Kol Lafiragogusi
| Kol Lafiragogusi | |
|---|---|
 | |
Ilmiy tasniflash | |
| Olam: | Hayvonlar |
| Tip: | Boʻgʻimoyoqlilar |
| Sinf: | Hasharotlar |
| Oila: | Crabronidae |
| Urugʻ: | Laphyragogus |
| Turlari: | Kol Lafiragogusi |
| Xalqaro ilmiy nomi | |
| Laphyragogus kohlii Gussakovskij, 1952 | |
Kol Lafiragogusi (lat. Laphyragogus kohlii) — Yerkovlov (Crabronidae) arilar oilasiga mansub qum arining kam uchraydigan turi. Oʻzbekiston Qizil kitobiga kiritilgan.
Tarqalishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Markaziy Osiyo: Tojikiston, Oʻzbekiston va Pokiston. Choʻllarning qumli joylarida, ayniqsa, suv bosadigan joylarda yashaydi. Oʻzbekistonda Buxoro, Qashqadaryo, Surxondaryo viloyatlarida qayd etilgan.
Tavsif
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bunday arilarning oʻrtacha kattaligi (taxminan 1 sm)ni tashkil etadi, sargʻish rang boʻladi.
Yuqori old jagʻlarida tashqi ventral chetida tirqish yoki toʻsiq bor. Ayollarning moʻylovlarii 12 segmentli, erkaklariniki 13 segmentli boʻladi. Pastki jagʻlarida 6 boʻlakli, pastki lab qismi esa 4 boʻlakdan iborat (ogʻiz boʻlaklari kalta). Koʻzlari katta. Oldingi qanotlari uchta yopiq kubital hujayradan iborat. Oʻrtadagi oyoq qismi 1 ta apikal nayzali. Qorin boʻshligʻi turgʻun.
Kam oʻrganilgan. Yiliga bir marta nasl beradi. Ilk uchishi va tuxum qoʻyishi iyun-avgust oylarida. Urgʻochilari tangaqanotlilarni (Lepidoptera) ovlaydi, ularni vaqtincha falaj qilib, uyalari tomon sudrab, bir nechtasini bitta inga yigʻadi. Inlarini yumshoq qumloq tuproqqa qoʻyadi.
Cheklovchi omillar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Xoʻjalik maqsadlarida choʻl zonasidagi qoʻriqlarning oʻzlashtirilishi, xususan, haydash, chorvachilikda yaylovdan haddan tashqari koʻp foydalanish ufayli soni kamayib bormoqda.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Красная книга Республики Узбекистан. — Т. II — Животные. Ташкент: Chinor ENK, 2009.
- Beaumont J. de, 1959. Le genre Laphyragogus Kohl (Hym. Sphecid.). — Rev. Suisse zool., 66 (4):723-734.
- Казенас В. Л. Роющие осы Казахстана и Средней Азии (Hymenoptera, Sphecidae). Определитель. — Алма-Ата: Наука, 1978. — 172 с. (с.138)
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Laphyragogus eol.org(ingl.) )
- Kaliforniya Fanlar Akademiyasida Laphyragogus turlarining izohli katalogi.