Zhari tumani

Zhari tumani ژړۍ
Tuman
31°34′32.9″N 65°25′36.1″E
Mamlakat	[[Afgʻoniston]]
Aholisi  (2010)	80,700
Vaqt mintaqasi	UTCUTC+4:30

Jari (pushtucha: ژړۍ , forscha: ولسوالی ژری) — Afgʻonistonning Qandahor viloyatidagi tuman. Muqobil imlolarga Zheley (pushtu tilidan transliteratsiya tufayli), Zharey, Jaray, Zheri yoki Zheray kiradi. Tuman 2004-yilda avval Mayvand va Panjvay tumanlari tarkibiga kirgan yerlardan tashkil topgan. Aholisi 80700 nafar (2010).

Geografiyasi

Jari Argʻandab daryosining shimoliy qirgʻogʻida joylashgan boʻlib, u Qandahor viloyati orqali sharqdan gʻarbga oʻtadi. Umumiy hudud baʼzan Argʻandab vodiysi deb ataladi. Jarining qurilgan va dehqonchilik maydoni taxminan 30 ga teng km sharqdan gʻarbga 8 km shimoldan janubga, daryo va 1-magistral oʻrtasida joylashgan.

Koʻpchilik binolar bir qavatli loydan qurilgan boʻlib, tor, burilishli yoʻllar va oʻtish joylari mavjud. Istisno uzum quritadigan kulbalar boʻlib, ular butun qishloq boʻylab tarqalgan, balandligi 20 m gacha boʻlgan kattaroq binolardir. Uzum, koʻknori va nasha (gashish uchun) eng keng tarqalgan ekinlardir. Qishloq yerlari Argʻandab daryosi bilan parallel ravishda oʻtuvchi murakkab vadilar tizimi orqali sugʻoriladi. 1-magistralning shimolidagi hudud choʻlga oʻxshaydi, balandligi taxminan 200–400 m boʻlgan keskin togʻ tizmalari bor.

Tarixi

Tuman 2004-yilda Mayvand va Panjvay tumanlarining bir qismi boʻlgan yerdan yaratilgan. Prezident Hamid Karzay tomonidan Qandahorda Tolibonni yengishda yordam bergan Alizay sardori Habibulla Jan uchun mukofot sifatida yaratilgan.

Siyosati

Shura jarida boshqaruvning asosiy mexanizmi hisoblanadi. Tumanning qabilaviy boshqaruv tabiati siyosatdan ajralmas boʻlib, qaror qabul qilish jarayonini qiyin va koʻp vaqt talab etadi.

Jari tumani markazi, tumanning hukumat qarorgohi, Pasabdagi Pasab bozori yaqinida joylashgan. Tuman markazi, shuningdek, Afgʻoniston Milliy Xavfsizlik Kuchlari tomonidan boshqariladigan sobiq koalitsiya kuchlarining bazasi boʻlgan Pasab (FOB Pasab) Oldinga Operatsion Bazasi bilan ham tutashgan.

Jamol ogʻa 2015-yil 28-martdan boshlab tuman hokimi Muhammad Naez Sarhadiy va Karim Jan avvalgi gubernatorlar edi. Muhammad Maʼsum Xon 2015-yil 26-yanvar holatiga koʻra Afgʻoniston milliy politsiya kuchlarini boshqaradi

qabilalari

Jari aholisining aksariyati etnik pushtunlardir . Kamida oʻnlab qabilalar mavjud boʻlib, ularning eng koʻplari Alizay, Achakzay, Nurzay va Gilzaydir. Mayvand va Argʻandab tumanlari orasidagi Jarining shimoliy hududlari orqali koʻplab koʻchmanchi qabilalar oʻtadi.

Kichik tumanlar

Zharining siyosiy geografiyasi vaqt oʻtishi bilan oʻzgaradi. Koʻpgina kichik qishloqlar mahalliy oqsoqolning nomi bilan atalgan. Ushbu kichikroq qishloqlar toʻplamini kichik tuman deb taʼriflash mumkin. Hozirda Jarida quyidagi kichik tumanlar mavjud:

• Nar Kariz
• Nalgham
• Sangsar
• Kolk
• Gariban
• Siah Choy
• Sablaghay
• Pashmul
• Asequeh
• Sanzari

Mojaro, 2001—2021-yilgi

NATO va ISAF Karzay hukumatini qoʻllab-quvvatlash va isyonni bostirish uchun saʼy-harakatlarini davom ettirmoqda. Tolibon Jari tarixida chuqur ildiz otgan va mullalar va oqsoqollar tizimi orqali taʼsir oʻtkazishga harakat qiladi (qarang: Tolibonning qayta tiklanishi). Vaziyat oʻz maqsadlarini amalga oshirish uchun mintaqadagi hukumat kuchini minimallashtirishga urinayotgan jangarilar va jinoyatchilar tomonidan murakkablashdi.

A 2 2006-yil 18-oktabrda NATO vertolyotlari tomonidan Tolibon jangarilarini ovlayotgan reyd 2001 yilda Tolibon rejimi agʻdarilganidan beri Gʻarb kuchlari va isyonchilar oʻrtasidagi eng shiddatli janglardan biri boʻlgan 2006-yil sentabr oyida Meduza operatsiyasi sodir boʻlgan joydan atigi yarim mil uzoqlikda boʻlgan.

Yana qarang

• Xosrov Sofla
• Tarok Kolache

Havolalar

• Tumanning aholi punktlari va chegaralari xaritasi, Urushni oʻrganish instituti