Oleksandra Matviychuk
| Oleksandra Matviychuk | |
|---|---|
.jpg) | |
| Tavalludi |
8-oktyabr 1983-yil |
| Fuqaroligi |
 Ukraina |
| Taʼlimi | Kiyev universiteti |
| Kasbi | huquqshunos |
Oleksandra Vyacheslavivna Matviychuk (ukraincha: Олександра В’ячеславівна Матвійчук; 1983-yil 8-oktyabrda tugʻilgan) — ukrainalik huquqshunos va Kiyevdagi fuqarolik jamiyati yetakchisi. Fuqarolik erkinliklarini himoya qilish markazi notijorat tashkilotiga rahbar va oʻz mamlakatida hamda YXHT mintaqasida demokratik islohotlar tarafdori[1]. 2022-yil oktyabr oyidan buyon Inson huquqlari boʻyicha xalqaro federatsiya (FIDH) vitse-prezidenti.
Taʼlimi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Oleksandra Matviychuk Taras Shevchenko nomidagi Kiyev Milliy universitetiga oʻqishga kirgan, uni 2007-yilda tugatib, magistratura darajasini olgan. 2017-yilda Stanford universitetining Ukraina rivojlanayotgan yetakchilar dasturida ishtirok etgan birinchi ayol[2] [3].
Faoliyati
[tahrir | manbasini tahrirlash]Matviychuk Fuqarolik erkinliklarini himoya qilish markazi notijorat tashkilotiga rahbar va oʻz mamlakatida hamda YXHT mintaqasida demokratik islohotlar tarafdori[4]. Fuqarolik erkinliklarini himoya qilish markazi notijorat tashkilotiga rahbarlik qiladi va oʻz mamlakatida hamda YXHT mintaqasida demokratik islohotlar tarafdori[5], Fuqarolik erkinliklarini himoya qilish markazi notijorat tashkiloti tashkil etilgan 2007-yilda ish boshlagan[6].
2012-yilda Matviychuk Ukraina milliy parlamenti (Oliy Rada) Inson huquqlari boʻyicha komissari huzuridagi Maslahat kengashi aʼzosi boʻlgan[7][8].
2013-yil 30-noyabrda Kiyevdagi Mustaqillik maydonida oʻtkazilgan tinch namoyishlar zoʻravonlik bilan bostirilganidan soʻng, u Yevromaydon SOSni fuqarolik tashabbusi bilan muvofiqlashtirgan. Yevromaydon SOSning maqsadi Kiyev va Ukrainaning boshqa shaharlarida Yevromaydon qurbonlariga huquqiy yordam koʻrsatish, shuningdek, namoyishchilarni himoya qilish uchun maʼlumotlarni toʻplash va tahlil qilish hamda vaziyatga betaraf baho berish edi[9]. Oʻshandan beri Matviychuk vijdon mahkumlarini ozod qilish uchun koʻplab xalqaro safarbarlik kampaniyalarini oʻtkazgan, #letmypeoplego kampaniyasi va Rossiyada, ishgʻol qilingan Qrim va Donbasda noqonuniy qamoqqa olinganlarni ozod qilish uchun #OlegSentsovniqutqarish global aksiyasi shular jumlasidandir[10]. BMTning turli organlariga, Yevropa Kengashiga, Yevropa Ittifoqiga, YXHTga bir qator hisobotlar va Gaagadagi Xalqaro jinoiy sudga bir qancha taqdimnomalar muallifi[11][12].
2021-yil 4-iyun kuni Matviychuk Birlashgan Millatlar Tashkilotining Qiynoqlarga qarshi qoʻmitasiga[13] nomzod qilib koʻrsatilgan va BMT shartnoma organiga Ukrainadan nomzod boʻlgan ilk ayol sifatida tarixga kirgan[14] U mojarolarda ayollarga nisbatan zoʻravonlikni cheklash uchun platformada amaliy harakatlar olib borgan.
Qadr-qimmat inqilobidan 2022-yilgacha Donbasdagi urush paytidagi urush jinoyatlarini hujjatlashtirishga eʼtibor qaratgan. 2014-yilda AQSh vitse-prezidenti Jo Bayden bilan uchrashib, urushni tugatishga yordam berish uchun koʻproq qurol qoʻllab-quvvatlashni yoqlagan[15].
2022-yilda Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishidan soʻng, Matviychuk bir qator xalqaro ommaviy axborot vositalarida Ukraina fuqarolik jamiyatini, xususan, ichki qochqinlar bilan bogʻliq masalalar, urush jinoyatlari, shuningdek, inson huquqlari bilan bogʻliq boshqa masalalarda vakili sifatida chiqish qilgan. Foreign Policy nashriga koʻra, u urush jinoyatlari va inson huquqlarining buzilishini koʻp sonli muammolar tufayli tergov qilish uchun maxsus „gibrid sud“ yaratish tarafdori boʻlgan. [16] Matviychuk Vladimir Putin va rus askarlarini Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi boʻyicha maxsus tribunalda koʻrib chiqishga chaqirib, bu „Rossiya qoʻshinlari sodir etayotgan inson huquqlarining shafqatsizligi“ ga sovuq taʼsir koʻrsatishi mumkinligini aytgan[17].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Oleksandra Matviychuk – Ukraine“. Coalition for the International Criminal Court. Qaraldi: 2021-yil 17-avgust.
- ↑ „Ukrainian Emerging Leaders Cohort 2017-18“ (en). fsi.stanford.edu. Qaraldi: 2021-yil 17-avgust.
- ↑ „Oleksandra Matviichuk | CivilMPlus“ (fr-FR) (2018-yil 27-aprel). Qaraldi: 2021-yil 17-avgust.
- ↑ „Oleksandra Matviychuk – Ukraine“. Coalition for the International Criminal Court. Qaraldi: 2021-yil 17-avgust.
- ↑ „Oleksandra Matviychuk – Ukraine“. Coalition for the International Criminal Court. Qaraldi: 2021-yil 17-avgust.
- ↑ Todorov. „Meet Oleksandra Matviichuk from Ukraine“ (en-UK). Friedrich Naumann Foundation (2022-yil 14-fevral). Qaraldi: 2022-yil 7-oktyabr.
- ↑ „Про створення консультативної ради“ (uk). Офіційний вебпортал парламенту України. Qaraldi: 2021-yil 17-avgust.
- ↑ „Women Pursue a Democratic Future for Ukraine“ (en-US). National Endowment for Democracy (2022-yil 7-mart). Qaraldi: 2022-yil 13-iyun.
- ↑ „Євромайдан SOS“ (uk). maidanmuseum.org. Qaraldi: 2021-yil 17-avgust.
- ↑ „Oleksandra Matviichuk“. religiousfreedom.in.ua. Qaraldi: 2021-yil 17-avgust.
- ↑ „Oleksandra Matviichuk“ (en-US). Skopje Youth Summit. Qaraldi: 2021-yil 17-avgust.
- ↑ „Oleksandra Matviichuk | CivilMPlus“ (fr-FR) (2018-yil 27-aprel). Qaraldi: 2021-yil 17-avgust.
- ↑ „18th Meeting of States parties - Elections 2021“. www.ohchr.org. Qaraldi: 2021-yil 17-avgust.
- ↑ „Оголошення про результати добору кандидата для висунення на обрання членом комітету ООН проти катувань“ (ru). minjust.gov.ua (2021-yil 4-iyun). Qaraldi: 2022-yil 1-aprel.
- ↑ „Activist who met Biden in 2014 says 'Putin war crimes could have been stopped'“ (en). The Independent (2022-yil 29-mart). Qaraldi: 2022-yil 13-iyun.
- ↑ Mackinnon. „Ukraine's 'Nuremberg Moment' Amid Flood of Alleged Russian War Crimes“ (en-US). Foreign Policy. Qaraldi: 2022-yil 13-iyun.
- ↑ Rankin, Jennifer. „Ukrainian Nobel peace laureate calls for special tribunal to try Putin“ (en-GB). The Guardian (2023-yil 27-fevral). Qaraldi: 2023-yil 27-fevral.
