioner sifatida borganimda Shayx Abdullohi Nosir bilan uchrashganimda, Nosir menga goʻyo buyuk olimdek munosabatda boʻlar edi. Bu koʻzga koʻringan olim oʻzining ulkan bilimiga qaramay, boshqalarni hurmat qilar, ularning gapiga quloq solar edi“[17].
Al-Mustafo xalqaro universiteti vakolatxonasining sobiq direktori Hojat al-Islom Sayid Muhammad Shohidiy qoʻshimcha qilib aytdi: „Shayx Abdullohi Nosir kamtar va fazilatli inson boʻlib, Keniya va Sharqiy Afrikaning koʻplab hududlari yoshlar orasida Shia dinini targʻib qilgan. Har safar Tanzaniyaga safar qilganimda Shayx Abdulloh Nosirni uchratar edim va u kishini kamtar va tabassumli, mehmonlarini iliq kutib oladigan odam deb topdim“[18].
Mukofotlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]
2006-yil 22-dekabrda Shayx Abdilahi Nosir Nayrobi shahri erkinligi mukofoti bilan taqdirlangan, u 17ta keniyalik orasida boʻlgan. Mukofot Mustaqil Keniya Konstitutsiyasini yaratgan Buyuk Britaniyadagi Lancaster House konferensiyasida ishtirok etgan keksa fuqarolarga berilgan[19].
Asarlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Inglizcha-suahili idiomlarining qisqacha lugʻati
- Tamrini za kiswahili: sarufi na matumizi (pamoja na majibu)
- Kamusi Sanifu Ya Msingi (Wayback Machine saytida 2022-08-12 sanasida arxivlangan) . Oksford universiteti matbuoti.ISBN 9780195739077 .
- Al-Battor: Sherehe ya Zul Faqaar
- Tafsiri ya Sura At-Talaq. Shungwaya Publishers.
- Shia na Qur'ani: Majibu na Maelezo. Bilal Muslim Mission of Tanzania. ISBN 9976956819.
- 9976956819Tafsiri ya Sura At-Talaq. Shungwaya Publishers. 9976956835
- 9976956827Shia na Hadith: Majibu na Maelezo. Bilal Muslim Mission of Tanzania. ISBN 9976956827.
- Maulidi: Si Bida, Si Haramu. Bilal Muslim Mission of Kenya.
- Ukweli wa Hadith ya Karatasi. Ahlul Bayt Centre, 2003-yil yanvar.
- Mut'a Ndoa ya Halali. Ahlul Bayt Centre.
- Mut'a Ndoa ya Halali. Ahlul Bayt Centre.
- Malumbano Baina ya Sunni na Shia. Ahlul Bayt Centre.
- Malumbano Baina ya Sunni na Shia. Ahlul Bayt Centre.
- Sura Al-Ahzab: Tafsiri na Maelekezo. Ahlul Bayt Centre, 2005.
- Yazid Hakuwa Amirul-Mu'minin. Bilal Muslim Mission of Kenya.
- Al-Fotiha surasi: Tafsiri na Malezo. Ahlu Bayt markazi.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Scott Steven Reese. The Transmission of Learning in Islamic Africa. BRILL, 1 January 2004 — 227–-bet. ISBN 90-04-13779-3.
- ↑ Wasifu wa Sh. Abdillahi Nasser || Sayyid Aidarus Shariff || JIC Mombasa (inglizcha), qaraldi: 29-may 2022-yil
{{citation}}: CS1 maint: date format () - ↑ ARBAIN KHITMA YA SHEIKH ABDILAHI NASSIR, MOMBASA, KENYA (inglizcha), qaraldi: 29-may 2022-yil
{{citation}}: CS1 maint: date format () - ↑ CS NAJIB BALALA: SH. ABDILLAHI NASSIR IS AN INSTITUTION || ARBAEN AT JAFFERY ISLAMIC CENTRE NAIROBI (inglizcha), qaraldi: 29-may 2022-yil
{{citation}}: CS1 maint: date format () - ↑ AMB. JAFAR BARMAKI: ALTHOUGH HE WAS SHIA MUSLIM..... || ARBAEN AT JAFFERY ISLAMIC CENTRE NAIROBI (inglizcha), qaraldi: 29-may 2022-yil
{{citation}}: CS1 maint: date format () - ↑ Kumbukizi ya Shk Abdillahi Nassir | 2022 (inglizcha), qaraldi: 29-may 2022-yil
{{citation}}: CS1 maint: date format () - ↑ VIPI TUMUENZI SHEIKH ABDILLAHI NASSIR? | Na Sheikh Dkt. Abdulrazak Amiri (inglizcha), qaraldi: 29-may 2022-yil
{{citation}}: CS1 maint: date format () - ↑ #LIVE: KHITMA YA SHEIKH ABDILLAHI NASSIR / MSIKITI WA (inglizcha), qaraldi: 29-may 2022-yil
{{citation}}: CS1 maint: date format () - ↑ 🛑[LIVE] Pengajian Malam Jumat - 13/01/2022 (inglizcha), qaraldi: 29-may 2022-yil
{{citation}}: CS1 maint: date format () - ↑ Swahili Shia - Kisomo cha Khitma ya Marehemu al Haj Sheikh...| By Swahili Shia (inglizcha), qaraldi: 29-may 2022-yil
{{citation}}: CS1 maint: date format () - ↑ iqna.ir. „Khitma ya Marhum Sheikh Abdillahi Nassir yafanyika Qum, Iran“ (sw). sw (17-yanvar 2022-yil). Qaraldi: 29-may 2022-yil.
- ↑ ABNA. „Photos: Commemoration ceremony for prominent Kenyan Shiite scholar held in Qom“ (inglizcha). abna24.com (17-yanvar 2022-yil). Qaraldi: 29-may 2022-yil.
- ↑ „The award that Sheikh Abdillahi Nasir lost for becoming a Shiite“ (inglizcha). en.hawzahnews.com (19-yanvar 2022-yil). Qaraldi: 29-may 2022-yil.
- ↑ Islam in Africa: the role of Sheikh Abdillahi Nassir (inglizcha), qaraldi: 29-may 2022-yil
{{citation}}: CS1 maint: date format () - ↑ „Senior Kenyan Muslim Scholar Sheikh Abdillahi Nasir Passes Away“. International Quran News Agency (11-yanvar 2022-yil). Qaraldi: 11-yanvar 2022-yil.
- ↑ „Hassan Omar Hassan“ (inglizcha). www.facebook.com. Qaraldi: 20-may 2022-yil.
- ↑ „Sheikh Abdillahi Nasir's propagation method based on Shia-Suni approximation“ (inglizcha). en.hawzahnews.com (20-yanvar 2022-yil). Qaraldi: 29-may 2022-yil.
- ↑ ABNA. „Sheikh Abdillahi Nasir played important role in promoting AhlulBayt school in East Africa: Shahedi“ (inglizcha). abna24.com (20-yanvar 2022-yil). Qaraldi: 29-may 2022-yil.
- ↑ „Kenya: Nairobi Honours Lancaster House Conference Veterans“.