Motsart effekti

Motsart effekti (inglizcha: Mozart effect) Motsart musiqasini tinglash IQ testidan oʻtishni vaqtincha yaxshilashi mumkinligi haqidagi nazariyaga asoslanadi. Nazariyaning ilmiy ommabop versiyalarida taʼkidlanishicha, Motsart musiqasini erta yoshda tinglash insonning fazoviy fikrlash va aqliy rivojlanishiga foydali taʼsir koʻrsatadi^[1].

Misol uchun, ommaviy axborot vositalari koʻpincha klassiklar, ayniqsa, bolalarning aql-zakovatiga ijobiy taʼsir koʻrsatganligini yozadilar. Musiqaning oltin davri durdonalari nafaqat maʼlum koʻnikmalarni (bir xil fazoviy fikrlashni) yaxshilaydi, balki IQni ham oshiradi, deb ishonilgan. 1998-yilda Gruziya gubernatori hatto yangi tugʻilgan chaqaloq tugʻilgan har bir oilani klassik musiqa yozuvlari bilan taʼminlash uchun davlat byudjetidan 100 ming dollardan ortiq mablagʻ ajratishni taklif qilgan. Siyosatchi oʻz nutqini Betxovenning „Quvonch qadasi“ bilan hamrohlik qildi — ammo bu unga tomoshabinlarni ishontirishga yordam bermadi.

Asta-sekin, butun sanoat moʻljallangan effekt atrofida oʻsdi. Motsart effekti iborasining oʻzi savdo belgisi sifatida roʻyxatga olingan, uning ostida koʻplab musiqa toʻplamlari sotiladi. Yaratuvchilarning fikriga koʻra, bu toʻplamlar bir qator muammolarni hal qiladi: ular diqqatni jamlashga, xotirani yaxshilashga yordam beradi, bolalarda nutq, fazoviy fikrlash va hissiy intellekt rivojlanadi. Jozibali tuyuladi, lekin bu vaʼdalarga ishonish mumkinmi?

Birinchi tadqiqot 1993-yilda Frensis Rauscher, Gordon Shou va Ketrin Key tomonidan oʻtkazilgan. Ular 36 nafar talabaga IQ testini topshirdilar. Talabalar uch guruhga bo‘lindi: birinchi guruh Motsartning „Ikki pianino uchun sonata“sini D-majorda tingladi, ikkinchi guruh sukut saqladi, uchinchi guruh tinchlantiruvchi audio yozuvlarni tingladi. Olingan natijalarga koʻra, Motsartni tinglagan guruh eng yaxshi fazoviy fikrlashni namoyish etgani aniqlandi. Ushbu tadqiqotlardan soʻng, Frensis Rauscher musiqaning taʼsiri qisqa muddatli (10-15 daqiqa) va umumiy aqlga taʼsir qilmasligini taʼkidladi^[2]^[3].

2010-yilda avstriyalik fiziologlar Motsart effektini rad etishdi^[4].

Manbalar

↑ „'Mozart Effect' Was Just What We Wanted To Hear“ (en). NPR.org. Qaraldi: 2020-yil 29-noyabr.
↑ Rauscher, Frances H.; Shaw, Gordon L.; Ky, Catherine N. (1993). "Music and spatial task performance". Nature 365 (6447): 611. doi:10.1038/365611a0. PMID 8413624. Archived from the original on 2021-01-23. https://web.archive.org/web/20210123151744/https://www.uwosh.edu/psychology/faculty-and-staff/frances-rauscher-ph.d/Rauscher_ShawKy_1993.pdf/view. Qaraldi: 2022-12-05. Motsart effekti]]
↑ William Pryse-Phillips. Companion to Clinical Neurology. Oxford University Press, 2003. ISBN 0-19-515938-1. , p. 611 defines the term as „Slight and transient improvement in spational[sic] reasoning skills detected in normal subjects as a result of exposure to the music of Mozart, specifically his sonata for two pianos (K448).“
↑ Podrobnee v Vikinovostyax

[:0-1] „'Mozart Effect' Was Just What We Wanted To Hear“ (en). NPR.org. Qaraldi: 2020-yil 29-noyabr.

[Rauscher-Shaw-Ky-1993-2] Rauscher, Frances H.; Shaw, Gordon L.; Ky, Catherine N. (1993). "Music and spatial task performance". Nature 365 (6447): 611. doi:10.1038/365611a0. PMID 8413624. Archived from the original on 2021-01-23. https://web.archive.org/web/20210123151744/https://www.uwosh.edu/psychology/faculty-and-staff/frances-rauscher-ph.d/Rauscher_ShawKy_1993.pdf/view. Qaraldi: 2022-12-05. Motsart effekti]]

[pryse-phillips-3] William Pryse-Phillips. Companion to Clinical Neurology. Oxford University Press, 2003. ISBN 0-19-515938-1. , p. 611 defines the term as „Slight and transient improvement in spational[sic] reasoning skills detected in normal subjects as a result of exposure to the music of Mozart, specifically his sonata for two pianos (K448).“

[4] Podrobnee v Vikinovostyax

[1]

[2]

[3]

[4]