Seyfulg‘abit Majitov
| Seyfulg‘abit Majitov | |
|---|---|
| Tavalludi |
Seyfulg‘abit Majit oʻgʻli Majitov 1867-yili Qozon guberniyasi, Archa tumani, Urtam |
| Vafoti |
1938-yili Qoraqalpogʻiston |
| Kasbi | shoir, jurnalist |
| Ijod qilgan tillari | qoraqalpoq tili |
| Fuqaroligi |
 →XXSR→ → |
| Yoʻnalish | poeziya, dramaturgiya, proza |
| Faoliyat yillari | 1907-1938 |
| Janr | sheʼriyat, drama |
| Mukofotlari |
 |
Seyfulgʻabit Majitov Majit oʻgʻli (qoraqalpoqcha: Seyfulǵabit Májitov) (1867-yil, Qozon gubernatorligi, Urtam – 1938-yil, Qoraqalpogʻiston ASSR, Nukus) shoir, nosir, dramaturg, maslahatchi, jurnalist, qoraqalpoq sovet adabiyotining asoschilaridan biri, birinchi qoraqalpoq alifbosini yaratuvchisi, qoraqalpoq maktabi uchun ilk darsliklarni yozuvchi, birinchi qoraqalpoq sovet dramaturgi. SSSR Yozuvchilar uyushmasi aʼzosi („1934-yil“dan).
Hayoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]1867-yili Qozon guberniyasi (hozirgi Archa tumani) Urtam qishlogʻida tugʻilgan. 1877-yildan boshlab oilasi bilan Oʻrta Osiyoda yashaydi: dastlab Aqtubada, keyin Qoʻngʻirotda. Qoʻngʻirotdagi Muhammad Sharif Soʻfizoda madrasasini tamomlagan[1]. Seyfulgʻabit Majitov volost boshligʻining kotibi boʻlib ishlay boshlaydi. Berdaq bilan uchrashadi va sheʼriy suhbatlarda qatnashadi. 1905-yildan keyin koʻplab tatar gazeta va jurnallarini sotib oladi, ularga sheʼrlarini yuboradi. Maktab-madrasa ochishni orzu qiladi. Qoraqalpoq folklorini, shoirlar asarlarini yoza boshlaydi. 1928-yilda ularni kitob holida nashr ettirdi.
Oktyabr inqilobidan keyin sovet-partiya organlarida ishlaydi. „Birinchi qadam“ (1924-yil) gazetasi va „Xizmat adabiyoti“ (1931-yil) jurnalini taʼsis etishda qatnashadi. „Erkin Qoraqalpoq“ ( ٴيركين قاراقالپاق ) (keyinchalik „Qizil Qoraqalpogʻiston“, „Sovet Qoraqalpogʻistoni“) gazetalarida bosh muharrir boʻlib ishlaydi
1924-yildan arab grafikasida, 1929-yildan keyin lotin yozuviga asoslangan qoraqalpoq tilida darsliklar, oʻquv dasturlari, uslubiy qoʻllanmalar yaratishda qatnashadi.
1938-yilda u siyosiy zoʻravonlik qurboni boʻldi: kaltaklashdan keyin u sudgacha vafot etdi[2].
Ijodi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Uning ilk sheʼrlari 1907-yilda nashr etilgan. I.A.Krilov, Toʻqay sheʼrlariga misollar tarjima qiladi[3]. Koʻp sonli sheʼrlari („Qoraqalpoq“, „Ozodlik tongi“, „Qizlarga“, „Ket, ket“ va boshqalar), „Ernazar botir“, (1926), „Dars“, „Biz yosh boʻldik“, „Soʻnggi toʻsiq“ (1928), 'Bagʻdagul' (1934), „Qora yuraklar“, „Gʻulom-Tayman“ dramalari[4], „Hamd va Sara“, „Qulmurot“, „Oʻn toʻqqiz“, „Jumagu’l“ nomli hajmli nasriy asarlar muallifi. Sahna asarlari Chimboy, Qoʻngʻirot, Toʻrtkoʻl teatrlarida qayta-qayta qoʻyiladi.
Mukofot va unvonlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]- 1924-yil Qizil Bayroq ordeni (Xorazm Xalq Respublikasi)
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „ia-centr.ru сайтында“ (deadlink). 2016-yil 1-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 12-oktyabr.
- ↑ „Aurazika forumi“nda
- ↑ Seyfulgabit Majitov (1867-1938)
- ↑ Vidnie predstaviteli karakalpakskoy literaturi
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Orol toʻlqinlari. Qoraqalpogʻistonlik yozuvchilarning asarlari („ijodkor“ Liron Xamidullin). Qozon: TKN, 1981-yil.
- Aleuov U., Seitmuratov K. Seyfulgʻbid Majidov va Qoraqalpogʻistondagi modernizm harakati. Toshkent: Fan, 2010.
- Oʻrazboyeva R. J. 1925–1930-yillarda Qoraqalpoq avtonom respublikasi xalq taʼlimi tizimining rivojlanishi.// Milliy tarix. Olmaota. 2011-yil. № 1.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Yaqin aka-uka va opa-singillar uzoqda. „Bizning merosimiz“
- Mәҗitov Sәyfelgabit[sayt ishlamaydi] (rus.)
- Sәyfelgabit Mәҗitov[sayt ishlamaydi]