Unter den Linden

Unter den Linden (nemischa- „ joʻka daraxtlari ostida“) — Germaniya poytaxti Berlinning markaziy Mitte tumanidagi bulvar. Shahar saroyidan Brandenburg darvozasigacha choʻzilgan markaz boʻylab piyodalar savdo markazini va ikkita keng yoʻlni oʻrab turgan joʻka (ohak) daraxtlari sharafiga nomlangan. Xiyobon Berlinning koʻplab diqqatga sazovor joylari va daryolarni bogʻlaydi.

Umumiy koʻrinishi

Unter den Linden koʻchasida bir vaqtlar vayron qilingan Respublika saroyi joylashgan. Koʻcha Lustgarten bogʻidagi Stadtschloss qirollik saroyi (Ghenzollern uyining asosiy qarorgohi) joyidan sharqdan gʻarbga qarab, Pariser maydoni va Brandenburg darvozasigacha boradi. Sharqqa qarab bulvar Berlin soboridagi Shpri daryosini kesib oʻtadi va Karl-Liebknecht-Straße boʻylab davom etadi. Brandenburg darvozasi ortidagi gʻarbiy davomi Straße des 17. Juni joylashgan^[1].. Unter den Lindenni kesib oʻtuvchi shimoliy-janubiy asosiy koʻchalar — Fridrixstrasse va Vilgelmshtrasse.

Berlindagi eski shaharning tarixiy qismi markazida joylashgan Unter den Linden XVI asrda Brandenburglik knyaz Jon Jorj tomonidan Tiergartendagi ovchilik makonlariga yetib borish uchun qurilgan.

XIX asrga kelib, Berlin aholisi koʻpayib, gʻarbga qarab kengayib borar ekan, Unter den Linden Berlindagi eng mashhur va eng katta koʻchaga aylandi. 1851-yilda markaziy hududda Kristian Daniel Rauch tomonidan yaratilgan Buyuk Frederikning mashhur otliq haykali oʻrnatildi. Iogann Shtraus III 1900-yilda „Unter den Linden“ valsini yozgan. 1934-35-yillarda Berlin S-Bahn uchun Nord-Süd-tunnelini qurish jarayonida joʻka daraxtlarining aksariyati kesilgan va Ikkinchi Jahon urushining soʻnggi kunlarida qolgan daraxtlar ham yoʻq qilingan yoki oʻtin sifatida ishlatish uchun kesilgan. Hozirgi joʻkalar 1950-yillarda qayta ekilgan^[2].

Ikkinchi jahon urushidan keyingi koʻchaning yuqoridan koʻrinishi

Manfaat nuqtalari

1937-yildan boshlab koʻchadagi mulklarni raqamlash Unter den Lindenni Lustgarten va Muzey oroli bilan bogʻlaydigan Shlossbryucke (saroy koʻprigi) da boshlandi. Qayta tiklangan Alte Kommandantur-№ 1 1695-1706-yillar oraligʻida qurilgan Unter den Linden koʻchasidagi eng qadimgi bino boʻlgan. U Zeughaus arsenalining roʻparasida joylashgan. Hozirda koʻcha boʻylab joylashgan binolar (sharqdan gʻarbga) Germaniya tarixi muzeyi-№ 2, valiahd saroyi (Ghenzollern toj knyazlarining sobiq saroyi)-№ 3, Neue Wache urush yodgorligi-№ 4, keyinchalik Bebelplatzda Berlin Davlat operasi-№ 7, xalq tilida Lindenoper deb ataluvchi Avliyo Xedvig sobori va Altes saroyi, imperator Vilgelm I ning sevimli neoklassik qarorgohi (Eski saroy, Berlin)-№ 9. Shimol tomonda Gumboldt universitetining asosiy binosi-№ 6 va Berlin davlat kutubxonasining I binosi-№ 8, joylashgan. Gʻarbiy tomonda Rossiya elchixonasi (sobiq Sovet elchixonasi, № 63-65, Vengriya elchixonasi, № 76, Vilgelmshtrasse bilan tutashgan joyda va nihoyat, Pariser maydoni burchagida joylashgan Adlon mehmonxonasi, № 77) joylashgan^[3]. Urushdan oldingi mehmonxona oʻrnida butunlay qayta yangi mehmonxona qurilgan. Universitet oldidagi taniqli Aleksandr va Vilgelm fon Gumboldt haykallari, shuningdek, Prussiya generallari Sharnxorst va Bülovning haykallari ham koʻchani bezatib turadi. 1930-yillardan oldin boʻlgan Unter den Linden nomi yozilgan koʻcha belgisi Britaniya qurolli kuchlari tomonidan olib ketilgan va hozirda Imperator urush muzeyida, Londonda koʻrish mumkin.