Kontent qismiga oʻtish

Ivan Filip Vezdin

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Ivan Filip Vezdin
Tavalludi
nemischa: Johann Philipp Wesdin

25-aprel 1748-yil
Hof, Avstriya
Vafoti 7-yanvar 1806-yil(1806-01-07)
(57 yoshda)
Rim. Italiya
Fuqaroligi Avstriya bayrogʻi Avstriya
Kasbi Yalagoyoq Karmelitlar ordeni rohibi, missioner, sharqshunos

Ivan Filip Vezdin yoki Avliyo Varfolomey Paolini (xorvatcha: Ivan Filip Vezdin, nemischa: Johann Philipp Wesdin, Paulinus von Heilig Bartholomaus , 25-aprel 1748-yil, Hof, Avstriya — 1-iyul 1806-yil, Rim, Italiya) — kelib chiqishi xorvat boʻlgan avstrayalik missioner, Yalangoyoq Karmelitlar ordeni rohibi, sharqshunos[1][2][3][4][5][6][7][8][9][10][11]. Yevropa hindshunosligi otasi sifatida mashhur.

Biografiyasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ivan Filip Vezdin 1748-yil 25-aprelda Avstriyaning Kimov (hozirgi Xof) qishlogʻida xorvatlar Yuriy Vedzin (yoki Vesdin) va Yelena Bregunik oilasida tugʻilgan. Ota-onasi oʻgʻlini Burgenlanddagi Sopronyega oʻqishga yuborishadi, bu yerdan Vezdin Linsga koʻchib oʻtadi va erta yoshidayoq u Yalangoyoq Karmelitlar monastiriga kiradi, rohiblik rutbasini qabul qilib, oʻziga yangi nom Avliyo Varfolomey Paolini nomini oladi.

Soʻngra yosh rohib oʻz taʼlimini Praga va Rimda davom ettirgan va bu yerlarda sharq tillarini oʻrgangan[12]. 1774-yilda tillarni yaxshi bilgani[13] uchun ruhoniy etib tayinlandi vaHindistondagi Malabarga missiyaga joʻnatiladi. Bu yerda, ikki yil oʻtgach, Vezdin bosh vikar lavozimiga koʻtariladi va havoriy viztatori etib tayinlanadi. Oʻzining bu xizmatini 1789-yilgacha bajaradi. Hindistonda boʻlgan paytida Paolin sanskrit tilini oʻrgangan va uning hind-yevropa tillari bilan oʻxshashligini birinchilardan boʻlib qayd etgan.

Missiya ishlari haqida hisobot bilan Rimga qaytgan Paolin Eʼtiqod targʻiboti kongregatsiyasining kotibi, antikvar, olim va metsenat kardinal Stefano Borgia bilan uchrashadi. Keyingi yetti yil davomida olim-rohib Eʼtiqod targʻiboti kongregatsiyasida sharq tillari professori va kardinalning shaxsiy kotibi boʻlib ishlagan.

Ilmiy faoliyati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hindistondan qaytgach, Paolin bu mamlakat bilan bogʻliq bir qancha asarlarni nashr etadi. Ushbu asarlarni nashr etish Stefano Borgia tomonidan moliyalashtirildi. Uning birinchi asari 1790-yilda Rimda nashr etilgan va bu sanskrit grammatikasi boʻyicha darslik boʻlgan (Sidharubam seu Grammatica Samscrdamica)[14][15] .

Soʻngra yana bir sanskrit grammatikasi va lugʻatini yozadi. 1798-yilda William Jones gʻoyalari taʼsirida yozilgan „Fors, hind va german tillarining qadimiyligi va yaqinligi haqidagi risola“si nashr etiladi[16][17][18][19].

Hindistonga qilgan sayohati haqida yozgan Viaggio alle Indie Orientali kitobi Yevropaning barcha bosh tillariga tarjima qilingan.

1798-yilda Fransiyaning bosimi tufayli Paolin Venaga koʻchib oʻtishga majbur boʻladi va bu yerdan 1800-yilda Italiyaga qaytib keladi. Rimdagi Eʼtiqod targʻiboti kongregatsiyasining taʼlim boʻlimiga prefekti etib tayinlashadi, bu ishni umrining oxirigacha bajargan[20]. Olim 1806-yil 7-yanvarda vafot etgan.

Asarlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Paolino da San Bartolomeo, Viaggio alle Indie Orientali umiliato alla Santita di N. S. Papa Pio Sesto pontefice massimo da fra Paolino da S. Bartolomeo carmelitano scalzo, Roma, presso Antonio Fulgoni, 1796.
  • Paolino da San Bartolomeo, Voyage aux Indes Orientales, par le p. Paulin de S. Barthelemy, missionnaire; traduit de l’italien … avec les observations de Mm. Anquetil du Perron, J. R. Forster et Silvestre de Sacy; et une dissertation de M. Anquetil sur la proprieté, (in lingua francese) A Paris, chez Tourneisen fils, libraire, rue de Seine, n 12, 1808.
  • Paulinus a S. Bartholomaeo, Amarasinha. Sectio prima de caelo ex tribus ineditis codicibus indicis manuscriptis curante P. Paulino a S. Bartholomaeo …, (in lingua latina) Romae, apud Antonium Fulgonium, 1798.
  • Paulinus von Heilig Bartholomaus, Atlas pour servir au voyage aux Indes orientales. Par le p. Paulin de Saint-Barthelemy, missionaire, (in lingua francese) A Paris, chez Tourneisen fils, 1808.
  • Paulinus a S. Bartholomaeo, De basilica S. Pancratii M. Christi disquisitio. Auctore P. Paulino a S. Bartholomaeo, (in lingua latina) Romae, apud Antonium Fulgonium, 1803.
  • Paulinus a S. Bartholomaeo, Dissertation on the Sanskrit language, Paulinus a S. Bartholomaeo, (in lingua inglese) a reprint of the original Latin text of 1790, together with an introductory article, a complete English translation, and an index of sources by Ludo Rocher, Amsterdam, J. Benjamin, 1977.
  • Paulinus a S. Bartholomaeo, Examen historico criticum codicum indicorum bibliothecae Sacrae Congregationis de propaganda fide, (in lingua latina) Romae, ex typ. S. C. de Propaganda Fide, 1792.
  • Paulinus a S. Bartholomaeo, India orientalis christiana continens fundationes ecclesiarum, seriem episcoporum, Auctore P. Paulino a S. Bartholomaeo carmelita discalceato, (in lingua latina) Romae, typis Salomonianis, 1794.
  • Paulinus a S. Bartholomaeo, Jornandis vindiciae de Var Hunnorum auctore p. Paulino a S. Bartolomeo carmelita discalceato …, (in lingua latina) Romae, Apud Antonium Fulgonium, 1800.
  • Paolino da San Bartolomeo, Monumenti indici del Museo Naniano illustrati dal P. Paolino da S. Bartolomeo, (in lingua latina) In Padova, nella Stamperia del Seminario, 1799.
  • Paulinus a S. Bartholomaeo, Mumiographia Musei Obiciani exarata a P. Paulino a S.Bartholomaeo carmelita discalceato, (in lingua latina) Patavii, ex Typographia Seminarii, 1799.
  • Paulinus a S. Bartholomaeo, Musei Borgiani Velitris codices manuscripti Avenses Peguani Siamici Malabarici Indostani animadversionibus historico-criticis castigati et illustrati accedunt monumenta inedita, et cosmogonia Indico-Tibetana, auctore p. Paulino a S. Bartholomaeo …, (in lingua latina) Romae, apud Antonium FUgonium, 1793.
  • Paulinus a S. Bartholomaeo, Sidharubam seu Grammatica Samscrdamica. Siddarupam. Cui accedit Dissertatio historico-critica in linguam Samscrdamicam vulgo Samscret dictam, in qua huius linguae exsistentia, origo, praestantia, antiquitas, extensio, maternitas ostenditur, libri aliqui ea exarati critice recensentur, & simul aliquae antiquissimae gentilium orationes liturgicae paucis attinguntur, & explicantur auctore Fr. Paulino a S. Bartholomaeo …, (in lingua latina) Romae, ex typographia Sacrae Congregationis de Propaganda Fide, 1790.
  • Paulinus a S. Bartholomaeo, Systema Brahmanicum liturgicum mythologicum civile ex monumentis Indicis musei Borgiani Velitris dissertationibus historico-criticis illustravit fr. Paullinus a S. Bartholomaeo carmelita discalceatus Malabariae missionarius Academiae Volscorum Veliternae socius, (in lingua latina) Romae, apud Antonium Fulgonium, 1791.
  • Paulinus a S. Bartholomaeo, Vitae synopsis Stephani Borgiae S. R.E. cardinalis amplissimi S. Congr. De Propaganda fide praefecti curante p. Paulino a S. Bartholomaeo carmelita discalceato …, (in lingua latina) Romae, apud Antonium Fulgonium, 1805.
  • Paulinus a S. Bartholomaeo, Vyacarana seu Locupletissima Samscrdamicae linguae institutio in usum Fidei praeconum in India Orientali, et virorum litteratorum in Europa adornata a P. Paulino a S. Bartholomaeo Carmelita discalceato, (in lingua latina) Romae, typis S. Congreg. de Propag. Fide, 1804.
  • Paulinus a S. Bartholomaeo, Vitae synopsis Stephani Borgiae S. R.E. cardinalis amplissimi S. Congr. De Propaganda fide praefecti curante p. Paulino a S. Bartholomaeo carmelita discalceato. Romae, apud Antonium Fulgonium, 1805.
  • Paulinus a S. Bartholomaeo, Notitia topographica, civilis, politica, religiosa missionis Malabaricae ad finem saeculi 18. / auctore r. P. Paulino a S. Bartholomaeo, O. C. D, (in lingua latina) Romae, apud Curiam generalitiam, 1937, Tip. A. Manuzio.

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „sanskrt – Hrvatska enciklopedija“. Qaraldi: 2017-yil 4-iyul.
  2. ↑ „Vesdin, Filip Ivan – Hrvatska enciklopedija“. Qaraldi: 2017-yil 4-iyul.
  3. ↑ „Hrvatski "indolog" Ivan Filip Vesdin (1748–1806) i "Portugalske Indije".“. Qaraldi: 2017-yil 4-iyul.
  4. ↑ Alles, Gregory D.. Religious Studies: A Global View, March 2010. ISBN 9781134152711. Qaraldi: 2017-yil 4-iyul. 
  5. ↑ „Filip Vezdin – Croatian History“. Qaraldi: 2017-yil 4-iyul.
  6. ↑ „Filip Vezdin bio je gradišćanski Hrvat“. 2016-yil 8-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 4-iyul.
  7. ↑ „Vatroslav Jagić (1865.) o Filipu Vezdinu ( 1748.-1806.) – Hrvatske novine“. Qaraldi: 2017-yil 4-iyul.
  8. ↑ „indoeuropski jezici – Proleksis enciklopedija“. Qaraldi: 2017-yil 4-iyul.
  9. ↑ „Vezdin – značenje – Hrvatski leksikon“. Qaraldi: 2017-yil 4-iyul.
  10. ↑ „H. Kekez: Velikani hrvatske prošlosti by Svijet Knjige – issuu“. Qaraldi: 2017-yil 4-iyul.
  11. ↑ „Johann Philipp Vezdin – Paulinus a Sancto Bartholomaeo“. Qaraldi: 2017-yil 4-iyul.
  12. ↑ Gorton, John. A General Biographical Dictionary. Whittaker and Co, 1833. Qaraldi: 2012-yil 12-fevral. 
  13. ↑ K konsu jizni on znal nemeskiy, latinskiy, grecheskiy, ivrit, vengerskiy, italyanskiy, portugalskiy, angliyskiy yaziki, sanskrit i nekotorie indiyskie dialekti
  14. ↑ Nida E.A.. Language Structure and Translation: Essays. Stanford: Stanford University Press, 1975 — 209-bet. 
  15. ↑ „PAULINUS A SANCTO BARTHOLOMAEO, [Johannes Philippus Werdin or Wesdin.India Orientalis Christiana continens fundationes ecclesiarum, seriem episcoporum, missiones, schismata, persecutiones, reges, viros illustres“]. Horden House. — „Paulinus a S. Bartholomaeo (1748–1806).....He was the author of many learned studies on the east, and published the first Sanskrit grammar“. 2013-yil 25-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 13-fevral.
  16. ↑ Амирова Т. А., Ольховиков Б. А., Рождественский Ю. В.. Очерки по истории лингвистики, М., 1975 — 263-bet. 
  17. ↑ „Sidharubam seu grammatica Samscrdamica cui accedit dissertatio historico-critica in languam samscrdamicam vulgo samscret dictam by Paulinus a S. Bartholomaeo“. National Book Auctions.com. — „First Edition – This is a scarce first edition of the first Sanskrit grammar to be published in Europe.“. 2014-yil 29-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 12-fevral.
  18. ↑ „Results from NBA's January Auction“. finebooksmagazine.com. — „Philip Werdin (or Wesdin) was an Austrian Carmelite missionary in Malabar from 1776 to 1789. An outstanding Orientalist, he was one of the first to remark upon the close relationship between Indian and European languages“. Qaraldi: 2012-yil 12-fevral.[sayt ishlamaydi]
  19. ↑ „British Library – Mss Eur K153 – PAULINUS, a Sancto Bartholomaeo“. bl.uk. — „A copy of 'Systema Brahmanicam' (Rome 1791) by Fr Paolino (Paulinus, a Sancto Bartholomaeo [Joannes Philippus Werdin or Wesdin]), containing critical comments possibly by Sir William Jones (1746-94), oriental scholar, Judge of Supreme Court, Calcutta 1783-94“. Qaraldi: 2012-yil 13-fevral.[sayt ishlamaydi]
  20. ↑ Vskore posle smerti kardinala Stefana Bordjia, v 1805 godu Paolin napisal i izdal Biografiyu blagodetelya i druga.

Adabiyotlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Juzeppe Barone, Vita, prekursori ed opera del P. Paolino da S. Bartolommeo (Filippo Verdin) : Evropada Sharqiy studio alla storia degli studi contributo . „Napoli“: A. Morano, 1888
  • Maks fon Heimbucher, Die Orden und Kongregationen der katholischen Kirche, II (2-nashr, Paderborn: Schoningh, 1907)
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Ivan_Filip_Vezdin&oldid=4709340" dan olindi