Novichok

Novichok (ruscha: Новичок - „Yangi kelgan“) — atsetilxolinesteraza ingibitorlarining ftorfosforli organik asab-falajlovchi taʼsirga ega vositalar oilasi. Kimyoviy qurollarni taqiqlash tashkiloti Ijroiya qoʻmitasining 57 va 59-sessiyalaridagi Rossiya delegatsiyasi aʼzosi Viktor Xolstovning soʻzlariga koʻra, oila oltmishdan ortiq shu kabi birikmalardan iborat. Ularning eng mashhurlari quyidagilar:^[1]

A-230: N- (metilftorfosfonil) -Nʼ, Nʼ-dietil-atsetamidin (chapda 1-rasm), sovuq havoda muzlaydi ;
A-232: N- (O-Metilftorfosfonil) -Nʼ, Nʼ-dietil-atsetamidin (oʻngdagi 1-rasm), kimyoviy kurash vositasi sifatida foydalanish uchun ishlab chiqilgan va sinovdan oʻtgan^[2] ;
A-234: N- (O-Etilftorfosfonil) -Nʼ, Nʼ-dietil-atsetamidin, yopishqoq malhamga oʻxshash va havoda tarqalmaydi, teriga tegsa tanaga zarar etkazadi, ob-havo sharoitlariga chidamli.

2019-yil 14-yanvarda Kimyoviy qurollarni taqiqlash tashkiloti Ijroiya qoʻmitasining 62-sessiyasida ushbu moddalar guruhlarini, shu jumladan A-230, A-232, A-234 ni kimyoviy qurollar konvensiyasiga tobe boʻlgan zaharli moddalarning 1-roʻyxatiga qoʻshish taklif qilindi. Ushbu sessiya hujjatlari kimyoviy moddalarning ikkita oilasini (ularning tuzilish formulalarida maʼlum boʻlaklarning mavjudligiga qarab, ammo „Novichok“ atamasini ishlatmasdan yoki ularning Sovet, rus yoki boshqa kelib chiqishi haqida boshqa maʼlumotlarga ega boʻlmagan holda) xavfli toksik moddalar sifatida aniq belgilaydi.

Novichokning boshqa ZMlar bilan oʻxshashligi va oʻziga xos xususiyatlari

Oddiy sharoitlarda ushbu guruh moddalari suyuqliklar yoki qattiq moddalardir^[5] .

Zarin, Tsiklozarin, Zoman kabi 1-rasmda koʻrsatilgan, „Novichoklar“ ftorfosfonatlar xisoblanib quyidagi struktura formulasiga ega: $R_{2}$ — $\mathrm {(POF)O}$ — $R_{1}$ (bu yerda $R_{1},R_{2}$ — baʼzi radikallar)^{[K 1]} . Biroq, roʻyxatdagi moddalardan farqli oʻlaroq, unda $R_{2}$ — fosforga fosfor-uglerodli kimyoviy birikma bilan bogʻlangan metil radikal, Novichkida (A-230 dan tashqari) bunday kimyoviy bogʻlanish yoʻq. „Novichok“ning fosfor-azotli kimyoviy bogʻlanishiga oʻxshash analogi 2-rasmning chap tomonda koʻrsatilgan „Sanders-8“^{[K 2]} zaharli moddasi hisoblanadi. Baʼzi bir „Novichoklar“ atsetamidinning hosilalari hisoblanadi (2-rasm, oʻngda).

Shuningdek arang

Shocker operatsiyasi
Toksikologik laboratoriya NKVD — NKGB — MGB

Izohlar

↑ Smotri risunok „Ftorfosfonati“. Takie veщestva vxodyat v Spisok 1 Organizatsii po zapreщeniyu ximicheskogo orujiya, i ix proizvodstvo v kolichestve bolee 100 g v god doljno deklarirovatsya v OZXO, esli $R_{2}$ = Me, Et, i-Pr ili n-Pr. Predstavlennie na risunke 1 „Novichki“ pod eto ogranichenie, ochevidno, ne podpadayut.
↑ Pod „Sanders-8“ zdes ponimaetsya toksikant N-(O-Etilftorfosfonil)-dimetil-amin, izobrajenniy na risunke 2 i opisanniy v uravnenii VIII knigi Saunders B.C. Some aspects of the chemistry and toxic action of organic compaunds containing phosphorus and fluorine. — Cambridge: University Press, 1957; p. 90. Yego proizvodnim yavlyaetsya otravlyayuщee veщestvo GV, a pri zamene ftora na radikal sian on perexodit v tabun.

Manbalar

↑ Halamek, Emil, Kobliha, Zbynek. „Potential Chemical Warfare Agents“ (cs). Qaraldi: 2019-yil 1-mart.
↑ ^2,0 ^2,1 Mirzayanov V. S. State Secrets: An Insider’s Chronicle of the Russian Chemical Weapons Program. — Outskirts Press, 2008. ISBN 978-1-4327-2566-2 Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Mirza" defined multiple times with different content
↑ Saunders B.C. Some aspects of the chemistry and toxic action of organic compaunds containing phosphorus and fluorine. — Cambridge: University Press, 1957; p. 90.
↑ [„Архивированная копия“. 2018-yil 25-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 22-aprel. ChemSpider: A-232 (nerve agent)
↑ „Разработчик «Новичка» Владимир Углев: «Партии составляли от 20 граммов до нескольких килограммов»“ (ru). The Bell (2018-yil 20-mart). 2018-yil 20-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 21-mart.

Havolalar

Rossiyadagi kimyoviy qurollar: tarix, ekologiya, siyosat Lev Fedorov, Moskva, Rossiya ekologik siyosat markazi, 1994-yil 27 iyul
Vil Mirzayanov " Sovet / Rossiya kimyoviy qurollari majmuasini demontaj qilish: insayderning fikri " Rossiyada kimyoviy qurollarni qurolsizlantirish: muammolar va istiqbollar (Vashington, DC: Genri L. Stimson markazi, 1995).
Rossiya kimyoviy qurollari — amerikalik olimlar federatsiyasidan Rossiyada ishlab chiqarilgan kimyoviy qurollar toʻgʻrisida maʼlumot
Kimyoviy qurollarni qoplash, J. Maykl Uoller, Wall Street Journal, 1997-yil 13 fevral

[6] Smotri risunok „Ftorfosfonati“. Takie veщestva vxodyat v Spisok 1 Organizatsii po zapreщeniyu ximicheskogo orujiya, i ix proizvodstvo v kolichestve bolee 100 g v god doljno deklarirovatsya v OZXO, esli $R_{2}$ = Me, Et, i-Pr ili n-Pr. Predstavlennie na risunke 1 „Novichki“ pod eto ogranichenie, ochevidno, ne podpadayut.

[Sand8-7] Pod „Sanders-8“ zdes ponimaetsya toksikant N-(O-Etilftorfosfonil)-dimetil-amin, izobrajenniy na risunke 2 i opisanniy v uravnenii VIII knigi Saunders B.C. Some aspects of the chemistry and toxic action of organic compaunds containing phosphorus and fluorine. — Cambridge: University Press, 1957; p. 90. Yego proizvodnim yavlyaetsya otravlyayuщee veщestvo GV, a pri zamene ftora na radikal sian on perexodit v tabun.

[cs-1] Halamek, Emil, Kobliha, Zbynek. „Potential Chemical Warfare Agents“ (cs). Qaraldi: 2019-yil 1-mart.

[Mirza-2] 2,0 ^2,1 Mirzayanov V. S. State Secrets: An Insider’s Chronicle of the Russian Chemical Weapons Program. — Outskirts Press, 2008. ISBN 978-1-4327-2566-2 Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Mirza" defined multiple times with different content

[Saunders-3] Saunders B.C. Some aspects of the chemistry and toxic action of organic compaunds containing phosphorus and fluorine. — Cambridge: University Press, 1957; p. 90.

[chemspider232-4] [„Архивированная копия“. 2018-yil 25-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 22-aprel. ChemSpider: A-232 (nerve agent)

[TheBell-5] „Разработчик «Новичка» Владимир Углев: «Партии составляли от 20 граммов до нескольких килограммов»“ (ru). The Bell (2018-yil 20-mart). 2018-yil 20-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 21-mart.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[K 1]

[K 2]