Chechen tili

Chechen tili
Milliy nomi	Нохчийн мотт va Noxçiyn mott
Mamlakatlar	Rossiya, Turkiya, Iordaniya, Gurjiston, Qozogʻiston va Yevropa Ittifoqi
Soʻzlashuvchilarning umumiy soni	1 393 900
Alifbosi	Kirill alifbosi, Lotin alifbosi va Chechen writing
Til kodlari
ISO 639-1	ce
ISO 639-2	che
ISO 639-3	che

Chechen tili (chechencha: Нохчийн мотт, Noxçiyn mott) – kavkaz (iberiy-kavkaz) tillarining nax guruhiga mansub til. Asosan, Rossiya Federatsiyasining Checheniston (Chechnya), Ingushiya respublikalarida, shuningdek, Qozogʻiston, Qirgʻiziston, Gruziya va Ukrainada tarqalgan. Soʻzlashuvchilarning umumiy soni 960 ming kishidan ortiq (oʻtgan asrning 90-yillari oʻrtalari).

Chechen tili tekislik va togʻlik lahjalariga, togʻlik lahjalar esa oʻz navbatida yana 6 lahjaga boʻlinadi. Chechen tili fonetikasi murakkab vokalizm (qisqa, choʻziq, umlautli sodda unlilar, diftonglar, triftonglar) va konsonantizm (sodda, qoʻshaloq, tanglay undoshlari) tizimiga ega. Morfologiyasi agglyutinativflektiv belgilarga ega: unda 6 grammatik sinf, koʻp kelishikli turlanish, feʼlning zamon, mayl, tuye kategoriyalari mavjud. Sintaksisi sodda ran turlarining va qoʻshma ran yasalishi usullarining xilmaxilligi bilan ajralib turadi. Leksikasida rus, arab, fors, gruzin, turkiy va boshqa tillardan oʻzlashgan soʻzlar anchagina. Yozuvi oʻtgan asrning 20-yillarida arab grafikasi asosida, keyinroq lotin grafikasi asosida yaratilgan. 1938-yildan rus grafikasi asosidagi yozuv joriy qilingan.