Kontent qismiga oʻtish

Jens Stoltenberg

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Jens Stoltenberg
Shimoliy Atlantika shartnomasi tashkiloti bosh kotibi
Mansab davri
2014-yil 1-oktyabrdan – 2024-yil 1-oktyabrgacha
Oʻtmishdoshi Anders Fogh Rasmussen
Vorisi Mark Rutte
Norvegiya Bosh vaziri
Mansab davri
2005-yil 17-oktyabrdan – 2013-yil 16-oktyabrgacha
Monarx Harald V
Oʻtmishdoshi Kjell Magne Bondevik
Vorisi Erna Solberg
Mansab davri
2000-yil 3-martdan – 2001-yil 19-oktyabrgacha
Monarx Harald V
Oʻtmishdoshi Kjell Magne Bondevik
Vorisi Kjell Magne Bondevik
Ishchilar partiyasi raisi
Mansab davri
2002-yil 6-apreldan – 14-iyun 2014-yilgacha
Oʻtmishdoshi Thorbjørn Jagland
Vorisi Jonas Gahr Støre
Norvegiya moliya vaziri
Mansab davri
1996-yil 25-oktyabrdan – 1997-yil 17-oktyabrgacha
Hukumat boshligʻi Thorbjørn Jagland
Oʻtmishdoshi Sigbjørn Johnsen
Vorisi Gudmund Restad
Norvegiya savdo va sanoat vaziri
Mansab davri
1993-yil 7-oktyabrdan – 24-oktyabr 1996-yilgacha
Hukumat boshligʻi Gro Harlem Brundtland
Oʻtmishdoshi Finn Kristensen
Vorisi Grete Knudsen
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi 16-mart 1959-yil (1959-03-16) (65 yosh)
Oslo
Siyosiy partiyasi Ishchilar partiyasi

Jens Stoltenberg (talaffuzi: Yens Stoltenberg; 1959-yil 16-mart, Oslo, Norvegiya) – Norvegiya davlat va siyosat arbobi, 2000—2001 va 2005—2013-yillarda Norvegiya Bosh vaziri, 2014-yil 1-oktyabrdan 2024-yil 1-oktyabrgacha NATO Bosh kotibi boʻlgan[1][2][3][4].

Biografiyasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Norvegiya siyosatida taniqli oiladan chiqqan. Uning otasi Torvald Stoltenberg Norvegiya mudofaa vaziri va tashqi ishlar vaziri lavozimlarida ishlagan. Bolalik yillarida (1960—1963) uning otasi elchi boʻlib ishlagan Yugoslaviyada yashagan. Katta opasi Kamilning taʼsiri ostida, oʻsha paytda „Qizil yoshlar“ (Marksistik-Leninistik Kommunistik Ishchilar partiyasi tashkiloti) faoli boʻlib, Vyetnamdagi AQSh urushiga qarshi namoyishlarda qatnashdi. Osloda Valdorf maktabida (Rudolf-Shtayner-Schule) va sobor maktabida (Katedralskole) tahsil olgan[5]. 1987-yilda Oslo universitetining iqtisod fakultetini tamomlagan[6].

U jurnalistlik faoliyatini oʻsha paytdagi nufuzli „Arbeiderbladet“ gazetasida boshlagan, u Norvegiya chapining rasmiy muharriri edi. U 1985-1989 yillarda Norvegiya ishchilar partiyasining yoshlar qanotiga rahbarlik qilgan. 1980-yillarning oxiri va 1990-yillarning boshlarida u SSSR KGB tomonidan „agent Steklov“ taxallusi ostida ishlab chiqilgan. Biroq, u hamkorlik qilishdan bosh tortdi va politsiyaga aloqalari haqida aytdi [7] . 1993-1996 yillarda Gro Harlem Bruntland hukumatida savdo va energetika vaziri. 1996-1997 yillarda Torbyorn Yagland hukumatida moliya vaziri.

2000-yil mart oyida mamlakat hukumatini boshqargan. 2001-yil 10-sentyabrda boʻlib oʻtgan navbatdagi parlament saylovlarida Norvegiya ishchilar partiyasi atigi 24% ovoz toʻplab, tarixdagi eng yomon natijalardan birini qoʻlga kiritdi.

Partiya ichidagi inqiroz sharoitida u partiya raisi boʻldi va 2002-yilda Norvegiya mehnat partiyasini boshqargan. Partiya parlament saylovlarida gʻalaba qozonishga muvaffaq boʻldi. 2005-yil 12-sentyabrdagi parlament saylovlari natijalariga koʻra Norvegiya partiyasi markazchilar va Sotsialistik soʻl partiya bilan boshqaruvchi koalitsiya tuzishga muvaffaq boʻldi. 2005-yil 17-oktyabrda Jens Stoltenberg boshchiligidagi hukumat ish boshladi.

2009-yil 13-sentyabrda boʻlib oʻtgan parlament saylovlari natijalariga koʻra, Norvegiya ishchilar partiyasi oʻzining koalitsiyadagi ittifoqchilari bilan birgalikda parlamentdagi ozgina koʻpchilik oʻrinlarni qoʻlga kiritishga muvaffaq boʻldi, bu esa Yens Stoltenbergga yana hukumatni shakllantirish imkonini berdi[8]. 2009-yil 20-oktyabrda Stoltenberg mamlakat vazirlar mahkamasining yangi tarkibini taqdim etdi. Yangi hukumat va avvalgi hukumat oʻrtasidagi asosiy farqlardan biri bu toʻliq gender tengligining mavjudligi edi: vazirlar orasida oʻnta erkak va oʻnta ayol[9].

2014-yil 28-martda NATO Kengashi Stoltenbergni Anders Rasmussen oʻrniga NATO Bosh kotibi va NATO Kengashi raisi etib tayinladi. 2014-yil 1-oktyabrda lavozimga kirishdi[10]. Stoltenberg alyansni boshqargan birinchi norvegiyalik boʻldi. Uning nomzodini ilgari surish tashabbusi Germaniya kansleri Angela Merkelga tegishli edi. Merkel oʻz nomzodini koʻrsatishdan oldin AQSh va Buyuk Britaniya, soʻngra alyansning boshqa aʼzolari tomonidan qoʻllab-quvvatlandi[11]. 2014-yil 1-oktyabrda lavozimiga kirishdi[12].

Sharhlovchilarga koʻra, Stoltenbergning NATO bosh kotibi sifatidagi faoliyatidagi eng muhim yoʻnalish prezident Putin davridagi Rossiyaga nisbatan siyosat boʻladi[13].

Stoltenberg Bosh kotib etib tayinlanishidan oldin ham Rossiya tashqi siyosatini keskin tanqid qilgan. Shunday qilib, 2014-yil 25-martda Norvegiya ishchilar partiyasi konferensiyasida soʻzlagan nutqida Rossiya Yevropada xavfsizlik va barqarorlikka tahdid solayotganini aytdi[14]. Stoltenberg NATO Bosh kotibi etib saylanganidan soʻng Qrimning anneksiya qilinishi Ikkinchi jahon urushidan keyingi birinchi holat ekanligini taʼkidladi va buni „NATO muhimligini eslatish“ deb taʼrifladi[15].

Mukofotlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Knyaz Yaroslav mudriy ordeni (2023-yil 4-sentyabr, Ukraina) – davlatlararo hamkorlikni mustahkamlash, Ukrainaning davlat suvereniteti va hududiy yaxlitligini qoʻllab-quvvatlash, Ukraina davlatini dunyoda ommalashtirishga qoʻshgan katta shaxsiy hissasi uchun[16].
  • Buyuk Vitautas ordeni ritsarining katta xochi (2019-yil 14-fevral, Litva)[17].
  • Vitis xochi ordeni ritsarining katta xochi (2023-yil 23-iyun, Litva)[18].
  • Maryam Yerining Xoch ordeni (2019-yil 29-yanvar, Estoniya)[19].
  • Chernogoriya ordeni (2017, Chernogoriya)[20].
  • Qirol Haraldning kumush yubileyi esdalik medali (Norvegiya).

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „NATO Biography for Jens Stoltenberg, Secretary General“. NATO Publications (18-may]] 2017). Qaraldi: 18-may]] 2017.
  2. ↑ „World Biography for Jens Stoltenberg of Norway“. NotableBiographies.com. Encyclopedia of World Biography (20-may]] 2017). Qaraldi: 20-may]] 2017.
  3. ↑ „NATO Names Stoltenberg Next Chief“. BBC, UK (28-mart]] 2014). Qaraldi: 9-aprel]] 2014.
  4. ↑ „Jens Stoltenberg: 2011 UN Foundation Global Leadership Awards Dinner“. YouTube.com. United Nations Foundation, New York City, USA (10-noyabr 2011). Qaraldi: 18-may]] 2017.
  5. ↑ „„Stoltenberg beste Wahl, die ich mir vorstellen kann“ -...“ (de). bundeswehr-journal (2014-yil 1-aprel). 2016-yil 8-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 7-noyabr.
  6. ↑ Stoltenberg, Jens „Makroøkonomisk planlegging under usikkerhet. En empirisk analyse“ (no). Ssb.no. 2011-yil 16-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 17-yanvar.
  7. ↑ Agent KGB po klichke Steklov. Kak gensek NATO Stoltenberg stal rusofobom – „Life.ru“ – informatsionniy portal
  8. ↑ Mitte-Links-Regierung bleibt wohl im Amt (Wayback Machine saytida 2023-04-25 sanasida arxivlangan)(olm.)
  9. ↑ Norvejskiy korol utverdil novoe pravitelstvo
  10. ↑ „Appointment of Secretary General designate“. North Atlantic Treaty Organization (2014-yil 28-mart). 2014-yil 29-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 28-mart.
  11. ↑ „Stoltenberg skal lære seg fransk“ (no). Aftenposten. 2014-yil 29-martda asl nusxadan arxivlangan.
  12. ↑ „Генсеком НАТО назначен бывший премьер Норвегии Йенс Столтенберг“. ИТАР-ТАСС. 2014-yil 29-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 28-mart.
  13. ↑ James Kanter. „Norwegian to Lead NATO as It Is Poised for Bigger Role“. The New York Times (2014-yil 28-mart). 2014-yil 8-aprelda asl nusxadan arxivlangan.
  14. ↑ Lars Molteberg Glomnes. „Stoltenberg med hard Russland-kritikk“ (no). Aftenposten (2014-yil 25-mart). 2014-yil 29-martda asl nusxadan arxivlangan.
  15. ↑ „Stoltenberg: – Russlands annektering er en brutal påminnelse om Natos viktighet“ (no). Aftenposten (2014-yil 28-mart). 2014-yil 29-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 24-fevral.
  16. ↑ „Указ Президента Украины от 4 сентября 2023 года № 556/2023 «О награждении государственными наградами Украины»“. 2023-yil 22-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 24-sentyabr.
  17. ↑ „Dėl Lietuvos Respublikos ir užsienio valstybių piliečių apdovanojimo Lietuvos valstybės ordinais ir medaliais Vasario 16-osios – Lietuvos valstybės atkūrimo dienos proga“. 2023-yil 6-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 6-aprel.
  18. ↑ „Dėl apdovanojimo Vyčio kryžiaus ordino Didžiuoju kryžiumi“. 2023-yil 24-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 24-iyun.
  19. ↑ „Jens Stoltenberg. Teenetemärkide kavalerid“. 2023-yil 20-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 20-aprel.
  20. ↑ „Vujanovic awarded the Medal of Montenegro to Stoltenberg“. 2023-yil 6-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 6-aprel. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Jens_Stoltenberg&oldid=5248553" dan olindi