Mamaliga
Mamaliga (rumincha: mămăligă, mold.: мэмэлигэ) — makkajoʻxori uni yoki yorma[1] (Dal)[2], Moldova, Ruminiya va Gʻarbiy Ukraina[3] milliy taomlaridan tayyorlangan baland olovda qaynatilgan boʻtqa. Mamaliganing keng tarqalgan analoglari — polenta (italyancha: polenta) italyan oshxonasida, baʼzi kavkaz xalqlari orasida — gruzinlar orasida (gruzincha: ღომი gomi), abxazlar (abxazcha: абысҭа), cherkeslar (cherkeslar) (adig. mamrys, kabard. -cherk. pIaste, meremyse), nogaylar (nog. mamirza), chechenlar (chex chechencha: ахьар худар — joʻxori unidan tayyorlangan boʻtqa), ingush, Osetinlar (sera yoki mamælayy kaæbær — lit. „oʻlmaslik uchun boʻlak“)[4] va Bolqon xalqlari orasida (sloven. , bosn. va , maked.: бакрдан, bolg. va serb. kachamak)
U taʼmi, tuzilishi va tashqi koʻrinishi bilan boshqa barcha boʻtqalardan farq qiladi. U mumli ip yoki maxsus yogʻoch pichoq bilan kesiladi.
Tayyorlanishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Choʻyanda suv, tuz va makkajoʻxori unidan maxsus usulda tayyorlangan (rumincha: ceaun) maxsus aralashtirgich yordamida. Non oʻrniga isteʼmol qilish uchun pishirilganda, mamaliga qalinlashadi va italyan polentasi kabi boʻlaklarga boʻlinishi mumkin. Boshqa maqsadlar uchun tayyorlanganda, mamaliga koʻproq suyuqlikdir.
Mamaliga har doim kraker va mayda maydalangan brinza bilan dasturxonga tortiladi (rumincha: mămăligă cu brânză şi smântână). Baʼzida goʻsht maydalangan holda bir piyola issiq sutda beriladi (rumincha: mămăligă cu lapte). Ular, shuningdek, gomindan makkajoʻxori nonlarini tayyorlaydilar, uni yogʻda yoki parranda yogʻida kesib, qovuradilar.
Mamaliga turli xil taomlarning bir qismidir. Ulardan biri — karam galubsilari (rumincha: sarmale, сармале) mamaliga bilan. Yana bir taom bulz (rumincha: bulz), uning ichida pishloq va sariyogʻ bilan pishirilgan mamaligali toʻplar.
Mamaliga tvorog va pishloqlar, pastırma, tuxum, qoʻziqorin, qovurilgan baliq va boshqalar bilan ham dasturxonga tortish mumkin.
Tarix
[tahrir | manbasini tahrirlash]Tarixan mamaliga dehqonlarning asosiy oziq-ovqati boʻlgan. Mamaliga ham tariqdan qilingan. Moldova Knyazligida makkajoʻxori dalalari haqida birinchi eslatma Konstantin Dyuka (1693-1695-yillar) davriga toʻgʻri keladi. Makkajoʻxori juda tez tarqala boshladi, chunki u turklar tomonidan soliqqa tortilmagan.
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Краткая энциклопедия домашнего хозяйства 1959.
- ↑ „МАМАЛЫГА происхождение, этимология“. classes.ru. Qaraldi: 2021-yil 19-dekabr.
- ↑ Karpatskaya kuxnya
- ↑ Osetinskiy yazik on-layn. Uchebnie i spravochnie materiali
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Poxlyobkin V. V. Mamaliga // Kulinarniy slovar. — M.: Izdatelstvo „E“, 2015. — S. 198. — 456 s. — 4000 ekz. — ISBN 978-5-699-75127-3.
- „Мамалыга (молдавская кухня)“, Похлёбкин В. В. Национальные кухни наших народов. М.: Лёгкая и пищевая промышленность, 1983 — 111—112-bet.
- „Кукуруза“, Краткая энциклопедия домашнего хозяйства. Том 1. М.: Большая советская энциклопедия, 1959 — 306-bet.
- Mamaliga // Kultura pitaniya. Ensiklopedicheskiy spravochnik / Pod red. I. A. Chaxovskogo. — 3-e izdanie. — Mn.: „Belorusskaya ensiklopediya imeni Petrusya Brovki“, 1993. — S. 168. — 540 s. — ISBN 5-85700-122-6.