Solih ibn Ali
| Solih ibn Ali صالح بن علي | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Misr noibi | |||||||||||||
|
Mansab davri 750 – 751 | |||||||||||||
| Monarx | as-Saffoh | ||||||||||||
| Oʻtmishdoshi |
Abdumalik ibn Marvon ibn Musa ibn Nusayr (Umaviylar noibi) | ||||||||||||
| Vorisi | Abu Avn Abdumalik ibn Yazid | ||||||||||||
| Misr noibi | |||||||||||||
|
Mansab davri 753 – 755 | |||||||||||||
| Monarx |
as-Saffoh al-Mansur | ||||||||||||
| Oʻtmishdoshi | Abu Avn Abdumalik ibn Yazid | ||||||||||||
| Vorisi | Abu Avn Abdumalik ibn Yazid | ||||||||||||
| Shom (Suriya) noibi | |||||||||||||
|
Mansab davri 754 – 754 (bir yildan kamroq) | |||||||||||||
| Monarx |
as-Saffoh al-Mansur | ||||||||||||
| Oʻtmishdoshi | Abdulloh ibn Ali | ||||||||||||
| Vorisi | Abdulvahhob ibn Ibrohim ibn Muhammad al-Abbosiy (754—764) | ||||||||||||
| Shaxsiy maʼlumotlari | |||||||||||||
| Tavalludi | 711 | ||||||||||||
| Vafoti | 769 | ||||||||||||
| Bolalari | |||||||||||||
| Otasi | Ali ibn Abdulloh ibn al-Abbos | ||||||||||||
| Qarindoshlari |
| ||||||||||||
| |||||||||||||
Solih ibn Ali ibn Abdulloh ibn al-Abbos (arabcha: صالح بن علي بن عبد الله بن العباس) (711—769) Banu Abbos sulolasining a’zosi boʻlib, Suriya va Misrda harbiy qoʻmondon va noiblik vazifalarini bajargan.
Hayoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Solih va ukasi Abdulloh 750-yilda Umaviylar hokimiyatini agʻdarib tashlagan Abbosiylar qoʻshinining old saflarida boʻlishgan. Aka-ukalar xalifalik poytaxti Damashqni qamal qilib egallagach, soʻnggi Umaviy xalifa Marvon IIni Misrgacha ta’qib qilishdi. Xalifa shu yerda qoʻlga olindi va oʻldirildi[1][2]. Solih 750-yil 9-avgust kuni Misrga noib etib tayinlanib, ushbu lavozimni egallagan ilk Abbosiylar vakili boʻldi. Ushbu lavozimda bir yildan kamroq vaqt mobaynida qolib, 751-yil mart oyida Jund Filastin (Falastin) noibi etib tayinlandi. Mazkur lavozimda ekanida Said ibn Abdullohni Abbosiylar davrining Vizantiya Onadoʻlisiga qarshi ilk bosqinchilik yurishiga joʻnatdi[1]. 753-yil 8-oktyabrda yana Misr noibi etib tayinlanib, bu lavozimda 755-yil 21-fevralgacha ishladi[1]. 754-yilda Solihning jiyani, xalifa as-Saffoh vafot etgach, Solihning akasi Abdulloh Suriyada yangi xalifa al-Mansurga qarshi isyon koʻtardi. Abdulloh oʻlim toʻshagida yotgan as-Saffoh oʻzini voris etib tayinlaganini da’vo qildi. Solih akasining qoʻzgʻoloniga qoʻshilishdan bosh tortib, hatto isyonni bostirish uchun Suriyaga qoʻshin bilan kirib bordi. Abdullohning Falastindagi noibi al-Hakam ibn Da’ban bilan to‘qnashib, uni magʻlub etdi. Shu paytda Abdullohning oʻzi Abu Muslimdan yengilib, Mansurga boʻysunishga majbur boʻldi[3].
Abdullohning isyoniga qaramay, Solih va uning oilasi Suriyadagi eng nufuzli Abbosiylar hukmdorlari sifatida oʻz mavqelarini mustahkamlashdi. Ular bu mavqeni keyingi yarim asr davomida saqlab qoldilar. Chunki Solihning oʻgʻillari al-Fadl, Ibrohim va Abdulmalik Suriya va Misrda noiblik lavozimlarini egallagan edilar[1][4]. Solih, shuningdek, Umaviylar sulolasining hududdagi koʻplab mulklarini oʻzlashtirib olgan edi. Bundan tashqari, Abbosiylar va Vizantiya oʻrtasidagi chegara hududlari, ya’ni tugʻurlarni mustahkamlashda muhim rol oʻynagan. Sobiq Vizantiya shaharlari Melitene (Malatiya), Germanikeya (Marash) va Mopsuestiyani (al-Massisa) qayta egallagan va qayta qurgan. Solih 769-yil Suriyada vafot etgan.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Cobb, Paul M.. White banners: contention in ‘Abbāsid Syria, 750–880. Albany, NY: State University of New York Press, 2001. ISBN 0-7914-4880-0.
- Grohmann, Adolph; Kennedy, Hugh (1995). "Ṣāliḥ b. ʿAlī". in Bosworth, C. E.. Encyclopaedia of Islam. Volume VIII: Ned–Sam (2nd nashri). Leiden: E. J. Brill. p. 985. ISBN 978-90-04-09834-3. http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/salih-b-ali-SIM_6538.