Yever, Bibliya personaji
Yever, Eber, Yebor[1] (ivritcha: עֵבֶר, oʻzb. daryoni kesib oʻtgan, sayyor) — patriarx Ibrohimning ajdodi. Nuh alayhissalomning chevarasi, Somning nevarasi, Salaning oʻgʻli. Xristian anʼanalarida u yahudiylarning ota-bobosi sifatida tasvirlangan.
Bibliyaga koʻra
[tahrir | manbasini tahrirlash]Injilning masoretik matniga koʻra, u 464-yil yashagan; turli Septuaginta kodekslari uning 404 yoki 504-yil yashaganligini koʻrsatadi. Uning qoʻl ostida Bobil toʻs-toʻpoloni boʻlda va uning quruvchilari tarqalib ketdi; u xalqlarning boʻlinib va tarqalib ketishidan oldingi solih otaxonlarning oxirgisi edi.
Oʻgʻillari — Falek va Ioktan: „Yeverning ikkita oʻgʻli bor edi; Birining ismi Falek, chunki uning davrida yer ikkiga boʻlingan; uning akasining ismi Ioktandir“ (Ibtido. 10:25).
Ismining maʼnosi
[tahrir | manbasini tahrirlash]"Yahudiy" etnonimini talqin qilish versiyalari orasida (qadimgi ivrit: עברי ) bu soʻzning etimologiyasini Ever[2] ga bogʻlovchi versiya mavjud. Zamonaviy Bibliya tadqiqotlarida ibroniycha nomi Yever nomidan kelib chiqqanmi va bu soʻzlar bilan belgilangan jamoalar qanday oʻzaro bogʻliqligi haqidagi savollar ochiqligicha qolmoqda.
Boshqa manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Yever Bobil minorasini qurishda qatnashmagan Som avlodlaridan birginasidir. Tanaxning baʼzi tarjimonlari (Kuzari, Seder a-dorot) Yever va uning oilasining tili boshqalar kabi aralashmagan va Yever avlodlari asl tilni saqlab qolgan degan xulosaga kelishadi. Ehtimol, asl tilning saqlanishi Yeverning yahudiylarning eponimi sifatida tan olinishi uchun qoʻshimcha dalil boʻlgan.
Koʻpgina midrashlar Everni (Yever) Ibrohim, Ishoq va Yoqub oʻqigan dunyodagi birinchi yeshiva tashkilotchisi Sim bilan birga hammuassis sifatida eslashadi[3]; Bu yeshivani Safeddagi „Som va Ever gʻori“ga joylashtiradigan afsona bor[4].
Midrash Bereshit Rabbahda Yever paygʻambar deb ataladi, chunki uning oʻgʻillarining ismlari kelajakdagi voqealar bilan bogʻliq deb talqin qilinishi mumkin; Peleg (Falek) nomi odamlarning ajralishini koʻrsatuvchi sifatida talqin qilinadi va Bobil minorasi qurilganidan keyingi tillar aralashuvi bilan bogʻliq.
Yubileylar kitobida Yebor (Yever)ning xotini — Nebrodning qizi Atsurad va uning oʻgʻli Falek haqida soʻz boradi:
Va u aynan uchinchi yilning yettinchi haftasida oʻttiz ikkinchi yubileyda Nebrodning qizi Atsurad ismli ayolni oldi[1].
Mxitar Ayrivanetsi Yeverning xotini — Zuba (Uzba) haqida gapiradi:
Yever va Zuba 133 yoshda, Falekni[5] tugʻdi.
Ever bilan Islom paygambari Hud[6] alayhissalom birxillashtiriladi.
Baʼzi tadqiqotchilar Ibrohimning koʻpgina ajdodlari ismlarining sayohat va koʻchish bilan oʻxshashligini taʼkidlaydilar, bu esa amorit qabilalarining baʼzi bir noqulay omillar tufayli Mesopotamiyadan Furot daryosi tashqarisiga chiqish yoʻlini koʻrsatishi mumkin[7].
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 „Книга VIII, абзац 2“, Книга Юбилеев, Ветхозаветные апокрифы. СПб: Амфора, 2000. ISBN 5-8301-0183-1.
- ↑ Иосиф Флавий „Книга 1, глава 6“, . Иудейские древности. Минск: Беларусь, 1994. ISBN 985-01-0001-X.
- ↑ „Эвер“. Toldot.ru — Иудаизм и евреи. Qaraldi: 2021-yil 19-dekabr.
- ↑ „The Cave of Shem And Ever“ (en). Safed.co.il. Qaraldi: 2021-yil 19-dekabr.
- ↑ Мхитар Айриванеци. Хронографическая история. II труд. М: Директ-Медиа, 2010. ISBN 9785998966262.
- ↑ Пиотровский М. Б.. Коранические сказания. М: Наука, 1991 — 57-bet.
- ↑ Ужахов З. С.. Загадки истоков библейских сказаний. Литрес, 2016 — 154-bet.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Yever // Bibleyskaya ensiklopediya arximandrita Nikifora. — M., 1891—1892.
- Yever // Pravoslavnaya ensiklopediya. — M., 2008. — T. XVII : „Yevangelicheskaya serkov cheshskix bratev — Yegipet“. — 752 s. — 39 000 ekz. — ISBN 978-5-89572-030-1.