Avstriya

Avstriya Respublikasi nemischa: Republik Österreich
Bayroq Gerb
Madhiya: «Land der Berge, Land am Strome» «Tog‘lar o‘lkasi, Oqimli mamlakat»
Poytaxt	Vena
Eng katta shahar	Vena, Grats, Lins, Zalsburg va Insbruk
Rasmiy til(lar)	nemis
Hukumat	Federativ Parlamentar Respublika
• Federal Prezident	Alexander Van der Bellen
• Federal Kansler	Sebastian Kurz
• Federal Kengash Raisi	Christine Schwarz-Fuchs
• Milliy Kengash Raisi	Wolfgang Sobotka
• Konstitutsiyaviy Sudi Raisi	Christoph Grabenwarter
• Birinchi Respublika	1919-yil 10-sentyabr
• Federal davlat	1934-yil 1-may
• Anshlyus	1938-yil 13-mart
• Ikkinchi Respublika	1945-yil 27-aprel
• Davlat shartnomasi	1955-yil 27-iyul
Maydon
• Butun	83,871 km2 (113-oʻrin)
• Suv (%)	0,84
Aholi
• 2022-yilgi roʻyxat	9,027,999 kishi (98-oʻrin)
• Zichlik	107,6/km2
YIM (XQT)	2022-yil roʻyxati
• Butun	$700.203 milliard (43-oʻrin)
• Jon boshiga	$64,750
Pul birligi	Yevro (EUR)
Vaqt mintaqasi	UTC+1
• Yoz (DST)	UTC+2
Qisqartma	AT
Telefon prefiksi	+43
Internet domeni	.at

Avstriya, Avstriya Respublikasi (nemischa: Österreich , MFA^(olm.): XFA: [ˈøːstɐˌʁaɪç]^ⓘ) – Markaziy Yevropadagi davlat, Dunayning oʻrta oqimi havzasida joylashgan. Maydoni 83 879 km² (32 386 sq mi, dunyoda 113-o‘rin). Aholisi 9 117 574 kishi (2025-yil 6-yanvar, dunyoga 97-o‘rin). Poytaxti – Vena shahri. Avstriya davlati Vena kongressi va hukumatiga ega rivojlangan davlat hisoblanadi. Avstriya 2023-yilda Yevropadagi eng rivojlangan davlatlar qatoriga qo‘shildi va u dunyo davlatlarining rivojlangan 10 talik dan joy oldi. Aholisi - 9 117 130 kishi (2025), maydoni - 83 879 km². Aholi soni bo'yicha dunyoda 97-o'rinni, hududi bo'yicha 113-o'rinni egallaydi.

Bugungi Avstriya hududi hech bo'lmaganda paleolit ​​davridan beri yashab kelgan. Miloddan avvalgi 400-yillarda keltlar yashagan , keyin esa miloddan avvalgi 1-asr oxirida rimliklar tomonidan qoʻshib olingan. Mintaqada nasroniylashtirish 4-5-asrlarda, kech Rim davrida boshlangan, undan keyin ko'chish davrida ko'plab german qabilalari kelgan. Avstriya, yaxlit davlat sifatida, birinchi ming yillik oxirida Sharqiy va Vengriya yurishi qoldiqlaridan , dastlab Muqaddas Rim imperiyasining chegara yurishi sifatida paydo boʻlgan, keyin 1156-yilda gersoglikka aylangan va 1453-yilda arxgersoqollik qildi. 13-asr oxiridan boshlab Gabsburglar monarxiyasining yuragi boʻlgan Avstriya, asrlar davomida Markaziy Yevropada yirik imperatorlik kuchi boʻlgan va 16-asrdan boshlab Vena Muqaddas Rim Imperiyasining maʼmuriy poytaxti boʻlib ham xizmat qilgan. Imperiya parchalanishidan ikki yil oʻtib, 1804-yilda Avstriya oʻz imperiyasini barpo etdi , u buyuk kuch va Yevropadagi eng yirik davlatlardan biriga aylandi. Imperiyaning 1860-yillarda urushlarda magʻlubiyatga uchrashi va hududlardan mahrum boʻlishi 1867-yilda Avstriya-Vengriyaning tashkil topishiga yoʻl ochdi.

1914-yilda archduke Frants Ferdinand o'ldirilganidan so'ng , imperator Frans Jozef Serbiyaga urush e'lon qildi va bu oxir-oqibat Birinchi Jahon urushiga aylandi. Imperiyaning magʻlubiyati va undan keyingi qulashi 1918-yilda Germaniya-Avstriya Respublikasi va 1919 -yilda Birinchi Avstriya Respublikasining eʼlon qilinishiga olib keldi. Urushlararo davrda parlamentga qarshi kayfiyat Dololf Engelf davridagi avstrofashistik diktaturaning shakllanishi bilan yakunlandi. Kasallik boshlanishidan bir yil oldin Ikkinchi Jahon urushi paytida Avstriya Adolf Gitler tomonidan fashistlar Germaniyasiga qo'shildi va u submilliy bo'linishga aylandi . 1945-yilda ozod qilinganidan va Ittifoqchilarning o'n yillik istilosidan so'ng , mamlakat o'z suverenitetini tikladi va 1955-yilda o'zining abadiy betarafligini e'lon qildi .

Avstriya yarim prezidentlik vakillik demokratiyasi boʻlib, xalq tomonidan saylangan prezident davlat boshligʻi, kansler esa hukumat boshligʻi va bosh ijrochi hokimiyatdir. Avstriya aholi jon boshiga to‘g‘ri keladigan nominal YaIM bo‘yicha yuqori turmush darajasi bo‘yicha 13-o‘rinda turadi . Mamlakat 1955-yildan beri Birlashgan Millatlar Tashkilotining va 1995-yildan Yevropa Ittifoqining aʼzosi. Yevropada Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkiloti (EXHT) va Neft eksport qiluvchi mamlakatlar tashkiloti (OPEK) va Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti (OECD) va Interpolning asoschisi hisoblanadi. Shuningdek , 1995-yilda Shengen shartnomasini imzoladi va 1999-yilda yevro valyutasini qabul qildi.

Davlat tuzumi

Avstriya – federativ respublika hisoblanadi. Amaldagi konstitutsiya 1920-yilda qabul qilingan (1929-yilda oʻzgarishlar kiritilgan). Davlat tuzilishi shakli jihatdan Avstriya – federatsiya (ittifoq davlat). Davlat boshligʻi – federal prezident, uni 6 yil muddatga saylaydi. Qonun chiqaruvchi hokimiyatni ikki palatali parlament: milliy kengash (quyi palata) va federal kengash (yuqori palata) amalga oshiradi. Milliy kengashni aholi 4 yil muddatga saylaydi. Federal kengash aʼzolarini oʻlkalar parlamentlari (landtaglar) oʻz vakolatlari muddatiga (4 – 6 yilga) saylaydilar. Ijroiya hokimiyatni federal prezident va u tayinlaydigan federal kansler boshchiligidagi hukumat amalga oshiradi. Har bir oʻlkaning oʻz konstitutsiyasi va qonun chiqaruvchi organi bor. Oʻlkalarning huquqlari cheklangan.

Maʼmuriy boʻlinishi

№	Bayrogʻi	Gerbi	Federal yerlar	Maʼmuriy markazi
1.			Burgenlend	Ayzenshtadt
2.			Karintiya	Klagenfurt-am-Vyorterze
3.			Quyi Avstriya	Sankt-Pyolten
4.			Yuqori Avstriya	Lints
5.			Zaltsburg	Zaltsburg
6.			Shtiriya	Grats
7.			Tirol	Insbruk
8.			Forarlberg	Bregents
9.			Vena	Vena

Tabiati

Avstriya – asosan togʻli mamlakat. Uning janubiy qismi Sharqiy Alp togʻlari – Yuqori Tauern (balandligi 3797 m, Grosglokner choʻqqisi) va Quyi Tauern; shimoliy qismi – past-baland tekisliklardan iborat boʻlib, chekka shimoli-sharqda u Oʻrta Dunay payettekisligiga tutashib ketadi. Foydali qazilmalari: neft, gaz, magnezit, qoʻngʻir kumir, temir va qoʻrgʻoshin-rux rudalari, grafit, osh tuzi; binokorlik materiallarining anchagina zaxiralari mavjud.

Iqlimi

Iqlimi moʻtadil. Yanvarning oʻrtacha harorati – 1, – 4 °C, iyulda 15 °C dan 18 °C gacha bo‘ladi. Yiliga 500–900 mm, togʻlarda 2000 mm gacha yogʻin yogʻadi. Asosiy daryosi – Dunay va uning irmoqlari (Inn, Traun, Ens, Drava va boshqalar).

Ichki suvlari

Daryolar anchagina gidroenergiya zaxiralariga ega. Koʻllar koʻp, ularning aksariyati muzliklardan paydo boʻlgan. Chimli-podzol va qoʻngʻir oʻrmon tuproqlar, janubi-sharqda ishqorsiz podzollashgan qora tuproqlar, togʻlarda togʻ-qoʻngʻir, togʻ-oʻtloq, togʻ-podzollashgan tuproqlar tashkil etadi. Avstriya maydonining 40 % ga yaqini oʻrmonzor (dub, buk, archa, pixta, yaproq bargli daraxtlar). 2000 m balandlikda togʻ oʻtloqlari boshlanadi.

Aholisi

Avstriya aholisining 99 % – avstriyaliklar. Slovenlar, xorvatlar, vengerlar, chexlar, olmonlar, italyanlar ham yashaydi. Rasmiy tili – nemis tili. Aholisining oʻrtacha zichligi – 1 km² ga 108 kishi. Aholining 52 % shaharlarda yashaydi. Eng yirik shaharlari: Vena, Grats, Zalsburg.

Etimologiya

Asosiy maqola: Avstriyaning nomi Avstriyaning mahalliy nomi, Österreich , qadimgi oliy nemis tilidagi Ostarrîchi dan olingan bo'lib , u "sharqiy shohlik" degan ma'noni anglatadi va birinchi marta 996-yildagi "Ostarrîchi hujjatida" paydo bo'lgan. Bu so'z, ehtimol , O'rta asr lotin tilidan tarjima qilingan. Marchia orientalis mahalliy (Bavariya) lahjasiga kiradi.

Avstriya 976-yilda yaratilgan Bavariya prefekturasi edi. “Avstriya” soʻzi nemischa nomining lotinlashtirilgani boʻlib, birinchi marta 12-asrda qayd etilgan. O'sha paytda Avstriyaning Dunay havzasi ( Yuqori va Quyi Avstriya ) Bavariyaning eng sharqiy qismi edi.

Hukumat va siyosat

Avstriya parlamenti mamlakat poytaxti va eng ko'p aholisi bo'lgan Vena shahrida joylashgan . Avstriya 1920 yilgi Federal Konstitutsiyaviy qonun orqali federativ , vakillik demokratik respublikaga aylandi. Toʻqqiz federal shtatdan iborat Ikkinchi Respublikaning siyosiy tizimi 1920-yilgi konstitutsiyaga asoslanadi, 1929-yilda oʻzgartirilgan va 1945-yil 1-mayda qayta kuchga kirgan.

Avstriya prezidenti davlat rahbari hisoblanadi. Prezident to'g'ridan-to'g'ri ko'pchilik ovozi bilan saylanadi, agar kerak bo'lsa, eng ko'p ball to'plagan nomzodlar o'rtasida ikkinchi tur o'tkaziladi. Avstriya kansleri hukumat rahbari hisoblanadi . Kansler prezident tomonidan saylanadi va unga parlament quyi palatasining partiyaviy tarkibi asosida hukumatni shakllantirish vazifasi yuklanadi.

Hukumat prezident farmoni bilan yoki parlamentning quyi palatasi – Milliyatga ishonchsizlik votumi bilan lavozimidan chetlatilishi mumkin . Avvallari Avstriyada prezident va parlament uchun ovoz berish majburiy edi. Majburlash 1982-yildan 2004-yilgacha bosqichma-bosqich bekor qilindi.

Avstriya parlamenti ikki palatadan iborat. Milliyratning tarkibi (183-o'rin) har besh yilda bir marta (yoki Milliyrat federal kanslerning iltimosiga binoan federal prezident tomonidan yoki Milliyratning o'zi tomonidan tarqatib yuborilganda) umumiy saylov orqali aniqlanadi, unda har bir fuqaro o'z saylovlarida qatnashadi. 16 yoshga to'lgan ovoz berish huquqiga ega . Ovoz berish yoshi 2007-yilda 18 yoshdan tushirildi.

Federal saylovlarda ( Nationalratswahlen ) barcha partiyalar uchun mandatlarni proportsional taqsimlashda ishtirok etish uchun umumiy 4% ovoz toʻplash chegarasi mavjud boʻlsa-da , 43 ta hududiy saylov okruglaridan birida bevosita deputatlikka saylanish imkoniyati saqlanib qolmoqda. Direktmandat ).

Nationalrat Avstriyada qonunchilik jarayonida ustunlik qiluvchi palata hisoblanadi. Biroq, parlamentning yuqori palatasi, Bundesrat , cheklangan veto huquqiga ega (Milliyrat - deyarli barcha hollarda - oxir-oqibat, tegishli qonun loyihasini ikkinchi marta ovoz berish orqali qabul qilishi mumkin; bu Beharrungsbeschluss deb ataladi , lit. "ovoz qat'iyatlilik"). 2003-yil 30-iyunda konstitutsiyani isloh qilishni ko‘rib chiqish uchun Österreich-Konvent deb nomlangan konstitutsiyaviy konventsiya chaqirildi, biroq Milliy partiyaning uchdan ikki qismi, konstitutsiyaga o‘zgartirishlar kiritish uchun zarur bo‘lgan chegara yoki islohot.

Ikki palatali parlament va hukumat tegishli ravishda qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi hokimiyatlarni tashkil qilsa, sudlar Avstriya davlat hokimiyatining uchinchi tarmog'i hisoblanadi. Konstitutsiyaviy sud ( Verfassungsgerichtshof ) Konstitutsiyaga mos kelmaydigan qonunlar va qarorlarni bekor qilish vakolati tufayli siyosiy tizimga katta ta'sir ko'rsatadi. 1995 yildan boshlab, Evropa Sudi Evropa Ittifoqi qonunlarida belgilangan barcha masalalar bo'yicha Avstriya qarorlarini bekor qilishi mumkin. Avstriya Inson huquqlari bo'yicha Evropa sudining qarorlarini ham amalga oshiradi , chunki Inson huquqlari bo'yicha Evropa konventsiyasi Avstriya konstitutsiyasining bir qismidir.

2006 yildan beri

Ballhausplatzdagi Federal kantsler 2006-yil oktyabr oyida bo'lib o'tgan umumiy saylovlardan so'ng , Sotsial-demokratik partiya (SPÖ) eng kuchli partiya sifatida paydo bo'ldi va Avstriya Xalq partiyasi (ÖVP) oldingi so'rovlarda taxminan 8% yutqazib, ikkinchi o'rinni egalladi. Siyosiy voqelik ikki yirik partiyadan birortasiga kichikroq partiyalar bilan koalitsiya tuzishni taqiqlagan. 2007-yil yanvar oyida Xalq partiyasi va SPÖ kansler sifatida sotsial-demokrat Alfred Guzenbauer bilan katta koalitsiya tuzdilar . Bu koalitsiya 2008-yil iyun oyida tarqaldi.

2008-yil sentyabr oyida bo'lib o'tgan saylovlar ikkala asosiy partiyani (SPÖ va ÖVP) yanada zaiflashtirdi, ammo ular birgalikda 70% ovozga ega bo'lishdi, Sotsial-demokratlar esa boshqa partiyadan bir oz ko'proq ovozga ega. Ular kansler sifatida sotsial-demokratlardan Verner Fayman bilan koalitsiya tuzdilar . Yashillar partiyasi 11 % ovoz bilan uchinchi o‘rinni egalladi. FPÖ va marhum Yorg Xayderning yangi partiyasi Avstriya kelajagi uchun alyansi siyosiy o'ngda, saylovlar davomida mustahkamlandi, ammo birgalikda 20% dan kam ovoz oldi. 2008'yil 11-oktyabrda Yorg Xayder avtohalokatda vafot etdi.

2013-yilgi qonunchilik saylovlarida Sotsial -demokratik partiya 27% ovoz va 52 o'rin oldi; Xalq partiyasi 24% va 47 o'ringa ega bo'lib, o'rinlarning ko'pchiligini birgalikda nazorat qiladi. Ozodlik partiyasi 40 o‘rin va 21 foiz ovoz olgan bo‘lsa, Yashillar 12 foiz va 24 o‘ringa ega bo‘ldi. Ikki yangi partiya, Stronach va NEOS, 10% dan kam ovoz va mos ravishda 11 va to'qqiz o'rin oldi.

2016-yil 17-mayda sotsial-demokratlar partiyasidan (SPÖ) Kristian Kern yangi kansler sifatida qasamyod qildi. U konservativ Xalq partiyasi (ÖVP) bilan “katta koalitsiya”da boshqaruvni davom ettirdi. U sobiq kansler, Verner Faymann iste'foga chiqqanidan so'ng, SPÖ dan ham bu lavozimni egalladi. 2017-yil 26-yanvarda Aleksandr Van der Bellen Avstriya prezidentining eng tantanali, ammo ramziy ahamiyatli roli sifatida qasamyod qildi.

2017-yil bahorida Buyuk Koalitsiya parchalanganidan so'ng, 2017-yil oktyabrida navbatdan tashqari saylovlar e'lon qilindi . Avstriya Xalq partiyasi (ÖVP) oʻzining yangi yosh rahbari Sebastyan Kurts bilan 31,5% ovoz va 183 oʻrindan 62 tasini qoʻlga kiritib, Milliy kengashdagi eng yirik partiya boʻldi. Sotsial-demokratik partiya (SPÖ) 52 o‘rin va 26,9% ovoz bilan 51 o‘rin va 26 foizni olgan Avstriya Ozodlik partiyasidan (FPÖ) biroz oldinda bo‘lib, ikkinchi o‘rinni egalladi. NEOS 10 o‘rin (5,3% ovoz) bilan to‘rtinchi o‘rinni egalladi va PILZ (kampaniya boshida Yashillar partiyasidan ajralib chiqqan) birinchi marta parlamentga kirdi va 8 o‘rin va 4,4% bilan beshinchi o‘rinni egalladi. 3,8 foiz ovoz bilan 4 foizlik chegarani bosib o‘tdi va parlamentdan chiqarib yuborildi va barcha 24 o‘rnini yo‘qotdi. ÖVP FPÖ bilan koalitsiya tuzishga qaror qildi. Yangi kansler Sebastyan Kurz boshchiligidagi markaziy o'ng qanot va o'ng qanot populistik partiyasi o'rtasidagi yangi hukumat 2017-yil 18-dekabrda qasamyod qildi, ammo koalitsion hukumat keyinchalik "Ibiza" korruptsiya mojarosi fonida qulab tushdi va yangi saylovlar 2019-yil 29-sentyabrga belgilandi. Saylovlar boshqa saylovlarga olib keldi. 2020-yil 7-yanvarda Kurz bilan kansler sifatida qasamyod qilgan, qayta tiklangan (13,9 foiz) Yashillar bilan koalitsion hukumat tuzgan Avstriya Xalq partiyasi (ÖVP) ko‘p g‘alaba qozondi (37,5 foiz).

2021-yil 11-oktabrda kansler Sebastyan Kurz korrupsiya mojarosi sabab bo‘lgan bosimdan so‘ng iste’foga chiqdi. Uning o'rniga kansler lavozimini ÖVP tashqi ishlar vaziri Aleksandr Schallenberg egalladi. Hukmron Xalq partiyasi bilan bogʻliq korruptsiya mojarosidan soʻng, Karl Nexammer 2021-yil 6-dekabrda qasamyod qilganidan soʻng ikki oy ichida Avstriya uchinchi konservativ kansler lavozimini egalladi. Uning oʻtmishdoshi Aleksandr Shallenberg ikki oydan kamroq vaqt oʻtib idorani tark etgan edi. ÖVP va Yashillar birgalikda boshqaruvni davom ettirdilar.

Tashqi aloqalalar

Asosiy maqola: Avstriyaning tashqi aloqalari

Yevropa Parlamenti : Avstriya Evropa Ittifoqining 27 ta a'zosidan biridir.

1955-yilgi Avstriya Davlat shartnomasi Ikkinchi jahon urushidan keyin Avstriyaning bosib olinishini tugatdi va Avstriyani mustaqil va suveren davlat sifatida tan oldi. 1955-yil 26-oktyabrda Federal Assambleya konstitutsiyaviy moddani qabul qildi, unda "Avstriya o'z ixtiyori bilan abadiy betarafligini e'lon qiladi". Ushbu qonunning ikkinchi bo'limida "Avstriya kelajakda hech qanday harbiy ittifoqlarga qo'shilmaydi va o'z hududida hech qanday xorijiy harbiy bazalar o'rnatilishiga ruxsat bermaydi" deb ta'kidlangan. O'shandan beri Avstriya o'zining tashqi siyosatini betaraflik asosida shakllantirdi, lekin Shveytsariyaning betarafligidan ancha farq qiladi.

Avstriya Sovet Ittifoqi qulagandan so'ng o'zining betaraflik ta'rifini qayta ko'rib chiqishni boshladi , 1991-yilda BMT tomonidan Iroqqa qarshi sanksiyalangan harakatlar uchun havoda parvoz qilish huquqini berdi va 1995-yildan boshlab Evropa Ittifoqining umumiy tashqi va xavfsizlik siyosatida ishtirok etishni rivojlantirdi. Shuningdek, 1995-yilda u NATOning “Tinchlik yoʻlida hamkorlik” dasturiga qoʻshildi (garchi u Rossiya qoʻshilgandan keyingina ehtiyot boʻlgan boʻlsa ham) va keyinchalik Bosniyada tinchlikparvarlik missiyalarida qatnashdi. Shu bilan birga, 1955-yildagi "Betaraflik to'g'risida"gi Konstitutsiyaviy qonunning yagona qismi Avstriyada xorijiy harbiy bazalarga ruxsat bermaslikdir. Avstriya BMTning Yadro qurolini taqiqlash shartnomasini imzoladi, unga NATOning barcha aʼzolari qarshi chiqdi.

Avstriya Iqtisodiy Hamkorlik va Taraqqiyot Tashkiloti va boshqa xalqaro iqtisodiy tashkilotlarda ishtirok etishga katta ahamiyat beradi va Yevropada Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkilotida (EXHT) faol rol oʻynadi . EXHTda ishtirok etuvchi davlat sifatida Avstriyaning xalqaro majburiyatlari AQSh Xelsinki komissiyasi mandati ostida nazorat qilinadi .

2022-yil dekabr oyida Avstriya Bolgariya va Ruminiyaning Shengen hududiga qo'shilishiga to'sqinlik qildi. Ikki mamlakatda Avstriya vetosi katta norozilikka sabab bo'ldi. Bahsli ovoz berish tufayli Ruminiya Venadagi elchisini chaqirib oldi. Ruminiya fuqarolariga hukumat Avstriyaga chang'i uchish uchun bormaslikni tavsiya qildi va Avstriyaning OMV va Raiffeisen kabi kompaniyalariga qarshi boykot boshlandi. 2024-yil 9-dekabrdan boshlab Avstriya vetosini bekor qildi, bu Ruminiya va Bolgariyaga 2024-yil 1-yanvarda Shengen erkin sayohat zonasining bir qismi boʻlishiga ruxsat berdi.

Harbiy

Asosiy maqola: Avstriya qurolli kuchlari

Avstriya armiyasining Leopard 2 asosiy jangovar tanki Avstriya Qurolli Kuchlarining ishchi kuchi (avstr. nemischa: Bundesheer ) asosan harbiy xizmatga tayanadi . O'n sakkiz yoshga to'lgan va yaroqli deb topilgan barcha erkaklar olti oylik majburiy harbiy xizmatni o'tashi , keyin esa sakkiz yillik zaxira majburiyatini o'tashi kerak. O'n olti yoshga to'lgan erkaklar ham, ayollar ham ixtiyoriy xizmat qilish huquqiga ega. Vijdonan e'tiroz bildirish qonuniy jihatdan qabul qilinadi va bu huquqni da'vo qilganlar o'rniga institutsional to'qqiz oylik fuqarolik xizmatini o'tashlari shart . 1998-yildan beri ko'ngilli ayollarga professional harbiy bo'lishga ruxsat berildi.

Bundesherning asosiy tarmoqlari quruqlikdagi kuchlar, havo kuchlari, xalqaro missiyalar va maxsus kuchlardan iborat Qo'shma kuchlar (Qurolli kuchlar qo'mondonligi, SKFüKdo), Birlashgan missiyani qo'llab-quvvatlash qo'mondonligi (KdoEU) va Birlashgan qo'mondonlikni qo'llab-quvvatlash markazi (FüUZ) yonida. Avstriya dengizga chiqa olmaydigan mamlakat va dengiz floti yo'q.

Avstriya havo kuchlarining Eurofighter Typhoon qiruvchi samolyoti- kuchli mexanizm hisoblanadi.

2012-yilda Avstriyaning mudofaa xarajatlari yalpi ichki mahsulotining taxminan 0,8 foizini tashkil etdi. Armiyada hozirda 26 000 ga yaqin askar bor, ulardan 12 000 ga yaqini muddatli harbiy xizmatchilardir. Avstriya prezidenti davlat rahbari sifatida Qurolli kuchlarning bosh qo'mondoni hisoblanadi. Avstriya Qurolli Kuchlari qoʻmondonligi 2020-yil may holatiga koʻra mudofaa vaziri tomonidan amalga oshiriladi.: Klaudiya Tanner.

Sovuq urush tugaganidan beri , va eng muhimi, Avstriya va uning Sharqiy blokdagi qo'shnilarini ( Vengriya va sobiq Chexoslovakiya) ajratib turuvchi sobiq qattiq qo'riqlanadigan " temir parda " olib tashlanganidan beri Avstriya harbiylari Avstriya chegarachilariga chegarani oldini olishga harakat qilmoqdalar. noqonuniy muhojirlar tomonidan o'tish . Ushbu yordam Vengriya va Slovakiya 2008-yilda Yevropa Ittifoqining Shengen hududiga qo'shilishi bilan yakunlandi, shartnoma davlatlari o'rtasidagi "ichki" chegara nazoratini bekor qilish uchun barcha maqsadlar va maqsadlar uchun. Ayrim siyosatchilar bu missiyani uzaytirishga chaqirishdi, biroq buning qonuniyligi qattiq bahsli. Avstriya konstitutsiyasiga muvofiq, qurolli kuchlar faqat cheklangan miqdordagi holatlarda, asosan mamlakatni himoya qilish va milliy favqulodda vaziyatlarda, masalan, tabiiy ofatlar natijasida yordam berish uchun joylashtirilishi mumkin. Ular faqat alohida hollarda yordamchi politsiya kuchlari sifatida ishlatilishi mumkin.

Oʻzining doimiy betaraflik maqomi doirasida Avstriya BMT boshchiligidagi tinchlikparvarlik va boshqa gumanitar missiyalarda qatnashish anʼanasiga ega. Avstriya kuchlarining tabiiy ofatlarga yordam ko'rsatish bo'limi (AFDRU), xususan, fuqarolik mutaxassislari (masalan, qutqaruv itlari bilan shug'ullanuvchilar) bilan yaqin aloqada bo'lgan ko'ngillilar bo'linmasi tez (standart joylashtirish vaqti 10 soat) va samarali SAR birligi sifatida obro'ga ega. Hozirda }[Avstriya kuchlari]]ning katta kontingentlari Bosniya va Kosovoda joylashtirilgan.^{[iqtibos keltirish kerak]} 2024-yilgi Global tinchlik indeksiga ko'ra , Avstriya dunyodagi eng tinch davlatlar orasida uchinchi o'rinda turadi.

Ma'muriy bo'linmalar

Asosiy maqola: Avstriyaning federal davlatlari

Avstriya — toʻqqiz federal shtatdan tashkil topgan federativ respublika (avstr. nemischa: Bundesländer ).  Federativ shtatlar tumanlar ( Bezirke ) va qonuniy shaharlarga ( Statutarstädte ) boʻlinadi . Tumanlar munitsipalitetlarga ( Gemeinden ) boʻlingan . Qonun bilan belgilangan shaharlar tumanlar va munitsipalitetlarga boshqacha tarzda berilgan vakolatlarga ega. Vena ham shahar, ham federal shtat ekanligi bilan ajralib turadi. Yevropa Komissiyasining Tarjima bo'yicha Bosh Direktorati federal shtatlarni viloyatlar deb ataydi .

Ma‘muriy bo‘linish

Burgenland

Karintiya

Quyi Avstriya

Yuqori Avstriya

Zalsburg

Shtiriya

Tirol

Tirol

Vorarlberg

Vena

Federal davlat	Kapital	Maydoni ( kv km )	Aholi (2017-yil 1-yanvar)	Km2 uchun zichlik	YaIM (milliard evro) (2022 Eurostat)	Aholi jon boshiga YaIM
Burgenland	Eyzenshtadt	3965	291 942	73.6	10.454	34 900
Karintiya	Klagenfurt	9536	561 077	58.8	24.755	43 600
Quyi Avstriya	Sankt-Polten	19,178	1 665 753	86.9	71.757	41 900
Zalsburg	Zalsburg	7154	549 263	76.8	33.330	58 900
Shtiriya	Graz	16 401	1 237 298	75.4	56.152	44 600
Tirol	Insbruk	12 648	746,153	59,0	39.328	51 200
Yuqori Avstriya	Linz	11 982	1 465 045	122.3	76.780	50 700
Vena		415	1 867 582	4500	110.992	56 600
Vorarlberg	Bregenz	2601	388 752	149.5	23.588	58 300

Tarixi

Hozirgi Avstriya hududidagi dastlabki inson izlari paleolit zamonlariga borib taqaladi. Miloddan avvalgi 1-asrdan boshlab bu yerda turli qabilalar, asosan keltlarning avlodlari yashagan. Milodning 6-asr oxirlarida Avstriya gʻarbiga bavariyaliklarning german qabilasi, markaziy va sharqiy qismlariga slavyan qabilalari (asosan slovenlar) koʻchib kelib oʻrnashdi. 8-asr oxirlarida Avstriya Frank davlati tarkibiga, bu davlat boʻlingandan keyin (843-yil), Sharqiy Frank qirolligi (Germaniya) tarkibiga kirdi. 10-asrning 2-yarmida barpo etilgan Bavariya Sharqiy markasi Avstriya davlatiga asos soldi. 1156-yildan boshlab Avstriya „Muqaddas Rim imperiyasi“ tarkibidagi gersoglik. 12-asr oxiridan 14-asrgacha Avstriya gersoglari Shtiriya, Karintiya, Kraynya, Tirolni qoʻshib oldilar. Ayniqsa 1282-yilda Gabsburglar sulolasi qaror topgach, Avstriya gersoglari Janubiy Germaniyaning eng qudratli hukmdorlariga aylandilar. 16-asrda Gabsburglar Chexiya, Sileziya, Gʻarbiy Vengriyani va janubiy slavyan yerlarining bir qismini qoʻlga kiritdilar. 18-asrda butun Vengriya, Transilvaniya, Xorvatiya, Janubiy Niderlandiya, qisman Italiya yerlari, Banat, Sloveniyaning bir qismi, Shimoliy Bosniya, polyak, rumin va ukrain yerlarining bir qismi Avstriya hokimiyati ostiga oʻtdi. Buyuk fransuz inqilobi yillarida Avstriya inqilobiy Fransiyaga qarshi yurish tashabbuskorlaridan biri, Napoleon urushlari davrida Fransiyaga qarshi koalitsiyalar qatnashchisi boʻldi. 1804-yildan Avstriya – imperiya. Avstriya – Muqaddas ittifoq tashkilotchilaridan biri. 1848-yil martda Avstriya imperiyasi oʻlkalarida burjuademokratik inqilobi sodir boʻldi. 1859-yilgi Avstriya-Italiya-Fransiya urushi va 1866-yilgi Avstriya-Prussiya urushidagi magʻlubiyat uning Germaniya davlatiga taʼsiri yoʻqolishiga olib keldi. 1867-yilda Avstriya imperiyasi dualistik (qoʻsh) monarxiya – Avstriya-Vengriyaga aylandi. birinchi jahon urushida u Germaniya ittifoqchisi boʻlib qatnashdi. 1918-yili noyabrda burjua-demokratik inqilobining gʻalabasi tufayli Avstriya-Vengriya bir necha mustaqil davlatga boʻlinib ketdi, jumladan Avstriya ham respublika deb eʼlon qilindi. 1919-yilgi San-Jermen sulh shartnomasida Avstriyaning chegaralari belgilab berildi. 1929–1933 yillar jahon iqtisodiy inqirozi davrida Avstriyada reaksiyaning xuruji kuchaydi. 1933-yilda parlament tarqatib yuborildi, matbuot va yigʻilishlar erkinligi bekor qilindi. 1934-yilda qoʻzgʻolon koʻtargan xalq (Vena, Lins va boshqa shaharlar) uch kun mobaynida fashist toʻdalarga va hukumat qoʻshinlariga qurolli qarshilik koʻrsatdi. 1938-yilda fashistlar Germaniyasi Avstriyani qoʻshib oldi. 1945-yil bahorida Avstriya gitlerchilar zulmidan xalos etildi. 1945–1955 yillarda Avstriya hududida sobiq, SSSR, AQSh, Buyuk Britaniya, Fransiya qoʻshinlari turdi. 1955-yilda mustaqil va dsmokratik Avstriyani qayta tiklash toʻgʻrisida Davlat shartnomasi tuzildi. Oʻsha yili Avstriya parlamenta doimiy betaraflik toʻgʻrisidagi qonunni qabul qildi. 1955-yildan Avstriya – BMT aʼzosi. 1992-yilda Avstriya bilan Oʻzbekiston Respublikasi oʻrtasida diplomatiya munosabatlari oʻrnatildi. Milliy bayrami: 26-oktabr – betaraflik kuni (1955).

Siyosiy partiyalari, kasaba uyushmalari

Venadagi Avstriya parlamenti

Avstriya sotsial-demokratik partiyasi, 1889-yilda tuzilgan; Avstriya xalq partiyasi, 1915-yilda tuzilgan; Avstriya ozodlik partiyasi, 1955-yilda tuzilgan; „Yashil muqobil“ partiyasi, 1987-yilda tuzilgan; „Liberal forum“ partiyasi, 1993-yilda tuzilgan. Avstriya kasaba uyushmalari birlashmasi, 1945-yilda tuzilgan; Xalqaro arkin kasaba uyushmalari konfederatsiyasiga kiradi.

Xoʻjaligi

Avstriya – yuksak darajada rivojlangan industrial-agrar mamlakat. Yalpi ichki mahsulotning 36,3 % sanoatda va 2,8 % qishloq xoʻjaligi va oʻrmon xoʻjaligida hosil qilinadi. Avstriya iqtisodiyotida yirik chet el korporatsiyalari muhim rol oʻynaydi. Oʻgir sanoatning bir qancha tarmoqlari mamlakat ixtiyoriga olingan. Chetga koʻp mahsulot chiqariladi.

Sanoati

Avstriya energetikasi gidroresurslar va asosan chetdan keltiriladigan koʻmir negiziga qurilgan. Konchilik sanoati tarmoqlari orasida magnezit (Shtiriya, Karintiya), temir rudasi (Ayzeners), polimetall rudalar, neft va gaz qazib olish katta ahamiyatga ega. Sanoatning asosiy tarmoqlari – mashinasozlik va metallsozlik (konchilik, metallurgiya va xoʻjalikning boshqa tarmoqlari, transport vositalari va shahrik.lar uchun asbob-uskunalar ishlab chiqaradi). Metallurgiya, kimyo, neft kimyosi, yogʻochsozlik, qogʻoz, yengil (toʻqimachilik, poyabzal, tikuvchilik) va oziq-sanoat markazlari – Vena, Lins, Grats.

Qishloq xoʻjaligi

Qishloq xoʻjaligida intensiv chorvachilik yetakchi oʻrinda turadi. Fermalar koʻp, taʼminot-sotish va matlubot kooperatsiyasi shoxobchasi rivojlangan. Avstriya asosan togʻli oʻlka boʻlishiga qaramay, uning 20 % haydaladigan yerlar, 28,8 % yaylov va pichanzorlardir. Qora-mol, choʻchqa, qoʻy, echki boqiladi. Asosiy ekinlari: gʻalla–bugʻdoy, arpa; texnika ekinlari – qand lavlagi. Xashaki ekinlar, meva, uzum yetishtiriladi. Asosiy qishloq xoʻjaligi oʻlkalari – Quyi Avstriya, Yuqori Avstriya, Burgenland va Shtiriya.

Transporti

Bombardier Talent

Temir yoʻllarning uzunligi – 6,4 ming km. Magistral gaz quvurlari – 1,8 ming km. Avtomobil va havo transporti ham rivojlangan. Dunayda kemalar qatnaydi. Asosiy porti va muhim xalqaro aeroporti – Vena hisoblanadi.

• 
• 
• 
• 
• 

Tashqi savdosi

Avstriya mashinalar, asbob-uskuna, yogʻoch materiallar, grafit, azotli oʻgʻitlar, metall buyumlar, elektr energiya va xalq isteʼmol mollarini chetga chiqaradi. Xom ashyo and the acquisition of Banca Comercială Română by Erste Group for 3.7 bil. EUR in 2005., yoqilgʻi, oziq-ovqat mahsulotlarini chetdan oladi. Gʻarbiy Yevropa mamlakatlari orasida tashqi savdo muomalasining koʻp qismi Germaniyaga toʻgʻri keladi. Xorijiy sayyoxlik koʻpgina daromad keltiradi. Pul birligi – Avstriya shillingi.

Tibbiy xizmati

Avstriyada 77600 dan ziyod oʻrinli kasalxonalar bor; barcha ixtisosliklardagi 28565 shifokor tibbiy yordam koʻrsatadi. Shifokorlarni Vena, Grats va Insbruk unstitutlarining tibbiyot fakultetlari yetishtirib beradi. Xushmanzara Badenbay-Vin, Bad-Ishl, Bad-Shallerbax, Badgashtaynda turli kurortlar joylashgan .

Maorifi, ilmiy va madaniy-maʼrifiy muassasalari

Avstriyada 1966-yildan umumiy 9 yillik taʼlimni joriy etish boshlangan. Avstriya maktablari va boshqa turdagi oʻrta oʻquv yurtlarida 1 mln. dan ortiq oʻquvchi, oliy oʻquv yurtlarida 205600 talaba oʻqiydi, 14 ming oʻqituvchi ishlaydi. Eng yirik oliy oʻquv yurtlari: Vena, Grats, Zalsburg, Insbrukdagi unstitutlar, Vena, Gratsdagi texnika unstitutlari. Avstriya Fanlar akademiyasi mavjud. Kutubxonalari: Venadagi Milliy kutubxona, Fanlar Akademiyasi va Vena unstituti kutubxonalari; muzeylari: Tasviriy sanʼat akademiyasining bisoti, Avstriya galereyasi, Badiiy-tarix muzeyi, Betxoven, Gaydn, Motsart, Shubert muzeylari va boshqalar.

Matbuoti, radioeshittirishi, telekoʻrsatuvi

Avstriyada bir qancha kundalik gazeta va boshqa davriy axborot nashrlari chiqadi. Eng mashhur nashrlari: „Viner saytung“ („Vena gazetasi“, 1703-yildan), „Virtshaft“ („Iqtisodiyot“, 1945-yildan), „Kurir“ („Dastyor“, 1954-yildan); asosiy jurnallari: „Esterrayhishe monatsxefte“ („Avstriya oynomasi“, 1945-yildan), „Zolidaritet“ („Birdamlik“). Axborot agentligi – Austriya presse agentur – aksiyadorlik jamiyati, 1946-yil tashkil etilgan. Radio va telekoʻrsatuv „Esterrayhisher Rundfunk“ („Avstriya radiosi va televideniyesi“) davlat tashkiloti tomonidan nazorat qilinadi. 399 radiostansiyasidan eshittirishlar olib boriladi. Telekoʻrsatuv 1956-yildan buyon ishlaydi.

Adabiyoti

Avstriya adabiyoti 9–11-asrlarda vujudga kela boshlagan. Unda lotin tilidagi liniy sheʼriyat ustun edi. Shoira Ava va hajvchi shoir Genrix fon Melk nemis tilida yoza boshlashgan. 12-asr oxirlarida qahramonlikni madh etuvchi eposlar („Nibelunglar toʻgʻrisida qoʻshiq“) yaratildi. Bu davrga kelib Vena minnezang deb atalgan saroy ritsarlik sheʼriyati markazita aylandi. V. fon der Fogalneyde eng atoqli minnezinger edi. Byurgerlik vujudga kelgan davrda Avstriya adabiyotida muxoliflik ruhidagi hajvchilik kuchaydi. 13– 14-asrlardagi taniqli hajvchilar: „Pop Amis“ shvank (janr turi)lar toʻplamining muallifi Shtrikker, shoirlardan Verner-Sadovnik va G. Teyxner. 14 – 16-asrlarda gumanistlar I. Fon Noymarkt, I.fon Zaats, K.Seltis faoliyati diqqatga sazovor. Gabsburglar monarxiyasi va katolik cherkovni madh etuvchi 17-asr adabiyoti va teatri xalqqa begona va tushunarsiz edi. Hajvchi Abraham a Santa Klara va Vena xalq dramasi namoyandalari (Y. Stra-nitskiy va boshqalar)ning asarlari xalq orasida mashhur edi. Avstriya adabiyoti 18-asr oxiri va 19-asrda gʻoyat gullab-yashnadi. Eng yaxshi asarlarda Yevropa maʼrifatparvarligi oliy gʻoyalari aks ettirildi. Vena xalqdramasi va hajvchilik yoʻli anʼanalarini F. Raymund, I. Nestroy, A. Blumauer davom ettirishdi. Ayni vaqtda klassitsizm va romantizm rivojlanib bordi. K. Pixler, I. N. Fogl, N. Lenau ijodida romantik ohanglar va milliy-vatanparvarlik gʻoyalari ustunlik qildi. 19-asr oxiri – 20-asrboshlari adabiyotida bir qancha naturachilik va sub’ektivchilik ruhidagi impressionizm, neoromantizm, simvolizm, ekspressionizm kabi oqimlar yuzaga keldi. Shu oqimlar ayrim namoyandalarining asarlarida ijtimoiy tanqidiy ohanglar yangradi. G.fon Gofmanstal, A. Shnitsler, A.Roda-Roda, R. M. Rilke, G. Trakl, F. Verfel, P. Altenberg, G. Bar, F. Kafka oʻz davrining nuqsonlarini qoralaganlar. B. fon Zutner va K. Kraus asarlarida militarizmga qarshi oshkora norozilik bildirilgan. Birinchi jahon urushi yillarida va undan keyin adabiyot maydoniga kelgan shoirlar: A. Vildgans, A. Petsoldtub xalqchillik gʻoyalarini koʻtarib chiqishdi. K. E. Fransoz, S. Sveyg, R. Muzil, Y. Rot, G. Surmyulen, G. Brox, F. Brukner urushga qarshi ruxda asarlar yaratishdi. A. Germaniya tomonidan qoʻshib olingach (anshlyuz), ayrim taraqqiyparvar yozuvchilar (Y. Rot, R. Muzil, S. Sveyg va boshqalar) mamlakatdan bosh olib ketishga majbur boʻldilar, baʼzilari (Yu. Zoyfer, A. Kyonig) fashizm zindonlarida halok boʻldilar. Mamlakat fashizmdan ozod boʻlgach, Avstriya adabiyotining asl namoyandalari milliy madaniyatni yanada rivojlantirishga hissa qoʻshdilar. E. Prister. G. Lebert, F. T. Chokor, X. Guppert, X.fon Doderer, I. Baxman, M. Vid, F. Kain, A. Lernet-Xoleniya singari shoir va yozuvchilar shular jumlasidandir.

Meʼmorligi

11-asrdan 13-asr boshlarigacha Avstriya meʼmorligida romantik uslub hukmron boʻldi (Gurke va Zekkaudagi bazilika, Venadagi avliyo Stefan soborining gʻarbiy tarzi). 13 – 15 asrlarda gotika rasm boʻldi (Xeyligenkreys va Svetldagi cherkovlarning xorlari, Venadagi Stefan sobori). Avstriyadagi Uygonish davri (15–16-asr)da erkerli (oynavand), peshayvonli uylar, qasr toifasidagi saroylar qurildi. 17–18 asrlarda Vena, Zalsburg, Linsda barokko uslubida shahar tashqarisidagi qarorgohlar, monastirlar, saroy va cherkovlar qurildi (Shenbrunn saroylari majmuasi, 1695, meʼmor I. B. Fisher fon Erlax; Belveder, 1714 – 1723, meʼmor L. Xildebrandt). 19-asr 1-yarmi meʼmorligi uchun klassitsizm, 19-asr 2-yarmi meʼmorligi uchun eklektika va modern xos boʻldi. Zamonaviy inshootlar orasida Venadagi Shtadtxalle shahar zali (1955–1958, meʼmor R. Rayner) va boshqalar bor.

Tasviriy sanʼati

Avstriya hududida „Villendorf Venerasi“ deb atalgan paleolitik haykal (qadimgi tosh davri), neolit kulolchiligi va bronza buyumlar (yangi tosh davri) topilgan; mahalliy haykaltaroshlik va rassomlik namunalari (miloddan avvalgi 1-asr milodning 5-asri) saqlanib qolgan. Gurke va Zekkaudagi sobor devorlariga solingan rasmlar, shuningdek vitrajlar, 115 releflar, miniatyuralarda romantik uslub koʻrinib turadi (11 –13-asrlar). 15-asrdan boshlab Avstriya sanʼatida uygʻonish davrining insonparvarlik belgilari paydo boʻldi (haykaltarosh Ya. Kashauer, rassom M. Paxer). 17 – 18-asrlarda barokko uslubining rivojlanishi bilan Avstriya sanʼati katta ahamiyat kasb etadi (B. Permozer, G. R. Donner, F. K. Messershmidtning manzara haykallari, F. A. Maulberch rangtasviri, Vena chinnisi). Portret rang-tasvirida klassitsizm taʼsiri seziladi (I. B. Lampi, I. Grassi). 19-asrda romantizm (M. Shvind) va bidermayer (F. Valdmyuller, M. Daffinger) yoyildi. X. Makkart ijodiga dabdabali salon uslubi xosdir. 1898-yildan Vena Sesessioni jamiyati modernchi rassomlar (G. Klimt, A. Kubin)ni birlashtirdi. 20-asr boshlarida ekspressionizm (O. Kokoshka) yuzaga keldi. Hozirgi zamon sanʼatida abstraksionizm (F. Votruba) va syurrealizm (E.Fuks, Y. Dobrovskiy va boshqalar) bilan bir qatorda realistik anʼanalar davom etmoqda.

Musiqasi

Oʻrta asrlardan boshlab sayyoh musiqachilar, shpilmanlar, vagantlar (qochoq talabalar, ishqiy, hazil qoʻshiq ijrochilari) xalq musiqa madaniyatining namoyandalari boʻlgan. 17-asrda xalq musiqa teatri (zingshpil), kamer musiqasi va simfoniya vujudga keldi. 18-asrning 2-yarmida Vena klassik maktabi shakllandi (Y. Gaydn, V. A. Motsart va L. Betxoven). K. V. Glyuk uning eng yaqin oʻtmishdoshi edi. 19-asrning 1-yarmida F. Shubert A. musiqasida romantik oqimga asos soldi, bal musiqasi gʻoyat mashhur boʻldi (Y. Lanver, Shtrauslar oilasi), Vena operettasi qaror topdi |Y. Shtra-us (oʻgʻil), F. Zuppe, K. Seller]. I. Brams va A. Brukner ijodida simfonik musiqa yuksak darajaga koʻtarildi. 20-asr boshlarida atoqli simfoniyachi G. Maler ijod etdi. F. Shreker opera janrida ishladi. 19-asr oxirida Yangi Vena maktabi yuzaga keldi (A. Shyonberg, A. Berg, A. Vebern). Hozirgi zamon Avstriya musiqasida yangi klassisizmdan tortib modernizmgacha boʻlgan turli oqimlar mavjud. Kompozitor Y. Marks romantik realizm deb atalgan oʻz maktabini yaratdi, uning shogirdlari – A. Kaufman, F. Vildxans, ijrochilar orasida – dirijyorlar G. Karayan, K. Byom, yakkaxonlar orasida E. Shvarskopf, G. Tepper, I. Metternix va boshqa Musiqa jamoalari: Venada – Vena davlat operasi, Xalq operasi („Folksoper“), Kamer teatri, uchta simfonik orkestr, Vena oʻgʻil bolalar xori, Gratsda – opera; Zalsburgda 1841-yildan Motsarteum – xalqaro motsartshunoslik markazi ishlab turibdi. Mazkur uchchala shaharda musiqa va drama sanʼati akademiyalari bor.

Teatri

Avstriyada teatr 16-asrda vujudga kela boshladi (havaskor aktyorlarning sayyor truppalari). 17–18-asrlarda saroy va maktab teatrlari boʻlgan. 1712-yilda Venada dastlabki doimiy teatr, 1741-yilda Burgteatr, 1788-yilda „Yozefshtadt-teatr“ga asos solindi. Soʻnggi teatr 20-asrning 20–30-yillarida sanʼatda ilgʻor rol oʻynadi (1924–1938-yillarda unga M. Reynhardt rahbarlik qildi). 1945-yildan „Burgteatr“ Avstriyaning yetakchi teatri boʻlib qoldi.

Kinosi

Avstriyaning birinchi badiiy filmi – „Bosqichdan bosqichga“ (1908, rejissor X. Xanus). 1920–1924 yillar Avstriya kinosining oʻnglanish davri boʻldi (xususan, rejissor A. Kord filmlari). Avstriya kinematografiyasining yangi ravnaqi 1946-yildan boshlandi („Olis yoʻl“ filmi, rejissor E. Xesh).

Vena shahridagi Opera teatri binosi

50–60-yillarda musiqali biografik filmlar, revyu-filmlar („Qahramonlik simfoniyasi“, „Dunay farzandlari“, „Soʻnggi harakat“) chiqarildi. Taniqli rejessorlar V. Forst, A. Kvendler; aktyorlar P. Vesseli, M. Andergast, R. Shnayder, Maksimilian va Mariya Shellar A. kino arboblaridir.

Adabiyotlar

• Ватлин А. Ю. Австрия в XX веке: учеб. Пособие для вузов. М., 2006
• Воцелка К. История Австрии. Культура, общество, политика. М. 2007
• Жиряков И. Г. Советская оккупация Австрии: некоторые политико-правовые выводы и обобщения. // «Право и жизнь», № 112 (7), 2007
• Кружков В. А. Как Австрия стала нейтральной // Международная жизнь, № 8-9, 2008
• «Австрия. Вокруг Света. Путеводитель» И. К. Антонова, А. Г. Хропов – М., Вокруг Света – 2011 год, ISBN 978-5-98652-345-3

Havolalar

• Статистика Австрии и ЕС^(olm.)
• Русскоязычный портал Австрии (Wayback Machine saytida 2013-02-27 sanasida arxivlangan)^(rus.)
• Транспорт (Wayback Machine saytida 2005-07-10 sanasida arxivlangan)^(olm.)
• Карта Австрии
• Австрия на сайте «Горной энциклопедии»