Kontent qismiga oʻtish

Saudiya Arabistonida saylov tizimi

Vikipediya, erkin ensiklopediya

Saudiya Arabistonida saylovlar kam uchraydi. Ilk saylovlar oʻtgan asrning 20-yillarida oʻtkazganligiga qaramay, ayollarga saylanish va saylash huquqining berilishi masalasi anchayin muammoli boʻlib kelgan[1][2].

Saudiya Arabistonining hududi

Qisqacha tavsif

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Saudiya Arabistoni Maslahat Assambleyasi (Majlis ash-Shoro) 150 nafar tayinlangan aʼzodan iborat boʻlib, qonunlar taklif qilishi mumkin, ammo hukumatning mutlaq monarxiya maqomi tufayli takliflar asosiy qonunchilik maqomiga ega emas. Saudiya Arabistonida siyosiy partiyalarga ruxsat berilmagan.

Ilk saylovlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Saudiya Arabistonida birinchi munitsipalitet saylovlari 1920-yillarning oʻrtalarida Hijozning Makka, Madina, Jidda, Yanbu va Toif shaharlarida boʻlib oʻtdi, chunki podshoh Abdulaziz ibn Saud mamlakatda Usmonliylar va Hoshimiylar hukmronligi oʻrniga mahalliy hukumatlarni oʻrnatdi. Boshqa munitsipalitetlarga saylovlar 1954-1962-yillarda qirol Saud davrida boʻlib oʻtdi, bu tajriba qirol Faysalning markazlashuvi ostida yakunlandi.[3]

XXI asrdagi saylovlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2005-yilda shahar kengashlari aʼzolarining yarmi uchun saylovlar boʻlib oʻtdi, faqat erkak nomzodlar mavjud boʻlib, faqat erkaklar ovoz berishdi. 2009-yil fevral oyida 2009-yilga belgilangan munitsipal (mahalliy) saylovlar „baholash uchun“ nomaʼlum muddatga qoldirilishi eʼlon qilindi.[4] Hukumat vakilining aytishicha, ular keyingi saylovlarda ayollarning saylov huquqini koʻrib chiqish uchun qoldirildi.[5] Oxir-oqibat munitsipal saylovlar 2011-yilda boʻlib oʻtdi va rejalashtirilgan edi, ammo umumiy saylov huquqi (yaʼni ayollarga ham saylash huquqi berilishi) 2015-yilgi rejalashtirilgan ovoz berishgacha qoldirildi.

Ayollarsiz saylov

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Saudiya Arabistonida 1950-1960-yillarda munitsipal saylovlar oʻtkazilganda ayollarga saylovda qatnashish va saylanish huquqi berilmagan.[6] 2005-yilgacha boshqa saylovlar oʻtkazilmagan. Oʻsha paytda ayollarning ishtirok etishiga ruxsat berilishini kutishganiga qaramay, Saudiya Arabistoni rasmiylari ruhsat bermaslikka qaror qilishdi.[7] Ayollar saylov uchastkalarida ayollar yetarli emasligi (mamlakatda gender ajratish odatiy hol) va faqat oz sonli ayollarning ovoz berishlari uchun ID kartalari borligi taʼkidlangan.[6] Xuddi shu qoidalar 2011-yilda saylovlar oʻtkazilganda ham qoʻllangan[8]. 2011-yil sentabrida qirol Abdulla ayollarga 2012-yildan boshlab ham saylash, ham saylanish huquqi berilishini eʼlon qildi, yaʼni ular 2015-yilga rejalashtirilgan munitsipal saylovlarda qatnashish huquqiga ega boʻladi.[9] Shuningdek, u ayollarning saylanmagan sho'roda qatnashish huquqiga ega boʻlishini aytdi.[10][11] Xalqaro Amnistiya bu qarorni „Saudiya Arabistonida gender tengligi sari uzoq yoʻlda qilingan maʼqul, cheklangan boʻlsa-da, qadam va u yerdagi ayollar huquqlari faollarining uzoq davom etgan kurashidan dalolatdir“ deb taʼrifladi.[12]

Ayollarning saylovlarda ishtirok etishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2011-yil sentabr oyida qirol Abdulla ayollarga 2015-yilgi munitsipal saylovlarda saylash va ishtirok etish huquqini berdi.

Abdullah ibn Abdullaziz: ayollarga saylov huquqini bergan Saudia Arabistonining qiroli

Ayollarga saylov huquqining berilganiga qaramay, ayollar huquqlari bilan bogʻliq koʻplab masalalarda boʻlgani kabi, ayollarning saylov huquqi Saudiya Arabistonida soʻnggi yillarda ommaviy muhokama mavzusi boʻlib, har ikki tomonning qatʼiy qarashlari mavjud.[13] Bu siyosiy saylov huquqiga jinsga xos taqiqni saqlab qolgan dunyodagi oxirgi davlatdir.[14]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „Saudi Arabia to hold elections next month after year and a half delay“. Toronto Star/AP (2011-yil 22-mart). 22-mart 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 22-mart.
  2. ↑ „Women remain barred from voting as Saudi Arabia announces elections“. The National (Abu Dhabi)/AP/Bloomberg (2011-yil 23-mart). 22-mart 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 22-mart.
  3. ↑ Mattheisen, Toby (2015). „Centre –Periphery Relations and the Emergence of a Public Sphere in Saudi Arabia: The Municipal Elections in the Eastern Province, 1954 – 1960“. British Journal of Middle Eastern Studies. 42-jild, № 3. 320–338-bet. doi:10.1080/13530194.2014.947242.
  4. ↑ Brian Whitaker, The Guardian, 24 February 2009, Hello, democracy — and goodbye
  5. ↑ „Kampagne für Frauenstimmrecht in Saudiarabien | NZZ“. Neue Zürcher Zeitung (2011-yil 17-yanvar).
  6. ↑ 6,0 6,1 „Saudi government bans women’s suffrage“. MSNBC (11-oktabr 2004-yil). Qaraldi: 25-sentabr 2011-yil.
  7. ↑ „Saudi women barred from voting“. BBC News (11-oktabr 2004-yil). Qaraldi: 20-sentabr 2007-yil.
  8. ↑ „Saudi Arabia gives women right to vote“. The Guardian (25-sentabr 2011-yil). Qaraldi: 25-sentabr 2011-yil.
  9. ↑ „Women in Saudi Arabia 'to vote and run in elections'“. BBC News (25-sentabr 2011-yil). Qaraldi: 25-sentabr 2011-yil.
  10. ↑ „Saudi king allows women to vote“. Associated Press (25-sentabr 2011-yil). Qaraldi: 25-sentabr 2011-yil.
  11. ↑ Saudi king: Women can vote in local elections
  12. ↑ „VOTE FOR SAUDI WOMEN NO GUARANTEE OF RIGHTS“. Amnesty International Website. 2011-yil 27-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-sentabr 2011-yil.
  13. ↑ Zoepf, Katherine. „Talk of Women’s Rights Divides Saudi Arabia“. The New York Times (31-may 2010-yil). Qaraldi: 25-sentabr 2011-yil.
  14. ↑ „Fact Sheet: Women's Political Participation“. International Women’s Democracy Center website. 30-sentabr 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25-sentabr 2011-yil. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Saudiya_Arabistonida_saylov_tizimi&oldid=5191798" dan olindi