Kontent qismiga oʻtish

Ofiyat Siddiqiy

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Ofiyat Siddiqiy
Tavalludi 2-mart 1972-yil (1972-03-02) (52 yosh)
Karachi, Sindh, Pokiston
Fuqaroligi Pokiston
Turmush oʻrtogʻi
  • Amjad Mohammed Khan
    (turm. 1995; ajr. 2002)
  • Ammar al-Baluchi
    (turm. 2003; ajr. 2003)
Bolalari 3

Ofiyat Siddiqiy (urdu: عافیہ صدیقی; 1972-yil 2-martda tugʻilgan) Pokiston fuqarosi boʻlib, qotillikka urinish va boshqa jinoyatlar uchun AQShning Texas shtati, Fort-Uort shahridagi Karsvell federal tibbiyot markazida 86 yillik qamoq jazosini oʻtmoqda[1].

Siddiqiy Pokistonda sunniy mazhabidagi musulmon oilasida tugʻilgan[2] 1990-yildan beri u Qoʻshma Shtatlarda tahsil oldi va 2001-yilda Brandeys universitetida nevrologiya fanlari nomzodi ilmiy darajasini oldi[3].U 11-sentyabr xurujlaridan soʻng bir muddat Pokistonga qaytib keldi va yana 2003 -yilda Afgʻonistondagi urush paytida,Xolid Shayx Muhammad uni Al-Qoida uchun kuryer va moliyachi deb atadi va u AQSh Federal Qidiruv Byurosining „Axborot qidirish — terrorizm“ roʻyxatiga kiritildi; u roʻyxatga kiritilgan yagona ayol boʻlib qolmoqda[4][5][6]. Taxminan oʻsha paytda u va uning uch farzandi Pokistonda oʻgʻirlab ketilgan[4].

Besh yil oʻtgach, u Afgʻonistonning Gʻazni shahrida yana paydo boʻldi va afgʻon politsiyasi tomonidan hibsga olindi va FQB tomonidan soʻroqqa tutildi. Hibsda boʻlganida, Siddiqiy FQBga yashirinib ketganini aytgan, ammo keyinroq oʻz koʻrsatmalaridan voz kechgan va oʻgʻirlab ketilganini va qamoqqa olinganini aytgan. Tarafdorlar u Bagrom havo kuchlari bazasida arvoh mahbus sifatida asirda saqlangan deb hisoblashadi, AQSh hukumati bu ayblovni rad etadi. U kasalxonaga yotqizilgan, davolangan va keyin AQShga ekstraditsiya qilingan, u yerda 2008-yilning sentabrida u Gʻazna shahridagi politsiya boʻlimida amerikalik askarga hujum qilish va oʻldirishga urinishda ayblangan, Ofiyat bu ayblovlarni rad etgan. U 2010-yil 3-fevralda aybdor deb topilib, keyinroq 86 yillik qamoq jazosiga hukm qilingan.

Uning ishi „Pokiston-Amerika ziddiyatlarining toʻqnash nuqtasi“[7] va „sirli yashirin urushdagi eng sirli voqealardan biri“ deb nomlangan[8]. Pokistonda uning hibsga olinishi va sudlanganligi jamoatchilik tomonidan „Islom va musulmonlarga hujum“ sifatida baholandi va butun mamlakat boʻylab katta noroziliklarga sabab boʻldi;[9] AQSHda boʻlganida, baʼzilar uni „Qoʻshma Shtatlar boʻylab sezilmagan holda harakatlanish qobiliyatiga ega va murakkab hujumni amalga oshirish uchun ilmiy tajribaga ega boʻlgan Al-Qoida bilan aloqasi bor sanoqli shaxslardan biri“ sifatida ayniqsa xavfli deb hisoblashgan[4]. U islomchilarga aloqadorligi sababli bir qator ommaviy axborot vositalari tomonidan „Xonim al-Qoida“ deb atalgan[10][11][12]."Islomiy davlat" uni ikki marta mahbuslarga almashtirishni taklif qilgan: bir marta James Foli va bir marta Kayla Myuller[13].Pokiston axborot vositalari sud jarayonini „fars“[9] deb atagan boʻlsa, boshqa pokistonliklar bu reaksiyani „pokiston millatchiligi“ deb atashgan. Oʻsha paytdagi Pokiston Bosh vaziri Yusuf Rizo Gillani va muxolifat yetakchisi Navoz Sharif uni ozod qilishga vaʼda berishgan[9].

Hayoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oilasi va yoshlik yillari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ofiyat Siddiqiy Pokistonning Karachi shahrida Britaniyada oʻqigan neyroxirurg Muhammad Salay Siddiqiy va islom oʻqituvchisi, ijtimoiy ishchi va xayriya koʻngillisi Ismet (Faroochi) oilasida tugʻilgan[4][14].U Karachining urdu tilida soʻzlashuvchi Muhojir, Deobandi jamoasiga mansub[15].

Ismet Siddiqiy siyosiy va diniy doiralarda koʻzga koʻringan, qayerda yashamasin, Islom dinidan dars bergan, Birlashgan Islom Tashkilotiga asos solgan va Pokiston parlamenti aʼzosi boʻlib ishlagan[16].Uning Hudud farmonlariga feministik qarshiliklarga qaramasdan, uning qatʼiy Islomni qoʻllab-quvvatlashi general Muhammad Ziyo-ul-Haqning eʼtiborini tortdi va uni Zakot kengashiga tayinladi[2][17]. Siddiqiy oilada uchta aka-ukaning eng kichigi[4] Uning akasi Muhammad Texasning Xyuston shahrida arxitektor boʻlish uchun oʻqigan[4], uning singlisi Fovzia esa Garvardda oʻqitilgan nevrolog boʻlib, Baltimordagi Sinay kasalxonasida ishlagan[18] va u Pokistonga qaytib kelishidan oldin Jon Xopkins universitetida dars bergan[9].

Ofiyat sakkiz yoshigacha Zambiyadagi maktabda oʻqigan va Karachida boshlangʻich va oʻrta maktabni tugatgan[19][20].

Taʼlim

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Siddiqiy 1990-yilda talabalik vizasi bilan AQShning Texas shtati Xyuston shahriga arxitektura boʻyicha tahsil olayotgan akasi bilan birga koʻchib oʻtdi[21][22].U yangiliklardan tashqari filmlar, romanlar va televidenyadan qochdi[23].Uch semestrdan soʻng u Massachusets texnologiya institutiga oʻtdi[4][18].

1992-yilda ikkinchi kurs talabasi sifatida Siddiqiy „Pokistonda islomlashuv va uning ayollarga taʼsiri“ nomli tadqiqot taklifi uchun 5000 dollarlik Kerroll L. Wilson mukofotini qoʻlga kiritdi[4][24].Yoshligida u MIT dasturi orqali Kembrij boshlangʻich maktab oʻyin maydonchalarini tozalashga yordam berish uchun 1200 dollarlik „Shahar kunlari“ stipendiyasini oldi[4]. Dastlab u MITda biologiya, antropologiya va arxeologiya boʻyicha uch yoʻnalishga ega boʻlgan boʻlsa-da, u 1995-yilda biologiya boʻyicha bakalavr darajasini oldi[25][26].

Nikoh, aspirantura va ish

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1995-yilda u tibbiyot fakultetini tugatgan va u hech qachon koʻrmagan Karachida tugʻilgan anesteziolog Amjad Muhammad Xonga onasi tomonidan turmushga chiqishga rozi boʻldi[2][21]. Nikoh marosimi telefon orqali oʻtkazildi[27].Keyin Xon AQShga keldi va er-xotin avval Massachusets shtatining Leksington shahrida, soʻngra Bostonning Roksberi shahridagi Mission Hill mahallasida yashab, u yerda Brigham va ayollar kasalxonasida anesteziolog boʻlib ishladi[4][21]. U 1996-yilda Muhammad Ahmad ismli oʻgʻil va 1998-yilda Mariam Bint-e Muhammad ismli qizni dunyoga keltirdi[2][28].

Siddiqiy Brandeis universitetida kognitiv nevrologiya boʻyicha tahsil olgan[29].1999-yil boshida u aspiranturada oʻqiyotganda „Umumiy biologiya laboratoriyasi“ kursidan dars bergan.[21] U 2001-yilda taqlid orqali oʻrganish boʻyicha dissertatsiyani tamomlagandan soʻng doktorlik dissertatsiyasini yoqladi[2][30][31]. U 2003-yilda chop etilgan tanlab oʻrganish boʻyicha jurnal maqolasining hammuallifi edi[32].Bahsga sabab boʻlgan voqealardan biri uning xomiladorlik davrida alkogol sindromi haqidagi maqolasini taqdim etishi boʻlib, unda u ilm-fan nima uchun Qur’onda spirtli ichimliklarni harom qilganini koʻrsatgan degan xulosaga keldi. Baʼzi oʻqituvchilar buni oʻrinsiz deb aytishganda, u aspirantura dekan oʻrinbosari tomonidan qoʻrqitib, kamsitilganidan shikoyat qildi[33].

Doktorlik dissertatsiyasini olgandan soʻng, u oʻz maslahatchilaridan biriga ishiga emas, balki oʻzini oilasiga bagʻishlashni rejalashtirayotganini aytdi. U Abdulloh Yusuf Azzam („Jihodning choʻqintirgan otasi“) tomonidan yozilgan arab afgʻon shahidi (oʻldirilgan jihod jangchilari) tarjimai hollarini tarjima qila boshlad[34] va dinida qattiqroq boʻlib, niqob kiyib, koʻzlaridan boshqa hamma joyini qoplagan qora parda bilan yurar[35] va har qanday musiqadan saqlanardi[34].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „Dr Aafia Siddiqui doesn't want to return: FO spokesperson“. Dunya News. 2019-yil 10-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-may 2019-yil.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 „America's Most Wanted: 'The Most Dangerous Woman in the World'“. Der Spiegel (27-noyabr 2008-yil). 2010-yil 5-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-may 2010-yil.
  3. ↑ Peter Bergen. The Longest War: The Enduring Conflict Between America and Al-Qaeda. Simon & Schuster, 2011 — 223-bet. ISBN 978-0-7432-7894-2. Qaraldi: 20-dekabr 2013-yil. „Disturbingly, al-Qaeda has been able to recruit American-educated scientists such as Aafia Siddiqui, who has a degree in biology from MIT and a PhD in neuroscience from Brandeis.“ 
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 Scroggins, Deborah. „Wanted Women—Faith, Lies and The War on Terror: The Lives of Ayaan Hirsi Ali and Aafia Siddiqui“. Vogue (1-mart 2005-yil). 20-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-may 2018-yil.
  5. ↑ Scroggins, Wanted Women, 2012: p. 245
  6. ↑ Scroggins, Wanted Women, 2012: p. 298
  7. ↑ Walsh, Declan. „Guantánamo files paint Aafia Siddiqui as top al-Qaida operative“. The Guardian (26-aprel 2011-yil). 19-fevral 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-fevral 2017-yil.
  8. ↑ Scroggins, Wanted Women, 2012: p. 416
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Mashood, Salman; Gall, Carlotta. „U.S. Sees a Terror Threat; Pakistanis See a Heroine“. The New York Times (5-mart 2010-yil). 9-mart 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-mart 2010-yil.
  10. ↑ Shah. „The silence of Aafia Siddiqui“. www.aljazeera.com. 2018-yil 21-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-may 2018-yil.
  11. ↑ AFP. „Aafia Siddiqui: 'Lady Al Qaeda to Lady Islamic State'“. DAWN.COM (26-dekabr 2014-yil). 20-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-may 2018-yil.
  12. ↑ „Lady al Qaeda: The World's Most Wanted Woman“. Foreign Policy. 2018-yil 20-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-may 2018-yil.
  13. ↑ „'Lady al-Qaeda': The American-educated PhD the Islamic State desperately wants freed“. The Washington Post. 23-fevral 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-fevral 2017-yil.
  14. ↑ MD, Peter A. Olsson. The Making of a Homegrown Terrorist: Brainwashing Rebels in Search of a Cause. ABC-CLIO, 25-fevral 2014-yil. ISBN 978-1-4408-3102-7. Qaraldi: 13-noyabr 2018-yil. 
  15. ↑ Scroggins, Wanted Women, 2012: pp. 4-6
  16. ↑ Dickey, Christopher. Securing the City: Inside America's Best Counterterror Force—The NYPD. New York: Simon & Schuster, 2009 — 89-bet. ISBN 978-1-4165-5240-6. Qaraldi: 16-fevral 2010-yil. 
  17. ↑ Scroggins, Wanted Women, 2012: pp. 7, 19
  18. ↑ 18,0 18,1 Ozment, Katherine. „Who's Afraid of Aafia Siddiqui?“. Boston Magazine (2004-yil oktabr). 25-yanvar 2009-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 3-fevral 2009-yil.
  19. ↑ MD, Peter A. Olsson. The Making of a Homegrown Terrorist: Brainwashing Rebels in Search of a Cause. ABC-CLIO, 25-fevral 2014-yil. ISBN 978-1-4408-3102-7. Qaraldi: 13-noyabr 2018-yil. 
  20. ↑ Scroggins, Wanted Women, 2012: p. 23
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 Stockman, Farah. „Alleged Pakistani militant stands trial today in NYC; Scientist trained at MIT, Brandeis“ (pay per view). The Boston Globe (19-yanvar 2010-yil). 2-noyabr 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12-fevral 2010-yil.
  22. ↑ Kephart, Janice L. „Immigration and Terrorism – Moving Beyond the 9/11 Staff report on Terrorist Travel“. Center for Immigration Studies (2009-yil sentabr). 2010-yil 24-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-aprel 2010-yil.
  23. ↑ Scroggins, Wanted Women, 2012: p. 35
  24. ↑ „The Carroll L. Wilson Award Recipients 1986–2005“. MIT Entrepreneurship Center. 2011-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-may 2010-yil.
  25. ↑ „E-mails Show MIT Grad Taught School While Raising Money for Terror-Linked Group“. Fox News Channel (22-avgust 2008-yil). 30-yanvar 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12-fevral 2010-yil.
  26. ↑ J. M. Lawrence. „War on Terror; Former MIT student and her pals now hunted by FBI“. The Boston Herald (27-may 2004-yil). 6-noyabr 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25-sentabr 2010-yil.
  27. ↑ Walsh, Declan. „The mystery of Dr Aafia Siddiqui“. London, UK: The Guardian (UK) (24-noyabr 2009-yil). 13-aprel 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-may 2010-yil.
  28. ↑ Stockman, Farah. „Activist turned extremist, US says; Ex-Hub woman tied to Al Qaeda“. The Boston Globe (12-avgust 2008-yil). 16-aprel 2009-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-may 2015-yil.
  29. ↑ Neumeister, Larry. „Clashing views of MIT grad suspected of terrorism“. Fox News Channel. Associated Press (23-avgust 2008-yil). 1-sentabr 2008-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-aprel 2010-yil.
  30. ↑ Saathoff. „CST Evaluation: Aafia Siddiqui“. Court document of the US Government (reprinted by the NEFA Foundation) (15-mart 2009-yil). 2012-yil 14-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-may 2015-yil.
  31. ↑ Siddiqui, Aafia. Separating the components of imitation. WorldCat.org, 2001 — 183-bet. OCLC 47642755. 
  32. ↑ Sekuler, R; Siddiqui, A; Goyal, N; Rajan, R (2003). „Reproduction of seen actions: stimulus-selective learning“. Perception. 32-jild, № 7. 839–54-bet. doi:10.1068/p5064. PMID 12974569.
  33. ↑ Scroggins, Wanted Women, 2012: p. 121
  34. ↑ 34,0 34,1 Scroggins, Wanted Women, 2012: p. 143
  35. ↑ Scroggins, Wanted Women, 2012: p. 142 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Ofiyat_Siddiqiy&oldid=5103570" dan olindi